خرماپزان اصفهان!

لیلا مقیمی در سایت اصفهان زیبا نوشت: «عکس‌ها عجیب‌غریب هستند؛ تصاویری از درختان نخل در کوچه‌پس‌کوچه‌های شهر اصفهان که به بار نشسته‌اند و خوشه‌های خرما از آن‌ها آویزان شده است و در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شوند.

اگرچه درختان نخل، سال‌هاست که در برخی از خیابان‌های اصفهان کاشته شده‌اند، در یکی‌دو سال اخیر و هم‌زمان با وقوع گرمای شدید هوا، این درختان به بار نشسته‌اند و حکایت از این دارند که در اصفهان که شاید تا پیش از این تابستان‌های معتدلی را پشت سر می‌گذراند، گرمای خرماپزان خودش را نشان داده و باعث به‌هم‌خوردن چرخه طبیعت شده است! گفته می‌شود بهترین مناطق رشد برای خرما، مناطقی هستند که در عین گرمی و خشکی امکان آبیاری فراوان در آن‌ها وجود داشته باشد.

با اینکه پرورش نخل خرما معمولا در مناطق گرم و خشک و کم‌باران انجام می‌شود و این درخت به کم‌آبی مقاوم است، اما برای رشد و افزایش باردهی به میزان مناسبی از آب باکیفیت نیاز دارد؛ به‌طوری‌که برای تولید یک کیلوگرم خرما به دو مترمکعب آب نیاز است؛ همچنین میزان آب موردنیاز نخل خرما به نوع رقم و سن درخت بستگی دارد؛ آن‌چنان که نیاز آبی نخل جوان را 50درصد نخل بارور در نظر می‌گیرند.

در حالت کلی می‌توان گفت فاصله آبیاری نهال خرما در ماه اول یک روز در میان، در ماه دوم دو روز در میان، در ماه سوم سه روز در میان و بعد از آن، هفته‌ای یک مرتبه و در زمستان ده روز یک بار است. در درختان بارور به شرط خاک سبک آبیاری در تابستان چهار تا هفت روز یک بار و در زمستان 20 تا 30 روز یک‌بار انجام می‌شود. در خاک‌های سنگین نیز در تابستان هفت تا 12 روز یک‌بار و در زمستان 30 تا 45 روز یک‌بار مناسب است؛ البته در فصل زمستان بارش‌های زمستانه می‌تواند دفعات آبیاری را یک تا دو بار کاهش دهد.

چرا درختان به بارنشستند؟

به‌بارنشستن درختان نخل در حاشیه خیابان‌هایی مثل رباط، سجاد و… در اصفهان، اما حالا باعث تعجب شهروندان شده است؛ چراکه تا پیش از این، چنین موضوعی مسبوق‌به‌سابقه نبوده و شرایط اقلیمی این شهر به گونه‌ای نبوده که درختان خرما در آن بتوانند به‌بار بنشینند.

ابراهیم لطیفی‌خواه، عضو هیئت‌علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی، در گفت‌وگو با «اصفهان‌زیبا» اما این پدیده را ناشی از تغییرات اقلیمی می‌داند؛ آنجا که می‌گوید: «درخت خرما در مناطق نیمه‌گرمسیر مثل اهواز، بوشهر، ایرانشهر و… رشد می‌کند؛ اما در سال‌های اخیر، تغییرات اقلیمی باعث شده است این درخت در برخی از مناطق دیگر نیز به‌بار بنشیند؛ برای مثال، اگر تا همین دیروز فقط در جنوب خوزستان مثل آبادان و اهواز و خرمشهر نخل کاشت‌وبرداشت می‌شد، امروز به‌خاطر شرایط آب‌وهوایی در شهرهای شمالی این استان، مثل دزفول، اندیمشک و شوش نیز درخت نخل کاشته و محصول خوبی هم برداشت می‌شود. همین تغییرات آب‌وهوایی نیز سبب شده است در سال‌های گذشته شاهد باردهی درختان خرما (نخل‌های واشنگتنی) در اصفهان نیز باشیم که البته این اتفاق، خوشایند نیست.»

روی دیگر تغییرات اقلیمی در جهان!

تغییرات اقلیمی حالا سال‌هاست که به گونه‌های مختلف خودش را نشان داده و باعث شده است طبیعت روی دیگری از خود به تماشا بگذارد؛ گرمای بیش‌ازاندازه و وقوع باران‌های سیل‌آسا شاید تنها یک نمونه از این تغییرات باشد.

