پارداوکس عشق-تنفر به فناوری
امروز سالروز برکناری عین‌الدوله از رییس‌الوزرایی مظفرالدین‌شاه است.
امیر ناظمی، پژوهشگر سیاستگذاری عمومی، در سایت ویرگول نوشت:
«میرزا ملکم خان از رجال عصر قاجار نقل می‌کند:
من برای آوردن تلگراف به ایران جنگیدم. در حالی که شهرها و قصبات اروپا دارای خطوط ارتباطی بودند عین الدوله، اجازه نمی‌داد در شهرهای ایران، خطوط تلگراف احداث کنم.
عین الدوله معتقد بود: اگر رعایا دارای تلگراف شدند در ولایات و ایالات مملکت محروسه ایران، در جلوی تلگرافخانه تجمع می‌کنند و از احوال یک دیگر با خبر می شوند و علیه سلطنت آشوب می‌کنند. من‌برای احداث تلگراف با عین الدوله جنگیدم….
از کتاب “فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطیت”نوشته فريدون آدميت. (نقل از صفحه سهند ایرانمهر عزیز)
پارادوکس فن‌شیفتگی-فن‌هراسی
هر فناوری منجر به تقویت قدرت حکومت از یک سو و تقویت قدرتجامعه از سوی دیگر می‌شود. به همین نسبت نیز رابطه فناوری با حکومت و جامعه ایران را می‌توان در قالب الگویی تکراشونده مشاهده کرد. در حقیقت حکومت‌های ایرانی در ۲۰۰ سال گذشته، اغلب یک الگوی تکرارشونده را در مواجهه با فناوری داشته‌اند:
۱-فن‌شیفتگی (Technophilia): حکومت‌ها اغلب خوشامدگو و شیفته فناوری‌هایی بوده‌اند که قدرت_حکومت را افزایش می‌دهد، مانند فناوری‌های نظامی که از زمان عباس‌میرزا تا اکنون مطلوب حکومت‌ها بوده است.
۲-فن‌هراسی (Technophobia): حکومت‌ها به همان اندازه نیز مخالف و هراسناک فناوری‌هایی بوده‌اند که قدرت_جامعه را افزایش می‌دهد.
مشکل و پارادوکس اصلی حکمرانان ایرانی در برابر فناوری‌های دوگانه است، یعنی فناوری‌هایی که از یک سو قدرت_جامعه را افزایش می‌دهد و از سوی دیگر حاکمیت نیازمند آن است.
داستان ارتباطات (از تلگراف تا اینترنت) یا داستان راه‌آهن نمونه این فناوری‌ها است.
پارادوکسی شبیه آن‌چه در دنیای رابطه‌ها با نام «عشق-تنفر» (Hate-Love) شناخته می‌شود. رابطه‌ای پیچیده‌ای که ترکیبی از دوگانه‌ای متضاد در یک رابطه است. رابطه‌ای که انگار حد وسط ندارد و همواره در نوسانی میان عشق و تنفر در حرکت است.»
پ.ن.: در کتاب جدیدم «گزیده‌خوانی نظریه‌های تغییر» که با همکاری دوستان دیگر نگارش شد و در حال انتشار است، به برخی از ریشه‌های این مساله پرداخته‌ام.
انتهای پیام
