آخرین کلام پیامبر اسلام (ص) بر منبر مدینه چه بود؟

صفحه‌ی تللگرامی مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم، مطلبی از محمدجعفر سعیدیان‌فر، نویسنده را منتشر کرده است که متن کامل آن را در ادامه می‌‌خوانید.

«عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ حَمَّادٍ وَ غَيْرِهِ عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِيرٍ الصَّيْرَفِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ نُعِيَتْ إِلَى النَّبِيِّ ص نَفْسُهُ وَ هُوَ صَحِيحٌ لَيْسَ بِهِ وَجَعٌ قَالَ نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِينُ قَالَ فَنَادَى ص الصَّلَاةَ جَامِعَةً وَ أَمَرَ الْمُهَاجِرِينَ وَ الْأَنْصَارَ بِالسِّلَاحِ وَ اجْتَمَعَ النَّاسُ فَصَعِدَ النَّبِيُّ ص الْمِنْبَرَ فَنَعَى إِلَيْهِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ قَالَ أُذَكِّرُ اللَّهَ الْوَالِيَ مِنْ بَعْدِي عَلَى أُمَّتِي أَلَّا يَرْحَمَ عَلَى جَمَاعَةِ الْمُسْلِمِينَ فَأَجَلَّ كَبِيرَهُمْ وَ رَحِمَ ضَعِيفَهُمْ وَ وَقَّرَ عَالِمَهُمْ وَ لَمْ يُضِرَّ بِهِمْ فَيُذِلَّهُمْ وَ لَمْ يُفْقِرْهُمْ فَيُكْفِرَهُمْ وَ لَمْ يُغْلِقْ بَابَهُ دُونَهُمْ فَيَأْكُلَ قَوِيُّهُمْ ضَعِيفَهِمْ وَ لَمْ يَخْبِزْهُمْ فِي بُعُوثِهِمْ فَيَقْطَعَ نَسْلَ أُمَّتِي ثُمَّ قَالَ قَدْ بَلَّغْتُ وَ نَصَحْتُ فَاشْهَدُوا وَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع هَذَا آخِرُ كَلَامٍ تَكَلَّمَ بِهِ رَسُولُ اللَّهِ ص عَلَى مِنْبَرِهِ (الكافي (ط – الإسلامية)، ج‏۱، ص: ۴۰۶)

در این سند آنچه مهم است، این که پیامبر پیش از آن که به سئوال «چه کسی حکومت کند» پاسخ دهد، به این پرسش که به چه روش حکومت شود، می‌اندیشد.

محورهای مطرح شده درباره حقوق اجتماعی مردم برعهده حاکمان در خطبه فوق به این شرح است:

۱. بر جماعت مسلمین مهر بورزد «أَلَّا يَرْحَمَ عَلَى جَمَاعَةِ الْمُسْلِمِينَ» [مدارا، رواداری و دوری از خشونت باید روش اصلی زمامداران بعد از پیامبر(ص) باشد]

۲. بزرگانشان را گرامی بدارد «فَأَجَلَّ كَبِيرَهُمْ» [از تجربه بزرگان باید استفاده کرد و ضمن احترام به آنها باید به نقد آنها پرداخت و نه نفی آنها که نادیده گرفتن بزرگان و پیشکسوتان برای جامعه خسارتی بس بزرگ است]

۳. با بینوایان مهربان برخورد کند «وَ رَحِمَ ضَعِيفَهُمْ» [در تعاون و کمک به بینوایان، مهربانی و حفظ کرامت انسانی باید محور اصلی کنش خیرخواهانه انسان‌ها باشد]

۴. دانایانشان را گرامی بدارد «وَ وَقَّرَ عَالِمَهُمْ» [جامعه دانش محور رو به توسعه است و در جامعه‌ای که عالمان و اخلاق فرهنگ و سنت‌های عالمانه گرامی داشته شود خرافات و سنت‌های جاهلانه که از موانع توسعه هست از میان می‌رود]

۵. به مردمان ضرر و زیان نرساند تا بدین وسیله آنها را خوار و زبون کند [کرامت انسانی آنها را پاس بدارد] «وَ لَمْ يُضِرَّ بِهِمْ فَيُذِلَّهُمْ»

۶. مردمان را به فقر دچار نسازد که در این صورت به کفر می‌گرایند «وَ لَمْ يُفْقِرْهُمْ فَيُكْفِرَهُمْ» [فقر و ناداری در اجتماع سبب دین گریزی و حتی در زمان‌هایی سبب دین‌ستیزی می‌شود]

۷. درب [مکان حکمرانی] خویش را بروی مردم نبدد که توانایانشان ناتوانان آنها را بخورد «وَ لَمْ يُغْلِقْ بَابَهُ دُونَهُمْ فَيَأْكُلَ قَوِيُّهُمْ ضَعِيفَهِمْ» [درصورت بسته بودن  راه ارتباط عموم مردم با ارباب قدرت پدیده زشت ویژه خواری و رشوه رواج پیدا می‌کند و فساد همانند موریانه عصای سرمایه اجتماعی اعتماد عمومی، تکیه گاه قدرت را از درون می خورد]

۸. به آنها در لشکرکشی‌ها سخت نگیرد که نسلشان را ضایع سازد «وَ لَمْ يَخْبِزْهُمْ فِي بُعُوثِهِمْ فَيَقْطَعَ نَسْلَ أُمَّتِي» [آخرین پیام پیامبر(ص) به زمامداران مسلمین پس از خودش صلح‌طلبی و دوری از جنگ افروزی‌های قدرت محور است که جنگ‌ها سبب هلاکت حرث و نسل می‌شود، البته توجه داریم جنگ‌های قدرت‌طلبانه غیر از مسئله دفاع است که هر انسانی و ملتی در صورت مورد تجاوز واقع شدن از کیان و هستی خود دفاع می‌کند]»

انتهای پیام