پس از مذاکرات آتش بس! | صابر گل‌عنبری
صابر گل‌عنبری پژوهشگر روابط بین‌الملل، در یادداشتی تلگرامی، به بهانه‌ی مذاکرات آتش بس نوشت:
مذاکرات آتش بس در غزه عصر امروز پس از مدتی توقف از سرگرفته می‌شود و نگاه‌ها به نتیجه این مذاکرات دوخته شده است که در شرایط حساسی برگزار می‌شود و سرنوشت آن در کاهش و تشدید تنش‌ها در منطقه می‌تواند موثر باشد.
۱- به نظر می‌رسد که از سرگیری مذاکرات آتش بس دستکم پاسخ ایران و حزب الله به ترورهای اخیر را به تاخیر انداخته است و همین خود فرصتی به دیپلماسی برای توقف جنگ غزه می‌دهد و اینجاست که سرنوشت مذاکرات کنونی حائز اهمیت است.
۲- عدم شرکت حماس در این مذاکرات به معنای شکست پیشینی آن نیست. این سیاست یک تاکتیک برای فشار بر طرف‌های مذاکرات به نظر می‌رسد. در دورهای مذاکراتی اخیر به ویژه در سه ماه می، ژانویه و ژوئیه نتانیاهو در لحظات آخر با طرح‌های پیشنهادی مصر و قطر با هماهنگی آمریکا مخالفت و شروط جدیدی را پس از حمله به رفح اضافه کرد، از جمله ادامه حضور نظامیان اسرائیلی در گذرگاه رفح و محور نتساریم حد فاصل میان شمال و جنوب نوار غزه .
حماس به شدت با این حضور مخالف است و بر خروج کامل نیروهای اسرائیلی تاکید دارد. عدم شرکت در مذاکرات نیز با هدف فشار برای تحقق این خواسته و شرط است و در آخرین بیانیه خود خواستار ایجاد مکانیسمی برای اجرای متن دوم ژوئیه به جای مذاکره جدید شده است. ارتش اسرائیل موافق عقب نشینی کامل از غزه و نتانیاهو مخالف آن است، اما برخی رسانه‌های اسرائیلی در ساعات گذشته از نرمش بی بی در این باره خبر می‌دهند و رسانه‌های دیگری نیز از اعزام هیات مذاکره کننده به دوحه بدون گسترش اختیارات آن می‌گویند.
۳- عدم شرکت حماس را نیز می‌توان در پازل تقویت تاثیرگذاری فشار تهدیدات ایران و حزب الله به حمله و آن هم در راستای بالا بردن قدرت چانه زنی و افزایش شانس دستیابی به توافق آتش بس نیز دید.
۴- داوری درباره سرنوشت مذاکرات جدید چندان آسان نیست؛ عواملی می‌تواند موجب تسریع دستیابی به توافق شود و عوامل دیگری نیز باعث بی‌نتیجه ماندن این دور همچون دورهای قبلی شود.
۵- در وهله نخست انگیزه از سرگیری مذاکرات می‌تواند تلاشی برای کش دادن این دوره و قرار دادن ایران و حزب الله در برابر وضعیتی با هدف منتفی کردن حملات تلافی‌جویانه باشد؛ اما دو عامل می‌تواند موجب فشار جدی آمریکا به اسرائیل برای رسیدن به توافق شود، نخست این که واشنگتن به این جمع بندی رسیده یا برسد که حمله ایران وسیع‌تر و شدیدتر از قبل خواهد بود و دوم این که به تبع آن نگران خروج اوضاع از کنترل باشد و خود را در موقعیت ورود به جنگ منطقه‌ای در دفاع از اسرائیل نبیند.
به ویژه عامل دوم می‌تواند سلبا یا ایجابا تاثیری جدی بر مذاکرات داشته باشد.
اما مهم‌ترین مانع توافق در این شرایط نیر در کنار موانع شخصی خود نتانیاهو می‌تواند نگرانی آمریکا و اسرائیل از شکل‌گیری معادله جدیدی در منطقه نظر به تبعات تن دادن به آتش بس تحت فشار حملات احتمالی به اسرائیل باشد.
۶- گزارش امروز نیویورک تایمز به نقل از مقامات پنتاگون مبنی بر امکان‌ناپذیری نابودی حماس و تونل‌های آن و همچنین گزارش روزنامه اسرائیلی هاآرتص مبنی بر تهدید آمریکا به سرزنش علنی نتانیاهو در صورت شکست مذاکرات و اتخاذ اقدامات شدید علیه بن گویر و اسموتریچ می‌تواند معطوف به فشار آمریکا بر اسرائیل برای پذیرش توافق باشد، اما واقعیت این است که هنوز نشانه‌ای از فشار جدی و عملی آمریکا وجود ندارد.
۷- بعید نیست مذاکرات به دلایلی کش پیدا کند و در نهایت در صورت شکست آن، به احتمال زیاد حزب الله و ایران حملات تلافی‌جویانه خود را انجام دهند. سطح، دامنه و شدت آن فراتر از قبل، ترجیحا تابع برآورد نهایی تهران نسبت به جدی بودن یا نبودن مداخله آمریکا خواهد بود. اگر جمع‌بندی این باشد که نگرانی آمریکا از امنیت انرژی در منطقه و متحدانش و خروج اوضاع از کنترل مانع مداخله آن می‌شود، ممکن است پاسخ احتمالی شدیدتر از قبل باشد.
۸- نگرانی همه طرف‌ها از ایران و حزب الله گرفته تا اسرائیل و آمریکا و متحدانش نسبت تبعات ویرانگر جنگ منطقه‌ای تا به امروز بازدارنده وقوع آن بوده است.
از این رو، در هر صورت، نظر به نبود تصمیم و اراده پیشینی احتمال وقوع چنین جنگی بالا نیست؛ البته کاملا نیز منتفی نیست.
انتهای پیام
