امام باقر ع در مصاف با مدعیان ولایت، زهد و مبارزه
حجت الاسلام «هادی سروش» استاد حوزه علمیه قم در یادداشتی به مناسبت ولادت امام باقر ع نوشت:
۱) روزگار زندگی و امامت امام باقر (ع) روزگار «فقر دینی» بوده بگونهای که چندی قبل از امامت آنحضرت وقتی ابن عباس در مسجد جامعه بصره در پایان ماه رمضان سخن از زکات فطره به میان میآورد مسلمین از معنا و مفهوم آن بی اطلاع بودند!
۲) امام باقر (ع) با توجه به درگیریهای بنی امیه و تازه کار بودن بنی عباس توانست از تأسیس یک حوزه قوی علمیه بهرهمند شود و احکام فقهی شریعت و مبانی متقن کلامی اسلام را به خوبی تبیین سازد.
۳) در عین توجه عمیق به شریعت و مذهب و ترویج و تبیین آن، از پیدایش آسیب های احتمالی و رفع آن آسیب ها غافل نبود.
سه عنصر آسیب زا:
الف) کاسبان ولایت
ب) زهد فروشان
ج) مدعیان مبارزه .
۴) کاسبان ولایت همان افرادی هستند که در زبان و ظاهر «مدعی ولایتمداری» هستند امّا در واقع هیچ شباهتی به «اهل ولایت» ندارند،از این روست تعبیر «لیس منّا» یعنی «اینان از ما نیستند». در فرهنگ حدیثی، جای مهمی بخود اختصاص داده است، همان طوری که تعبیر «المستأکل بنا» که همان «کاسبان ولایت اند» جای خود را دارد.
روایت مهم امام باقر (ع) به جابر بن یزید الجعفی در این راستاست :
يَا جَابِرُ :
أيَكْتَفِي مَنِ انْتَحَلَ التَّشَيُّعَ أَنْ يَقُولَ بِحُبِّنَا أَهْلَ الْبَيْتِ فَوَ اللَّهِ مَا شِيعَتُنَا إِلَّا مَنِ اتَّقَى اللَّهَ وَ أَطَاعَهُ ………
فَقَالَ يَا جَابِرُ لَا تَذْهَبَنَّ بِكَ الْمَذَاهِب …
اى جابر! آيا كسى كه ادعاء تشيع ميكند، او را بس است كه از محبت ما خانواده دم زند؟ بخدا شيعه ما نيست، جز آنكه از خدا پروا كند و او را اطاعت نمايد
ای جابر مبادا مقهور صداهای مختلف و مدعی شوی !
۵) زهد فروشان
گروه دیگری که چه بسا در جبهه خودی باعث تأسف و رنج امام باقر (ع) بوده اند زهد فروشانی بودند که حق استفاده از مواهب مادی را برای ائمه (ع) به هیچ عنوان قائل نبودند و بعد از عیب جوئی در صورت تخلّف از دیدگان غلط شان آماده اعتراض و جو سازی و تخریب می شدند .
نمونه:
حکم بن عیینه از این گروه است که وقتی وارد بر حضرت باقر (ع) شد و دید امام در یک منزل زیبا و دارای اثاثیه چشم گیری است، گر چه لب به اعتراض نگشوده بود امّا در قلبش قابل قبول نبود که امام باقر (ع) در شرائط نسبتا مناسبی قرار داشته باشد و امام (ع) که از خطورات قلبی او کاملا مطلع بودزوایای اعتراض او را مشاهده کرد بدون دفع وقت این آیه را تلاوت فرمود:
«من حرّم الله زینة الله التی اخرج لعباده..»
که حضرت (ع) با تلاوت این آیه تفکر زهد فروشانه را تخطئه و ابطال نمود که به چه دلیل عقلی و یا شرعی می توان نعمتهای زیبائی که خداوند متعال که برای بهره جستن بندگانش فراهم آورده را حکم به عدم جواز در استفاده از آنها را صادر کرد؟! و در مرحله بعد هم سیره معاش و ظاهر زندگی خود را تشریح نمود که این خانه و وسائل نو آن منزل همسر من است که به تازگی به تزویج من در آمده. (ر.ک کافی 6/446)
۶)ستیزه نمائی و ادعای مبارزه ، انحراف دیگری که در زمان آن حضرت رخ داد.
امام باقر (ع) خود کسی است که به جهت مبارزات عاقلانه سیاسی اش طعم تبعید و زندان و احضار وحصر را چشیده (ر.ک: شرح نهج البلاغه حدیدی ج11 / 44 و اختصاص / 261 و کافی 1/183 و 1/478 و بحار 46 / 306) و نیز یاران خود را از همکاری با دستگاه و حکومت برحذر میدارد (ر.ک: رجال کشی / 202) امّا حاضر به ورود با تأیید مبارزات کور و بی فائده با دشمن نیست.
تندروی ها و موضع گیری های محاسبه ناشده برخی از شیعیان بود که به شکل قیام نفس زکیه و برادرش ابراهیم و نیز شهید فخ در آمد و مهم این است همه ی این مبارزات و قیامها ناموفق ماند.
این غصه هاست که امام باقر (ع) را در شرائطی قرار می دهد که به صراحت بفرماید:
التقیه دینی و دین آبائی و لادین لمن لا تقیه له. (دعائم الاسلام 1/95).
انتهای پیام
