راه‌های پیشگیری از تب دنگی

لیلا کهلانی در سایت اصفهان زیبا نوشت: «اکنون برخی از کشورها با بیماری تب دنگی مواجه شده‌اند و نگرانی آنها چنان است که به اصطلاح می‌توان گفت در تب و تاب آن هستند.

اما در این زمینه شهرام عباس‌زاده، کارشناس ارشد حشره‌شناسی پزشکی و مبارزه با ناقلین مرکز بهداشت شماره دو اصفهان توضیح کاملی ارائه داده است که به آن می‌پردازیم:

تب دنگی و پشه‌های منتقله

تب دنگی یک بیماری منتقله از طریق بندپایان است که با علائم خفیف مانند سرماخوردگی یا بدون علامت و یا علائمی مانند سردردشدید، درد عضلانی، درد مفصلی، درد استخوان، بی‌اشتهایی، استفراغ، درد حدقه چشم، بثورات جلدی ماکولر یا ماکولوپاپولر و تظاهرات خونریزی خفیف و خونریزی از بینی و لثه و هماچوری ممکن است بروز ‌کند.

پیش‌بینی می‌شود از هر چهار نفر مبتلا به این بیماری، یک نفر علائم بیماری را بروز دهد و بیماران علامت‌دار اغلب دارای علائم خفیف تا متوسط و غیراختصاصی و نیز تب‌دار حاد هستند.

همچنین یک نفر از چهار نفر بیمار ایمنی درازمدت برای همان ویروس ایجاد می‌کند که مبتلا شده است و یک نفر از هر 20 نفر مبتلا به بیماری دانگ به فرم شدید بیماری مبتلا می‌شود.

در حال حاضر هیچ درمان اختصاصی برای فرم شدید این بیماری وجود ندارد و درمان به شکل علامتی(نگهدارنده) است.

شایان ذکر است؛ شناسایی سریع موارد بیماری و جلوگیری از پیشرفت آن به فرم شدید همچنین درمان صحیح میزان کشندگی دانگی شدید را به زیر یک درصد کاهش می‌دهد.

روش‌های انتقال

انتقال پشه به انسان: پشه آئدس اجیپتی و آلبوپیکتوس دو گونه از پشه‌ها هستند که ناقل این بیماری بوده و متأسفانه میهمان ناخوانده کشور ما شده‌اند.

این پشه‌ها اکنون در استان‌های هرمزگان، سیستان و بلوچستان و بوشهر و گیلان مستقر شده‌اند.(پشه‌های اجیپتی به‌عنوان ناقل اصلی در استان‌های جنوبی و جنوب شرقی و آلبوپیکتوس به‌عنوان ناقل ثانویه در استان گیلان).

پشه ماده به دلیل نیازی که زمان تخم‌گذاری دارد، تمایل به تغذیه خون برای تأمین برخی پروتئین‌های مورد احتیاجش را دارد؛ بنابراین به‌صورت تصادفی ممکن است بیماران مبتلا به تب دنگی را مورد گزش قرار دهد. ضمنا پس از تکثیر ویروس در معده پشه و طی‌کردن دوره نهفته خارجی که حدود 8 تا 12 روز‌(در دمای 25 تا 28 درجه سانتی‌گراد) طول می‌کشد آمادگی انتقال بیماری را به میزبان‌های جدید دارد.

این پشه‌ها بر خلاف سایر پشه‌ها روز فعال بوده و اوج گزش آنان دو ساعت بعد از طلوع و چند ساعت قبل از غروب آفتاب است.

انتقال بین پشه‌ها به دو صورت انجام می‌شود، یکی در زمان جفت‌گیری و انتقال از پشه‌های آلوده به جفت خود و یکی از طریق مادر به تخم و جنین داخل آن و این قضیه بسیار اهمیت دارد؛ چون نوزاد متولد شده قبل از خونخواری و جفت‌گیری آلوده به ویروس است؛ بنابراین آمادگی انتقال بیماری را به میزبان‌ها و جفت و نسل بعدی خود دارد.

انتقال از انسان به پشه: از دو روز قبل از شروع علائم در انسان مبتلا تا دو روز پس از قطع تب در صورت گزیده شدن توسط پشه امکان انتقال ویروس به پشه وجود دارد.

در طی مدت 8 تا 12 روز بعد از گزش پشه هم آمادگی انتقال بیماری را خواهد داشت. ضمنا ویروس عمدتاً 5 تا 12 روز در خون بیمار باقی می‌ماند.

