واقعیت و اسطوره در زندگی سیاسی | جواد کاشی

جواد کاشی، استاد دانشگاه، در کانال تلگرامی خود نوشت:

«زندگی سیاسی یک سویه واقعی دارد یک سویه اسطوره‌ای. وای به روزی که اسطوره جایگزین واقعیت شود یا واقعیت از هر گونه خیال اسطوره‌ای تهی شود.

سویه واقعی زندگی سیاسی گسیختگی، تعارض و کثرت‌های تقلیل‌ناپذیر است. سیاست‌ورز باید ضمن به رسمیت شناختن این تعارضات و کثرت‌ها، بهترین الگوی کنش سیاسی را به نفع همگان اختیار کند. سیاست‌ورز با واقعیت سروکار دارد و باید مهارت کافی برای بازی منصفانه در جهت خیر عمومی داشته باشد.

وجه اسطوره‌ای به میدان رقابت‌های هر روزی انرژی حیاتی و اخلاقی عطا می‌کند. وجوه اسطوره‌ای بر فراز واقعیت می‌ایستند و نوع دوستی و دگرپذیری و امید را در میدان کثرت‌ها و تعارضات امکان‌پذیر می‌کنند. اسطوره‌ها از پای نهادن به زمین منازعات روزمره سیاسی پرهیز می‌کنند تا نقش خود را از دست ندهند. اسطوره از سنخ بازی و مهارت نیست، از سنخ نشانگان مبهم حقیقت است.

آیت‌الله خمینی در روزهای منتهی به پیروزی انقلاب، اسطوره بود. هنگامی که از پله‌های هواپیما پایین می‌آمد، این حس جمعی را بر می‌انگیخت که کثرت و کشمکش‌ سیاسی می‌تواند ذیل یک سقف تداوم پیدا کند. او از این نقش خود با خبر بود به همین جهت فورا از تهران به قم رفت. این بهترین انتخاب در شرایط پس از پیروزی بود.

کسانی که اصرار داشتند ایشان به تهران بازگردند، اسطوره را در خدمت تفوق در میدان منازعه قدرت می‌خواستند. آنها صرفاً به مصرف روزآمد اسطوره برای قوت بخشی به موقعیت خود می‌اندیشیدند.

بازگشت آیت الله خمینی به تهران، سرنوشت دیگری برای نظام رقم زد. نظام منطق بازیگری در میدان واقعیت سیاسی را نیاموخت و سالیانی چند با بهره‌گیری از انرژی اسطوره زندگی کرد بی‌آنکه در عمل سیاست ورزی کند. سیاست ورزی نکرد، سیاست ورزی نیاموخت، و هر سال معضلی بر معضلات دیگر انبار کرد.

به تدریج انرژی ناشی از اسطوره به پایان رسید ما ماندیم و انباشت معضلات در صحنه واقعی. ما ماندیم و چیزهای فراوان که نیاموختیم. ایران امروز به مراتب با دشواری‌ها و گسیختگی‌های بیشتری مواجه است. اما نه مهارت کافی برای بازیگری داریم، نه نیرویی وجود دارد که در عرصه عمومی انر‌ژی و معنای مولد دگرپذیری و نوع دوستی تزریق کند.

اسطوره‌ها یادآور داستان‌های خیالینی هستند که روح و روان جامعه را در متن آلودگی‌های سیاست روزمره تا حدودی پالوده نگاه می‌دارند. منازعه سیاسی در عمل، با خطا، جهل، نابلدی، توطئه، دروغ، فریب و زیاده‌خواهی توام است. واقعیت حیات سیاسی از حیث اخلاقی ناهشیار است. جامعه به خلق اسطوره می‌پردازد تا ناهشیاری اخلاقی خود را کاهش دهد.

سیاست را از سطح اخلاقی آن تهی کردند و امروز علاوه بر ناهشیاری اخلاقی با ناهشیاری عملی نیز مواجهیم.»

انتهای پیام