نقدی بر اظهارات عضو خبرگان درباره‌ی انتخاب رهبر

حجت الاسلام احمد حیدری در یادداشتی که در اختیار انصاف نیوز قرار داده است، نوشت:

«برحسب عقل و شرع و سیره پیامبر و اهل بیت(ع)، وظیفه حاکم اسلامی است تا حاکم بعدی را معرفی نماید.»
جمله بالا را عضوی از مجلس خبرگان که از طرف مردم وظیفه شناسایی و تعیین رهبر و نظارت بر دوام صلاحیت او در طول زمان تصدی را به عهده دارد، اعلام کرده است. البته ممکن است مضمون این جمله اعتقاد افراد زیادی باشد که چندان مهم نیست ولی بیان آن به عنوان نطق رسمی یک عضو مجلس خبرگان(آقای اشکوری نماینده گیلان) از تریبون این مجلس و انتشار آن توسط وبسایت این مجلس بدون این که دیگر اعضای این مجلس آن را به نقد بکشند! بلکه در حقیقت با سکوت خود آن را تأیید کنند، آن را شایسته بیان تأملاتی می‌سازد از جمله:

1. تمام عقلای دنیا حکومت را از آن مردم دانسته و تعیین رهبر و حاکم را حق و وظیفه خود مردم[به طور مستقیم یا غیر مستقیم] می‌شمارند. امروز “دموکراسی و مردم سالاری” به عنوان صحیح‌ترین و معقول‎ترین روش حکومت، مورد پذیرش همه عقلای عالم از دین‌دار و غیردیندار است و بناینگذار جمهوری اسلامی و رهبر فعلی نظام بر این روش تأکید بی‌نظیر داشته و د‌ارند و در اصل 6 و 107 قانون اساسی نیز مورد تأکید قرار گرفته که همه مقامات حتی رهبری باید به انتخاب مستقیم یا غیر مستقیم مردم باشند. بنا بر این سخن بالا حکم عقل و عقلا نیست.
2. اما شرع، پیامبر هم که با سخن و عملش بیان‌گر شرع است، تعیین حاکم را وظیفه حاکم قبلی نشمرده و خود به امر خدا امام علی را به عنوان “امام” و واسطه بین خودش و مردم در بیان دین تعیین کرد و در تعیین این واسطه هم، نه پیامبر اختیاری داشت و نه مردم؛ زیرا امامت هم مانند نبوت، واسطه بین خلق و خالق است برای رساندن پیام خالق و بیان و تبیین آن پیام و …؛ و تعیین نبی و امام، فقط با خود خداست: «الله اعلم حیث یجعل رسالته»(انعام/124) و مردم حق هیچ دخالتی ندارند لذا در تعیین نبی و امام نیاز به بیعت نیست. پیامبر به امر خدا از ابتدای بعثت تا روز رحلت، بارها و بارها امام منصوب شده از طرف خدا را به مردم معرفی کرد بدون این که از آنان بیعتی بخواهد.

اما روز غدیر، علاوه بر شأن امامت، شأن حکومت هم بیان شد و رسول خدا امام علی را به عنوان تنها صلاحیت‌دار برای اداره دنیای مردم به آنان معرفی کرد و چون حاکم از نظر شرع، “ولی امر مردم”[وَلِیِّ أمرِکُم] است و باید از جانب مردم پذیرفته شود تا مشروع و حکمش نافذ باشد و گر نه باید خود را بدانان تحمیل کند و تحمیل هم حرام است، لذا پیامبر مردم را به بیعت و پذیرفتن ولایت دعوت کرد و آنان هم با رغبت و در آزادی کامل بیعت کردند و چون این پذیرش، هم شرط مشروعیت در حدوث و هم در بقا می‌باشد، از امام علی تعهد گرفت که اگر مردم در عافیت و رضایت تو را بر حکومت گماردند، بپذیر و اگر نخواستند، امر حکومتشان را به خودشان واگذار.(کشف المهجه، ص248) و امیر مؤمنان هم وقتی عدم اقبال مردم_ به هر دلیل_ را مشاهده کرد، حکومت را واگذارد و تا زمانی که مردم با اصرار نخواستند، آن را نپذیرفت. بنا بر این حکم شرع و سیره رسول خدا هم نیست.

3. اما سیره اهل بیت هم نیست زیرا سیره آنان تداوم سیره رسول خداست و لذا امام علی برای حکومت امام حسن هیچ اقدامی نکرد و بیعتی نگرفت و بعد از شهادتش، مردم به اختیار خود با امام حسن بیعت کردند.

بله در نظام خلافت با سنت تعیین خلیفه بعدی توسط خلیفه قبلی مواجهیم. خلیفه اول که با تصمیمی علیه حاکم منتخب مردم که با او بیعت کرده بودند، به خلافت رسید، بعد از خودش خلیفه دوم را تعیین کرد. بعدها وقتی معاویه به خلافت رسید، بعضی از والی‌های او[مغیرة بن شعبه] که خود را در معرض عزل می‌دید، برای “خودشیرینی و محکم کردن جایگاه خود”، به وی عرضه داشت: «ای خلیفه؛ می‌دانی که امت اسلام از فتنه و اختلاف چه ضربه‌هایی خورده و مرگ هم حتمی و گریزناپذیر است. می‌ترسم شما را اتفاقی بیفتد و مردم دوباره به فتنه و اختلاف دچار شوند. نظرم این است که یزید را به عنوان «عَلَم هدایت» برای امت برافرازی». این پیشنهاد معاویه را خوش آمد و والی‌های دیگر برای عقب نماندن از قافله “خودشیرین‌کنی”!، همیین پیشنهاد را تکرار و در مردمی جلوه دادنش تلاش‌ها کردند و بالاخره سنت تعیین خلیفه بعد به وسیله خلیفه قبل در حکومت معاویه و بعد در خلافت اموی و عباسی نهادینه شد.

پس نه به حکم عقل، نه به حکم شرع و سنت نبوی و نه به حکم سنت امامان، وظیفه حاکم قبلی تعیین حاکم بعدی نیست بلکه این مردم هستند که در انتخاباتی آزاد و با حضور اکثریت باشکوه خود، نمایندگان خبره، صالح، خیرخواه و کاردان خود را انتخاب می‌کنند تا آنان در زمان لازم[زمان از دست دادن صلاحیت‌ها از جانب حاکم منتخب یا مرگ وی] بتوانند به نمایندگی از مردم حاکم بعد را انتخاب کنند.

انتهای پیام