مجید تفرشی: هریس و ترامپ، بهشت و جهنم برای ایران نیستند
مجید تفرشی در گفت‌گو با خبرنگار انصاف نیوز از انتخابات آمریکا و آینده‌ی روابط ایران و آمریکا گفت
مجید تفرشی، تاریخ‌پژوه می‌گوید در انتخابات آمریکا اکثریت نامصصم رئیس جمهور را انتخاب خواهند کرد. او در گفتوگو با انصاف نیوز تاکید می‌کند که رای آوردن هریس برای ایران قطعا بهتر است اما بر دموکرات‌ها هم اعتباری نیست و ایران باید آنچه می‌تواند را بدون سرمایه‌گذاری بر انتخابات آمریکا انجام دهد. تفرشی در توضیح آنچه ایران می‌تواند انجام دهد به لابیگری عمومی برای اثرگذاری رسانه‌ها و افکار عمومی، پیوستن به FATF، وفاق داخلی و … اشاره کرد. این پژوهشگر همچنین از تاثیر میانه‌روهای مجلس در روابط میان ایران و آمریکا گفت.
اکثریت نامصصم رئیس جمهور آمریکا را انتخاب خواهند کرد
انصاف نیوز: بازگشت ترامپ به کاخ ریاست جمهوری آمریکا چقدر محتمل است؟
ببینید انتخابات ریاست جمهوری آمریکا ویژگی‌هایی دارد که بر خلاف بسیاری از کشورهای دیگر دنیا خیلی با ملاک هر نفر یک رای رئیس جمهور یا رئیس دولت انتخاب نمی‌شود. اینطور نیست که محاسبه کنیم که کاندیدایی چقدر رای می‌آورد و دقیقا با همان تعداد هم برنده شود.
علاوه بر این ارزش آرای بعضی از ایالت‌ها کمتر یا بیشتر از مابقی‌ست. بسته به آن درصدی‌ست که به طور سنتی و تاریخی با توجه به جمعیت، نفوذ و اهمیتش به آن ایالت تعلق می‌گیرد.
نکته دیگر اینکه در انتخابات آمریکا هم مانند انتخابات دیگر در روزهای پایانی ممکن است تحولاتی رخ دهد که آن اکثریت نامصمم تصمیم بگیرند که به چه کسی رای بدهند؟! این گروه که معمولا اکثریت هم هستند همیشه آخرین لحظه تصمیم می‌گیرندکه رای بدهند یا ندهند و یا اگر رای می‌دهند به چه کسی رای دهند؟! این هم به هر حال یک عامل ثانویه است.
به همین دلیل است که آمارهایی که شما پیرامون انتخاب می‌بینید بین کامالا هریس و دونالد ترامپ متغیرند. اما با هر معیاری نگاه کنید رقابت این‌ها شانه به شانه و کاملا غیرقابل پیش بینی‌ست.
روند انتخابات آمریکا به این طریق شروع شد که بایدن اصرار داشت ادامه دهد. آن موقع تقریبا با هر معیاری معلوم بود که بایدن و حزب دموکرات به راحتی شکست خواهد خورد.
بعد بایدن کنار رفت. بعضی‌ها می‌گویند این کناره‌گیری از اول تصمیم گیری شده بود و روند را طوری پیش بردند که رقبای احتمالی خانم کاملا هریس جلو نیایند و در واقع در یک عمل انجام شده قرار بگیرند.
بعضی‌ها هم می‌گویند نه، این روند طبیعی بوده. به هر حال به نظر می‌رسد که عده‌ای هستند که به هر صورتی نمی‌خواهند ترامپ انتخاب شود و خانم هریس را هم نامزد آرمانی خودشان نمی‌دانند. رأی سلبی علیه ترامپ می‌دهند. یک عده هم هستند که به هر قیمتی می خواهند ترامپ را برگردانند.
آمریکا همیشه یک کشور دوقطبی بوده که یک قطبش معتقدند مسائل بین المللی هم خیلی اهمیتی ندارد. یک عده که نسبتا فرهیخته‌تر هستند نیز معتقدند که به هر حال یک رئیس جمهور مترقی‌تر باید سر کار بیاید که به مسائل حقوق مدنی، حقوق بشر، مسائل اقتصادی، محیط زیست و امثال این چیزها توجه کند.
این رقابت الان خیلی آشکار و خیلی شانه به شانه است. در هر سه باری که ترامپ کاندید بوده شرایط به همین شکل بوده است. ترامپ یک سری طرفدارها و یک سری دشمنان قطعی دارد اما اینجا رای افراد مردد و تصمیم نگرفته خیلی تاثیر گذار است.
«سگ زرد برادر شغال است» در مورد دموکرات‌ها و جمهوریخواهان مصداق دارد؟
انصاف نیوز: اگر دونالد ترامپ روی کار آمد چه تاثیری بر روابط ایران و آمریکا خواهد داشت؟
به نظر من در ایران دو دیدگاه وجود دارد. یکی اینکه اگر رییس جمهور آمریکا دموکرات باشد یا جمهوری خواه باشد سرنوشت ما عوض می‌شود و همه چیز به این بستگی دارد. یک دیدگاه هم وجود دارد که انتخابات آمریکا را برای ما بی‌اهمیت و این گزینه‌ها را مانند یکدیگر می‌داند. آمریکا را به نوعی همان سگ زرد برادر شغال می‌بینند.
