لبخند «ژنو»
به گزارش انصاف نیوز، روزنامه ی شرق در باره ی نشست ژنو نوشت:
: «براي نخستين‌بار، با صدور بيانيه مشترک با ايران موافقت شد» اين جمله «کاترين اشتون» مسوول هماهنگ‌کننده گفت‌وگوهاي غرب با تهران، گوياي پيشرفت مثبتي است که در نتيجه چهار دور مذاکرات فشرده در ژنو به دست آمده است.
يک دهه پيش در ۲۹ مهر ۱۳۸۲ (۲۱ اکتبر ۲۰۰۳) در نشست مشترک وزيران خارجه سه کشور اروپايي و هيات ايراني که در کاخ سعدآباد تهران برگزار شد، بيانيه‌اي صادر شد که به موجب آن، ايران براي بازديد بازرسان آژانس انرژي اتمي از تاسيسات اتمي خود اعلام آمادگي کرد و گازدهي در سانتريفيوژهاي نطنز را در راستاي راستي‌آزمايي و اثبات صلح‌آميزبودن فعاليت هسته‌اي، به صورت داوطلبانه و براي مدت محدود تعليق کرد. انگليس و فرانسه نيز متعهد شدند تا از ارجاع پرونده ايران به شوراي امنيت سازمان‌ملل جلوگيري کنند. حسن روحاني، رييس‌جمهور کنوني ايران، آن زمان به‌عنوان دبير شورايعالي امنيت ملي، عنوان «مذاکره‌کننده ارشد هسته‌اي» را داشت و محمدجواد ظريف، وزيرخارجه کنوني، سفير و نماينده دايم ايران در مقر سازمان‌ملل در نيويورک بود. اکنون پس از 10سال روحاني در کرسي رياست‌جمهوري حضور دارد. او در نشست سازمان‌ملل در نيويورک توانست با تبيين راهبرد تازه هسته‌اي ايران، جو جهاني را به سود ايران دگرگون کند. ارشد‌ترين ديپلمات کابينه‌اش نيز به همراه تيم مذاکره‌کننده در نخستين گفت‌وگوي رسمي خود با قدرت‌هاي جهاني اميد به حل مساله هسته‌اي را پررنگ‌تر از پيش ساخته است. اکنون ديوار بي‌اعتمادي ميان ايران و غرب گرچه هنوز ويران نشده اما مي‌توان گفت دست‌کم روزنه‌اي براي عبور از آن ايجاد شده باشد. مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا شامگاه چهارشنبه به وقت تهران، پس از خواندن متن بيانيه مشترک، ضمن بيان اينکه «با طرف ايراني موافقت کرده‌اند که در مورد جزييات مذاکرات صحبت نکنند» گفت: «قدرت‌هاي جهاني، پيشنهاد ايران را به دقت بررسي خواهند کرد.» اشتون افزود: «در اين دور از مذاکرات ژنو به‌طور بي‌سابقه‌اي بحث در مورد جزييات انجام شده است.»
.jpg)
ظریف، وزیرخارجه ایران به دلیل کمردرد در حالت نشسته کنار اشتون، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا عکس گرفت، عکس: Getty Images
اندک‌زماني پس از کنفرانس مطبوعاتي اشتون، «محمدجواد ظريف» وزيرخارجه ايران در جمع خبرنگاران حاضر شد. ظريف هم که به‌دليل کمردرد و پادرد با «ويلچر» به سالن کنفرانس آمد، تاکيد کرد که «وارد جزييات نخواهد شد» اما گفت: «در فضاي بين‌المللي امروز تنها تلاش‌هايي مي‌تواند موفق باشد که بر اساس رويکرد برد – برد صورت گيرد.»
وزير امورخارجه ايران در کنفرانس خبري خود که بخشي از آن به زبان انگليسي و بخشي ديگر به زبان فارسي انجام شد گفت: «غني‌سازي اورانيوم حق ايران است و مذاکره‌کنندگان از اين حق نخواهند گذشت، اما به قدرت‌هاي جهاني اطمينان خواهند داد که برنامه اتمي ايران صلح‌آميز است.» به گفته ظريف: «در مذاکرات مطرح شده که اگر گام‌ها متقابل نباشد، اعتماد لازم به دست نخواهد آمد.» او تاکيد کرد: «فکر مي‌کنم بايد نگاه‌کردن به عقب را متوقف کنيم و به آينده نگاه کنيم.»
وزير امور خارجه ايران گفت: «اگر بخواهم منصفانه قضاوت کنم، بايد بگويم پيشنهاد و رويکرد ايران تازه بود و «دوستان در گروه 1+5» براي هضم جزييات آن و پاسخ‌دادن به آن نياز به زمان دارند.»
پس از پايان کنفرانس خبري ظريف، يک «مقام عاليرتبه آمريکايي» در ژنو به «رويترز» گفت که هرگز در گذشته چنين مذاکرات «فشرده، پرجزييات، صريح و سرراستي» با ايراني‌ها نداشته است. وزيرخارجه ايران همچنين به خبرنگار ايرنا گفت: «براي جلوگيري از اتلاف وقت، تا مذاکرات بعدي موضوعات توسط کميته‌هاي تخصصي پيگيري شود.» به گفته او «علاوه بر برخي از اعضاي تيم کنوني مذاکره‌کننده از جمله در امور هسته‌اي، شايد نياز باشد افراد ديگري را نيز وارد اين کميته‌هاي تخصصي کنيم… افرادي در طرف مقابل، متخصص بودند و ما نيز متخصصان هسته‌اي را همراه داشتيم و نياز است تا به هيات ايران، افرادي اضافه شوند.»
