قهر کوچه‌های آشتی‌کنان با اصفهان

خیلی وقت است کوچه های آشتی کنان در اصفهان به خاطره ها پیوسته، سرنوشتی تلخ برای بافت هایی که حالا تعدادشان به بیش از ۶۰۰ باب رسیده است؛ اماکنی که گاهی در سکوت و تاریکی شب به تَلی از خاک تبدیل می شوند.

به گزارش سایت عصر اصفهان، «این موضوع باعث شده که طی چند دهه اخیر از آنهمه تاریخ هیچ نماند و سرگذشت این خانه‌ها که می توانند تعریفی ارزشمند داشته باشند به کما برود و هر بار چشم اصفهان را پر آب کند.

بیشتر این خانه ها با چشم کلنگی و کهنه نگریسته می شوند، دلیلی که مجوزی می شود برای مالکان و سازمان های مختلف که حکم تخریبشان را بدهند.

جالب اینکه در این میان میراث فرهنگی هم به علل گوناگون از جمله کمبود اعتبارات نسبت به این خانه ها معمولاً بی اعتنا است و این خانه ها معمولا در اثر قدمت دچار فرسودگی و کم کم تبدیل به خرابه هایی بدون ارزش می شوند که یا دست مالکان و یا کلنگ شهرداری آنها را به مرگ ابدی فرو می برد.

این خانه های تاریخی در حالی مورد تخریب قرار می گیرد که عمدتاً در حالت بلاتکلیفی و بی توجهی مالکان و یا میراث فرهنگی هستند و در معرض حوادث طبیعی و غیر طبیعی هستند.

به زعم کارشناسان تخریب بافت‌های تاریخی با برچسب بافت فرسوده یکی از عمده‌ترین دلایل آسیب به آثار و ابنیه تاریخی است که روح و تداوم‌شان در گرو بافت است. امری که هنوز هم نهادهای شهری در گوشه و کنار اصفهان با تراشیدن بافت‌های تاریخی، تیرخلاص را بر پیکر خانه‌های تاریخی می‌زنند چرا که نه تنها ماهیت شهرداری ها با ضوابط میراث فرهنگی همخوانی ندارد؛ بلکه به دلیل نبود قوانین محکم بر سر راه بلدرزها و کلنگ ها، میخ تخریب این خانه ها به راحتی کوبیده می شود.

«با ارزش» هایی که عنوان «بی ارزش» را یدک می کشند

در حال حاضر بسیاری از خانه های تاریخی اصفهان ثبت ملی نشده اند و همین باعث می شود که اقدامات مفیدی در این زمینه انجام نشود و این خانه ها به راحتی مورد بی مهری قرار می گیرند و با قید عنوان «بی‌ارزش» تخریب بناهای آجری واقع در این بافت ها سرعت بیشتری می گیرد.

با نگاهی کوتاه به آنچه که در بافت‌های تاریخی برخی شهرهای کشور از جمله اصفهان، توسط شهرداری‌ها و مدیران شهری در یک دهه اخیر صورت گرفته است کافی است تا بدانیم لایحه اصلاح اساسنامه سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور با هدف شناسایی و واگذاری بناهای تاریخی شهرها به شهرداری‌ها چه تبعات منفی برای آثار تاریخی کشور در بر خواهد داشت. شهرداری‌ها از توان شناسایی و مستندسازی و مرمت و حفاظت از آثار تاریخی برخوردار نیستند که این موضوع امری کاملا تخصصی است و تنها از متخصصان امر میراث‌فرهنگی ساخته است.

لایحه‌ اصلاح نشده تخریب خانه ها را در پی دارد

در این میان شهرداری‌ها شاید بهره ‌بردارهای خوبی از بناهای تاریخی باشند اما براساس تجربه تاریخی به هیچ وجه توان شناسایی، مرمت، احیاء و حفاظت از بناهای تاریخی را ندارند. به همین دلیل است که لایحه‌ اصلاح اساسنامه سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری که قرار است براساس آن دست شهرداری‌ها و مدیریت شهری در تملک آثار تاریخی کشور باز باشد با واکنش منفی کارشناسان و متخصصان حوزه میراث‌فرهنگی مواجه شده است.

این موضوع در اصفهان که شهری تاریخی محسوب می شود می تواند اثرات جبران ناپذیری بر جا بگذارد و آثاری که سهم نسل آتی از تاریخ این سرزمین است را از بین ببرد.

از جمله منتقدان این موضوع یکی از کرسی نشینان شورای اسلامی شهر اصفهان است. به اعتقاد رسول میرباقری زمانی که بافت‌های تاریخی دیگر شهرها را مشاهده می‌کنیم متوجه می‌شویم که از نظر طراحی و اجرا سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان اقدامات بی بدیل انجام می‌دهد، اما از نظر تولی گری بافت پیشتاز نیستیم و از کارهای نوینی که امروز در برخی شهرها انجام می‌شود جا مانده‌ایم.

او چندی پیش در زمینه جذب بودجه ها نیز اعلام کرد:«شهرهای دیگری نیز که یک صدم ما بافت تاریخی نداشتند بیشتر از ما در این حوزه بودجه دارند و این نشان می‌دهد در جذب بودجه کم کاری شده است و بعد از ۲۰ سال هنوز نتوانسته ایم نتوانسته‌ایم تصمیم قاطع در این حوزه بگیریم.

قوانینی که دست و پای خانه های تاریخی را بسته اند

آنطور که رئیس کمیسیون عمران، معماری، شهرسازی و بافت تاریخی شورای اسلامی شهر اصفهان می گوید: یکی از عواملی که باعث شده ساکنان بافت نسبت به آن متنفر شود قانون‌های دست و پا گیر است، ما سبب شده‌ایم به جای اینکه مردم حامی بافت تاریخی باشند به این فکر فرو بروند که آن را از میان بردارند.

در سال‌های اخیر برخی از خانه‌های تاریخی با کاربری هتل و مهمان‌پذیر احیا شدند و این فتح بابی بود برای تجربه‌های بیشتر در این زمینه و نگاه متفاوت به خانه‌های تاریخی از دریچه گردشگری، راهکار خوبی برای نجات بخشی خانه‌هایی که می‌توانستند منبع اقتصادی خوبی هم برای مالکان جدیدشان باشند و هم رونقی برای صاحبان مشاغل گردشگری؛ اما این اتفاق به همه خانه های ارزشمند سرایت نکرد و خیلی هایشان زیربار ناآگاهی و کمبود بودجه ها جان دادند.

مهدی فقیهی، فعال میراث فرهنگی در این باره می گوید: متروکه شدن و شرایطِ نااَمن زنگ خطری برای تخریبِ برخی از خانه‌های تاریخی شهر اصفهان است.

مهدی فقیهی می افزاید: تعداد زیادی خانه تاریخی در شهر اصفهان بدون مالک هستند یا کسی در آنها اسکان ندارد و همین امر موجب شده است این آثار به‌تدریج تخریب و به محلِ نااَمن تبدیل شوند و این خود سندی می شود که به راحتی مورد تخریب قرار گیرند.»

انتهای پیام