انتقال از مادر به نوزاد: در زنان باردار مبتلا به دنگی احتمال انتقال ویروس در زمان زایمان به نوزاد وجود دارد؛ بنابراین احتمال به‌دنیاآمدن نوزاد مبتلا و همچنین تولد زودهنگام نوزاد و تولد نوزاد با وزن پایین و یا اضطراب جنینی مطرح است.

دوره نهفته بیماری تب دنگی

به مدت 4 تا 10 روز پس از گزش انسان توسط پشه آلوده طول می‌کشد تا علائم بیماری در انسان بروز کند.

فازهای عفونت

فاز تب: یک تا هفت روز طول خواهد کشید.

فاز بحران: در این مرحله وضعیت بیمار رو به وخامت می‌گذارد و معمولاً 1 تا 2 روز طول می‌کشد، با قطع تب این فاز شروع می‌شود و حال بیمار رو به بهبودی می‌رود، ولی برخی بیماران دچار نشت پلاسمای قابل توجهی می‌شوند که این نوع بیماری دانگ شدید است، دلیل آن هم افزایش چشمگیر نفوذپذیری عروق است.

ضمنا در صورت عدم کنترل و پاسخ به درمان امکان مرگ وجود خواهد داشت.

راهکار تشخیص

تنها مرجع انجام آزمایش و پاسخ قطعی در این بیماری صرفاً انستیتو پاستور ایران است و نمونه‌های تهیه شده از بیمارستان‌ها و مراکز درمان به مرکز بهداشت شهرستان مربوطه انتقال می‌یابد، پس از جمع‌آوری به انستیتو پاستور تهران تحویل داده می‌شوند.

گفتنی است که هنوز واکسن کارآمد خاصی برای پیشگیری از این بیماری معرفی نشده است.

روش‌های پیشگیری

-عدم سفر غیرضروری به مناطق مشکوک به بیماری در داخل و خارج کشور‌ (پاکستان، افغانستان، ترکیه، عربستان و کشورهای حوزه خلیج‌فارس و…)

-استفاده از قلم‌ها، کرم‌ها، لوسیون‌ها و افشانه‌های دورکننده حشرات روی لباس و مناطق فاقد پوشش پوست مثل صورت و دست‌ها در خارج از منزل

-پوشیدن لباس رنگ روشن و دارای آستین و پوشش کامل دست‌ها و پاها

-عدم حضور غیرضروری در مکان‌های باز در مناطقی که این بیماری شیوع پیدا کرده

-استفاده از کولر و پنکه در اماکن مسقف

-نصب توری محافظ روی درب و پنجره‌ها

-استفاده از اسپری‌های حشره‌کش در زمانی که شک به حضور پشه در منزل وجود دارد.(در مناطق شیوع بیماری)

-خالی‌کردن آب گلدان‌ها به‌صورت روزانه

-هدایت آب‌های سطحی به کانال‌های عبور آب مسقف و خشکاندن آنها

-جمع‌آوری زباله‌ها و ظروف یک‌بار مصرف از اطراف محل سکونت و طبیعت

-دورریختن آب‌های جمع‌آوری‌شده از کولرهای گازی به‌صورت روزانه

-درب‌دار کردن و جلوگیری از نفوذ پشه به ظروف نگهداری آب و تانکرهای آب موجود در منازل

-پوشاندن سطح آب استخرها

-حفاظت از کولرهای آبی با نصب توری اطراف کولر برای جلوگیری از تخم‌ریزی پشه‌های آئدس

-خوداری از حضور در نزدیکی آب‌های راکد و برپایی کمپ در این مکان‌ها

-ایجاد سد حیوانی ابتدای مناطق مسکونی آلوده به گونه آئدس آلبوپیکتوس جهت پیشگیری از گزش انسان‌ها

-مراجعه سریع افراد دارای علامت باسابقه سفر به مناطق آلوده به این بیماری به مراکز درمان و بیمارستان‌های دارای پزشک متخصص عفونی -گرفتن خدمات تشخیصی و درمانی

-برگرداندن قایق‌ها و ضایعات صنعتی که شبیه ظرف عمل می‌کنند؛ مانند ضایعات خودروها در گاراژها و یا سوراخ‌کردن کف آنها برای جلوگیری از تجمع آب بارش‌ها

-جمع‌آوری لاستیک‌های خودروی فرسوده از محیط اطراف محل زندگی.»

انتهای پیام