اکنون چهار دور مذاکره فشرده ايران و کشورهاي 1+5 در روزهاي سه‌شنبه و چهارشنبه با نتايج موردقبولي به پايان رسيد. هر دو طرف فضا را مثبت توصيف کردند. طرح ايران مورد استقبال طرفين مذاکره‌کننده قرار گرفت و کاترين اشتون رييس گروه مذاکره‌کننده غربي آن را کامل‌ترين طرح ايران تاکنون اعلام کرد. دو طرف به دنبال مذاکرات ژنو تصميم گرفتند تا هفتم و هشتم نوامبر بار ديگر در اين شهر با يکديگر به مذاکره بنشينند تا جزييات بيشتري از طرح پيشنهادي ايران را مورد بررسي قرار دهند.
وزير امورخارجه ايران در نشست صبح سه‌شنبه پيشنهاد جديد ايران را ارايه کرد، اما در نشست بعدازظهر مذاکرات در سطح معاونان وزير ادامه يافت. پيشنهاد ايران شامل چند مرحله است که مرحله اول و آخر در متن پيشنهاد مشخص شده و توافق در مورد مراحل مياني به مذاکرات آینده موکول شده است. گفته مي‌شود که اين پيشنهاد شامل زمان‌بندي است. عباس عراقچي، معاون وزير امور خارجه تاييد کرده است کاهش سطح غني‌سازي اورانيوم و پذيرش پروتکل الحاقي به معاهده منع گسترش تسليحات اتمي، بخشي از «گام پاياني» در پيشنهاد ايران است.
تيم مذاکره‌کننده هسته‌اي ايران دو روز مذاکره پشت درهاي بسته را پشت‌سر گذاشت. اين اما باعث نشد که «مرد فيس‌بوکي کابينه» از «ديپلماسي عمومي» غافل شود: ظريف در فيس‌بوک خود نوشت: «ادامه مذاکرات چند هفته ديگر در ژنو خواهد بود و در اين فاصله اعضاي 1+5 فرصت خواهند داشت در مورد جزييات طرح ايران و اقداماتي که بايد انجام دهند آمادگي لازم را کسب کنند… مذاکره و رسيدن به راه‌حل دشوار است و مذاکره در جزييات نيازمند زمان و دقت فراوان. نمي‌شود انتظار داشت که بي‌اعتمادي متقابل انباشته‌اي که ميان طرفين ايجاد شده است با يک جلسه مثبت و سازنده کاملا برطرف شود. البته همزمان نياز به اعتماد عمومي هم هست چون يکي از شرايط توفيق مذاکرات بين‌المللي حفظ ماهيت محرمانه آنهاست و معمولا هر مقدار مذاکره‌کنندگان کمتر خبر به بيرون درز بدهند، بيشتر نشان جدي‌بودن مذاکرات و امکان رسيدن به توافق است. به‌هرحال قرار نبود کار آساني باشد…»
مذاکرات ژنو در شرايطي به پايان رسيد که به‌اعتقاد ناظران براي اولين بار در چند سال اخير، دوطرف در شرايطي محل مذاکرات را ترک کردند که لبخند رضايت بر لب دارند و احساس مي‌کنند دست‌خالي به پايتخت‌هاي خود بازنمي‌گردند.
بيانيه پاياني نشست ژنو
هيات‌هاي نمايندگي اعضاي eu۳+۳ (سه کشور عضو اتحاديه اروپايي + ۳) و جمهوري اسلامي ايران به رياست نماينده عالي اتحاديه اروپايي در سياست خارجي و امنيتي و وزير امورخارجه جمهوري اسلامي ايران دو روز مذاکرات محتوايي و با نگاهي رو به آينده در شهر ژنو در روزهاي ۱۵و۱۶ اکتبر برگزار کردند. بر پايه فضاي مثبت اولين جلسه وزيران در نيويورک در تاريخ ۲۶سپتامبر، وزيرخارجه جمهوري اسلامي ايران کليات طرحي را به‌عنوان مبناي مذاکرات ارايه کرد که توسط اعضاي گروه eu۳+۳ (سه کشور عضو اتحاديه اروپايي + ۳) به‌عنوان مشارکتي مهم در فرآيند مذاکرات به‌دقت مورد بررسي قرار مي‌گيرد. اعضاي هيات‌هاي نمايندگي مشورت‌هاي دوجانبه و مشترکي پيرامون عناصر مختلف رهيافت پيشنهادي را به‌صورت عميق پيگيري کردند. تصميم گرفته شد که جلسه بعدي اعضاي گروه در ژنو در تاريخ ۸-۷نوامبر (۱۵ و ۱۶ آبان) برگزار شود. اعضا همچنين موافقت کردند که کارشناسان هسته‌اي، علمي و امور تحريم کشورهاي eu۳+۳ (سه کشور عضو اتحاديه اروپايي + ۳) و جمهوري اسلامي ايران قبل از نشست آينده و براي بررسي اختلاف‌نظرات و تهيه و تدوين قدم‌هاي عملي تشکيل جلسه دهند.