اما من باید به شما عرض کنم که حتما بین انتخاب کامالا هریس و دونالد ترامپ فرق هست ولی این طور نیست که با انتخاب هر یک از این‌ها موقعیتی عالی برای ایران ایجاد شود یا دنیا به آخر برسد. به نظر من ایران باید هر دو گزینه را خیلی با دقت محتمل بداند و برای هر دو حالت برنامه‌ریزی کند.
من فکر می‌کنم اطراف دونالد ترامپ هم کسانی که آماده جنگند و هم کسانی که آماده معامله هستند حضور دارند.
اگر خاطرتان باشد ترامپ بر اثر فشارهای چهار نفر از اطرافیانش از برجام خارج شد. این چهار نفر تا آخر هم با او نماندند. این افراد عبارت بودند از نیکی هیلی، مایک پمپئو، مایک پنس و جان بولتون. این‌ها بعدا به دشمن ترامپ هم بدل شدند. این‌ها کسانی بودند که هم ملی‌گرا بودند، هم مسیحیان صهیونیست بودند و هم به دنبال جنگ با ایران بودند.
داماد ترامپ از مخالفین جنگ با ایران بود
اطراف ترامپ آدم‌هایی هم بودند بسیار نزدیک به اسرائیل که مخالف جنگ با ایران بودند و تنها می‌خواستند ایران را تحت فشار بگذارند. از جمله‌ی این افراد داماد ترامپ بود. جارد کوشنر که یهودی و اتفاقا رفیق نتانیاهو هم هست.
شما می‌دانید که بعد از اینکه ترامپ از برجام خارج شد، ایران پیشنهاد کرد که مذاکرات را با داماد ترامپ پیش ببرند ولی آقای پمپئو، وزیر خارجه، اجازه نداد که ایران با کوشنر مذاکرات را ادامه بدهند.
بنابراین خود ترامپ مسیحی صهیونیست نیست ولی اطرافش پر است از آدم‌هایی که دنبال موعودگرایی و آخرالزمانی و جنگ آخرالزمانی با اسرائیل هستند.
یک بام و دوهوای ترامپ در برابر ایران
ترامپ همانطور که در اخبار می‌بینید از یک طرف دنبال مذاکره و یک توافق جدید با ایران است و از طرفی هم تهدید به جنگ می‌کند! به هیچ کدام از این‌ها قطعا خودش معتقد نیست اما هر کسی که براش رای بیاورد را قبول می‌کند.
تصور من این است که انتخاب ترامپ در مجموع خبر خوبی برای ایران نیست ولی آخر دنیا هم نیست. از آن طرف هم شما اگر فکر کنید که خانم کامالا هریس بیاید و دموکرات‌ها برنده شوند همین الان با ایران صلح می‌کند خب ساده‌انگاری‌ست. اتفاق نمی‌افتد. کما اینکه بایدن هم در زمان انتخابات قبلی قول داد که به برجام برگردد اما برنگشت به دلیل اینکه اطرافیانش نگذاشتند.
تیمی که در وزارت خارجه بودند و کنگره و سنا که تحت کنترل جمهوریخواهان بودند اجازه ندادند که این کار را انجام دهد. زیر قولش زد. خود کاملا هریس هم مکرر هم در مصاحبه‌هایش مرتب گفته که ایران دشمن اصلی ماست.
بنابراین فکر می‌کنم ایران تا زمانی که برای وفاق و حمایت مردمی در داخل، مذاکره برای رفع تحریم‌های ثانویه و پیوستن به FATF و ایجاد یک سازوکار لابیگری و دیپلماسی عمومی در خارج از کشور برای وزارت امور خارجه کاری نکند چندان فرقی نمی‌کند که ترامپ رئیس جمهور باشد یا هریس باشد.
ولی اگر این اقدامات را انجام دهد آن وقت برای ما فرق می کند که رئیس جمهور چه کسی باشد و مهم است که ترامپ رئیس جمهور نشود. ما باید مقدورات خود را انجام دهیم و به انتظار معجزه‌ی انتخابات آمریکا نباشیم.
لابیگری ضعیف ایران
همان طور که عرض کردم وفاق و رضایت عمومی در داخل، ایجاد سازوکارهای رفع تحریم، رفع فساد و ناکارآمدی اقتصادی و اجتماعی در داخل، خروج ایران از تحریم‌های ثانویه، دیپلماسی عمومی و پیش بردن راهکارهای ثانویه در کنار راهکارهای دیپلماتیک سنتی مانند لابیگری و حضور فعال ایران‌دوستانِ خارج از کشور در عرصه تاثیر گذاری روی سیاستمداران، نخبگان، رسانه ها و افکار عمومی از موضوعات مهم هستند که باید اولویت ما باشند.