به گفته عضو هیئت‌علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان، تغییرات اقلیمی اکنون در تمامی دنیا درحال وقوع بوده و بر زیست گیاهان تأثیر گذاشته است؛ برای مثال، درختان گردویی که تحمل گرمای تابستان را ندارند و بیشتر در مناطقی مثل دهاقان و خوانسار به‌بار می‌نشینند، به دلیل تغییرات اقلیمی و همچنین خشکی زاینده‌رود در برخی از نقاط خشک شده‌اند.

به گفته این استاد دانشگاه، مدیریت آب زاینده‌رود می‌تواند در اصفهان، این شرایط را بهبود ببخشد. پیش از این، جاری‌بودن زاینده‌رود در شهر، باعث تعدیل هوا و همچنین ایجاد رطوبت می‌شد؛ ضمن اینکه باید در سطح شهر درختان کم‌آب و درختانی که با آب‌وهوای شهر سازگاری دارند، کاشت شود. استفاده از پودرهای ارگانیک و عالی و کودهای آمینواسید نیز راهکار دیگری برای محافظت و تقویت گیاهان است.

کاشت درخت خرما در اصفهان توصیه نمی‌شود

برای کاشت درخت در هر شهری باید اقلیم آن سرزمین و شرایط جغرافیایی‌اش در نظر گرفته شود؛ به همین خاطر هم این استاد دانشگاه مخالف کاشت درخت نخل در اصفهان است؛ آنجا که می‌گوید: «البته کاشت درخت خرما در اصفهان توصیه نمی‌شود؛ چراکه این میوه باید در مناطق نیمه‌گرمسیر کاشته شود. در مناطقی مثل اصفهان در صورت بروز هوای سرد، ممکن است این میوه از بین برود و هزینه‌های هنگفتی را به کشاورزان تحمیل کند.

مناطقی مثل خوروبیابانک، مناسب کاشت خرما هستند. در اصفهان، کاشت درختانی مثل درخت تلخ و اقاقیا و عرعر می‌تواند مناسب باشد.» تغییرات اقلیمی فقط بر درختان خرما تأثیر نگذاشته است؛ بلکه پژوهشگران با بررسی برخی از گونه‌های درختان شهری به این نتیجه رسیده‌اند که تغییر اقلیم سلامت و بقای این درختان را نیز تهدید می‌کند. به گزارش ایرنا، درختان شهرها ازجمله بلوط، افرا، صنوبر، نارون، کاج و شاه‌بلوط از درختانی (بیش از هزار گونه) هستند که به دلیل تغییرات اقلیمی در معرض خطر هستند.

به خاطر همین باید از درختان موجود محافظت کرد و به جای آن‌ها درختانی از انواع مقاوم در برابر خشک‌سالی کاشت. درختان تأثیرات خنک‌کننده دارند، سایه تولید می‌کنند و شهرها را به مکانی قابل زیستن تبدیل می‌کنند. بسیاری از درختان در مناطق شهری به دلیل تغییرات اقلیمی دچار استرس شده‌اند و با گرم‌وخشک‌ترشدن هوا تعداد انواعی که در معرض خطر هستند، افزایش خواهد یافت.

درختان شهرها و خیابان‌ها سلامت جسمی و روانی را بهبود می‌بخشند؛ به همین دلیل برای دستیابی به یکپارچگی اجتماعی مهم هستند و می‌توانند تأثیرات افزایش دما را کاهش ‌دهند. به‌طور عمده، درختان بالغ بزرگ همه این منافع را فراهم می‌کنند؛ بنابراین ما باید مطمئن شویم آنچه امروز می‌کاریم، به مرحله‌ای خواهد رسید که همه این منافع را برای نسل‌های آینده فراهم کند.

پژوهشگران از فهرست جهانی درختان شهری، یک پایگاه داده که بیش از چهارهزار درخت و درختچه مختلف (در ۱۶۴ شهر و ۷۸ کشور کاشته شده‌اند) را ثبت کرده است، استفاده کردند تا احتمال تأثیر گرمایش جهانی بر درختان کاشته‌شده در خیابان‌ها و پارک‌ها را تخمین بزنند. در بررسی‌های صورت‌گرفته مشخص شد بیش از نیمی از انواع درختان در برخی از شهرها به دلیل دمای رو به افزایش و تغییر در بارش باران در خطر هستند و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۵۰ این میزان به بیش از دوسوم افزایش یابد. خطر تغییرات اقلیمی برای گونه‌ها در مناطق شهری به‌ویژه در شهرهای مناطق گرمسیری و در کشورهای آسیب‌پذیر مانند هند، نیجر، نیجریه و توگو زیاد است.»

انتهای پیام