چهار سقوط شبیه به هم | غلامعلی دهقان

غلامعلی دهقان، تحلیلگر سیاسی، در یادداشتی که در اختیار انصاف نیوز قرار داده است، نوشت:

در نیم قرن خاورمیانه شاهد سقوط چهار حکمران بوده است که در سقوطشان عوامل چندی ولی مشترک وجود داشته است. محمد رضا پهلوی در ایران، صدام حسین تکریتی در عراق، معمر قذافی در لیبی و آخرین آنها در صبحگاه ۱۸ آذر سال ۱۴۰۳ بشار اسد حاکم سوریه.

مهمترین علل و عوامل مشترک در سقوط اینان:

اول اینکه در این کشورها چیزی به اسم مشارکت سیاسی مردم به معنای واقعی کلمه وجود نداشت. به تعبیری این رهبران به مقوله ای تحت عنوان توسعه سیاسی بی توجه بودند. در این کشورها اگر مشارکتی بود هم صرفا جنبه نمایشی و تصنعی داشت. محمدرضای پهلوی متاخر البته اینگونه نبود ولی محمدرضای پهلوی متقدم یعنی از سال کودتای ۲۸ مرداد۱۳۳۲ واجد این صفت بود.

وقتی توسعه سیاسی مفقود شد و مردم خود را در امر سیاست کشور کاره ای نمی بینند بدیهی است‌ در روزهای سرنوشت که پای نظام سیاسی کشور در میان است به میدان نیایند. شخصی شدن قدرت و دور شدن از آحاد ملت زیربنای سیاست کشور را متزلزل و به تعبیری لق می کند و کافی است تندبادی بوزد و همه چیز را ویران کند. اتفاقی که در این چهار کشور سرانجام افتاد.

نتیحه آنکه باید منافذ حضور مردم در امور سیاست را همیشه باز نگه داشت نه اینکه با بهانه های مختلف آنها را مسدود کرد. قطعا در نظر گرفتن نهاد انتخابات در قانون اساسی هر کشور به اشکال مختلف و همچنین حضور نخبگان با سلایق گوناگون می تواند سبب غنای توسعه سیاسی و تحکیم نظام سیاسی شود.

دومین ویژگی این چهار نفر اتخاذ رویکرد امنیتی در اداره کشور و دل خوش بودن به درآمدهای ناشی از اقتصاد رانتیر بود تا توده مردم در آرامش کاذب به سر برده و دور از دنیای سیاست باشند. اما با رشد طبقه متوسط در این کشورها آنها خواهان حضور موثر در قدرت شدند اما همان رویکرد امنیتی و شخصی شدن قدرت اجازه ظهور و بروز نداد. در هر چهار کشور مردم ساکن در شهرهای بزرگ از سرنگونی استقبال کردند.

و اما سومین عامل مهم سقوط حاکم در این کشورها شکل نگرفتن حتی یک طبقه اجتماعی حامی حکومت در این چهار کشور بود. کشورهای جهان سوم می بایست برای عبور از مرحله گذار به توسعه همه جانبه از حمایت بخشی از جامعه برخوردار باشند. در این چهار کشور هیچگاه طبقه حامی که در روزهای سخت به میان آید ایجاد نشد. برای همین با یک تندباد سیاسی همه چیز یک شبه از میان رفت.

انتهای پیام