ما در مورد لابیگری و حضور فعال ایران دوستان برای اثرگذاری بر رسانه‌ها و سیاستمداران و نخبگان بر خلاف آمریکایی‌ها، اسرائیلی‌ها، عرب‌ها و ترک‌ها بسیار ناتوان و ناکارآمد عمل کردیم.
انصاف نیوز: باقی ماندن دموکرات‌ها در ریاست جمهوری چه فرصتی برای ایران می‌سازد؟
ممکن است یک سری مذاکرات تلطیف شود اما مذاکرات ایران و آمریکا فقط در کنترل مستقیم ایران و آمریکا نیست و عناصر دیگری نیز در آن تاثیر دارند. این‌ها ممکن است بهتر یا بدتر شوند.
اول از همه کنگره و سنا هستند که آیا رغبتی نشان بدهند به این گفت‌وگوها یا نه. بعد لابی‌های اسرائیلی و عربی هستند و بعد مسئله توافق جناح‌های مختلف داخلی در ایران که چه جناح‌های بالادستی و چه جناح‌های رقیب دولت چه موضعی بگیرند. اگر تمام این‌ها جفت‌وجور شود آن وقت می‌شود امیدوار بود که با دولت دموکرات مذاکرات پیش برود.
تاثیر میانه‌روهای مجلس بر روابط ایران و آمریکا
انصاف نیوز: رئیس جمهور و اقلیت میانه‌رویی که در مجلس بر سر کار آمده چه تاثیری در روابط بین ایران و آمریکا می‌گذارند؟
در حال حاضر اکثریت مجلس ایران دست تندروهای ضد دولت است. اما رای اعتماد به کابینه‌ی دولت نشان داد که همین مجلس تندروی مخالف دولت می‌تواند تحت تاثیر نظرات نهادهای بالادستی، عمدتا رهبری، سپاه و نیروهای امنیتی، قرار بگیرد.
یعنی اگر این‌ها به این تصمیم برسند که گفتوگو و تعامل به مصلحت کشور است آن مجلس هم ساکت خواهد شد یا حداقل دشمنی را آشکار نشان نخواهد داد. اما اگر آن نهادها این توافق برایشان حاصل نشود مجلس تند و تیزتر هم می‌شود و به راه و طبیعت اصلی خودش ادامه خواهد داد.
انصاف نیوز: پس شما آن تعداد اندک میانه‌رویی که در مجلس هستند را اثرگذار نمی بینید؟
حتما اثرگذار هستند. روی کاغذ و به لحاظ عددی این‌ها اقلیتند و هیچ کاری نمی‌توانند کنند اما تجربه‌ی رای اعتماد نشان داد که این اقلیت اولا تعدادشان بیشتر از چیز‌ست که فکر می‌کنیم چرا که گروهی‌شان ساکتند. اکثریت تندرو صدایشان زیادتر از واقعیتشان است.
اگر حمایت نهادهای بالادستی و فرای مجلس وجود داشته باشد اقلیت می‌توانند قدرتمند‌تر و پرصداتر شوند وگرنه کاری نمی‌توانند کنند.
انصاف نیوز: در آمریکا چه نگاهی به این دو انتخابات ایران وجود دارد؟
اگر منظورتان اثرگذاری بر انتخابات ریاست جمهوری آمریکاست به نظرم تاثیرش محدود است. تجربه نشان داده مردم آمریکا خیلی توجهی به مسائل بین‌المللی ندارند و بیشتر به داخل آمریکا نگاه می‌کنند. اساسا مسائل بین‌المللی برای مردم عادی مهم نیست. این مسائل تنها برای نخبگان و فرهیختگان آمریکایی مهم است. این‌ها در آمریکا اقلیت هستند.
اما به عنوان چماق برای کاندیدای رقیبت می‌تواند استفاده شود. دشمن‌تراشی فرضی می‌کنند تا طرف مقابل رای نیاورد.
راست و دروغ سر هم می‌کنند که ایران با گروه‌های تروریستی‌ست، ایران گروه‌های نیابتی دارد، ایران با روسیه است و… تما این‌ها را برای تضعیف طرف مقابل استفاده می‌کنند. این‌ها ابزارند اما مردم آمریکا بر اساس تغییرات و تحولات ایران رای نخواهند داد.
انصاف نیوز: بین سران آمریکایی هم دید مثبتی نسبت به روی کار آمدن رئیس جمهوری که تندرو نیست وجود ندارد؟
تا جایی که من می‌دانم و شناخت دارم درصد کمی از سیاستمداران آمریکایی طرفدار ایران‌اند. درصد بسیار ناچیزی‌شان معتقدند که ایران باید نابود شود. و آنچه در این میانه هست گروهی‌ست که بر این باورند که ایران باید تضعیف شود. این گروه هم شدیدا تحت تاثیر دو لابی قدرتمند و ثروتمند اسرائیلی و عرب است.
متاسفانه لابی و دیپلماسی عمومی قدرتمندی هم از جانب ایران در آمریکا وجود ندارد که این نگاه را تضعیف کند و نشان دهد که ایران قابل حذف کردن نیست و باید بخشی از بازی باشد.
انتهای پیام
با سلام دکتر تفرشی گنجی برای کشور هستند با نگاهی عمیق و با انصاف عمرش دراز باد.