آسیب شناسی رأی گفتمان امید

«مجتبی انصاریان» دکترای حقوق بین الملل [1] در یادداشتی با عنوان «آسیب شناسی رأی گفتمان امید» که در اختیار انصاف نیوز قرار داده است، نوشت:

بکوشید و نیکی به یاد آورید/ چو دیدید سرما بهار آورید

مشارکت فعالانه به نفع گفتمان همزیستی مسالمت آمیز داخلی و بین المللی[2] که دکتر حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری 1396 آن را دنبال می‌کند با دو چالش عمده مواجه است.

1. چالش اول آن است که تعدادی از شهروندان با آن که در طیف نوگرایی و اعتقاد به حقوق بشر قرار دارند تصمیم گرفته‌اند که در انتخابات مشارکت نکنند.
2. چالش دوم آن است که عده‌ای با وجود معیارهایی کوچک تصمیم گرفته‌اند به رقبای دکتر روحانی رأی دهند.

چالش اول به چهار قسمت تقسیم می‌شود.

• عده‌ای معتقدند که بدون حضور در انتخابات و رأی آنان، دکتر روحانی برنده کارزار موجود می‌شود.
• تعدادی تصور می‌کنند که رأی آنان، محاسبه نمی‌شود.
• دسته‌ای دیگر چنین می‌پندارند که رأی مردم به دکتر روحانی، تاثیری در انتخاب راهبردها و سیاست‌های کلی نظام نخواهد داشت.
• گروهی نیز بیان می‌کنند که هیچ فرقی بین کاندیداها وجود ندارد بنابراین لزومی به شرکت در انتخابات وجود ندارد.

در جواب به چهار بعد چالش اول به ترتیب چنین باید گفت.

1-1-1 این تصور که دوره ریاست جمهوری هر رییس جمهوری در ایران دو دوره چهار ساله است اشتباه است. در این خصوص دلایل زیر را باید بیان کرد.

• قوانین موضوعه ایران و هم چنین عرف موجود بیانگر آن نیست که حتماً رییس جمهور مستقر در دوره بعدی چهار ساله نیز رییس جمهور خواهد بود.
• سابقه انتخابات ریاست جمهوری در ایران نشان داده است که رقبای رییس جمهور مستقر، تلاش بسیار زیادی برای شکسته شدن مسیر هشت ساله شدن رییس جمهور داشته‌اند. چنان چه رقبای آقای احمدی نژاد در انتخابات دوره دوم وی، کوشش زیادی مصروف داشتند.
• تلاش بسیار جدی و شبانه روزی آقای رییسی و قالیباف برای شکست دکتر روحانی در انتخابات. چنان چه در ایستگاه‌های مترو شاهد تابلوهایی برای معرفی شهر تهران از قبل نوروز 1396 بودیم که کماکان نصب شده باقی مانده تا تبلیغی برای شهردار تهران و جناح وی باشد.
• تصور عده‌ای مبنی بر این که رییس جمهور انتخاب شده است و این مناظره‌ها و تبلیغات برای تهییج مردم به حضور بیشتر در انتخابات است کاملاً اشتباه است. چنان چه در دوره قبل اگر برنامه‌ها و راهبردهای دکتر روحانی برای گفت و گوی جهانی و شکستن فضای تحریم بر کشور و صحبت‌های ایشان به خصوص در مناظره با آقای قالیباف نبود مطمنا رأی وی بیشتر از روز رأی گیری بود.

در جواب به بعد دوم چالش اول باید گفت:

تصور این که رأی به دکتر روحانی خوانده نمی‌شود مساله ای است که متاسفانه عده‌ای با وجود تاکید مقام‌های عالی مملکتی بر لزوم حضور همه شهروندان با هر سلیقه‌ای در انتخابات، آن را نشر می‌دهند تا مشارکت مردم در انتخابات پایین آید؛ امری که نتیجه آن کاهش آرای دکتر روحانی است زیرا به هر نسبت مشارکت مردم در انتخابات بالا رود رأی دکتر روحانی نیز افزایش خواهد یافت.

در جواب به بعد سوم چالش اول که رأی به دکتر روحانی را بی تأثیر در انتخاب راهبردهای کلان و سیاست‌های اصلی نظام می‌داند باید اشاره کرد.

3-1-1 این بینش که در کشور همه امور خرد و کلان انتخاب شده است با وجود قانون اساسی و قوانین موضوعه و مهم‌تر از آن رویه و عملکرد کشور در طول بعد از انقلاب اسلامی همخوانی ندارد. چنان چه قوه مجریه با ارائه لایحه و قوه مقننه با ارائه طرح در تدوین قانون و حضور در معاهدات بین المللی عام و خاص نقش خواهد داشت. هم چنین رویکرد علمی و مستقل وزارت امورخارجه می‌تواند بیانگر این مساله باشد.

3-2-1 از منظری دیگر باید به این مساله توجه کرد که حتی اگر تمام سیاست‌ها و راهبردها مشخص شده باشد اما رأی بیشتر به گفتمان همزیستی مسالمت آمیز داخلی و بین المللی موجب تاثیرگذاری بر جرح و تعدیل یا اصلاح سیاست‌ها و راهبردها خواهد شد. نمونه بارز این تاثیرگذاری از زبان آقای محسن رضایی[3] شنیدنی است که کمبود نیرو و ضعیف شدن حمایت اقتصادی از جنگ را دلیل پذیرش قطعنامه 598 از سوی حضرت امام خمینی دانستند (در حالی که سیاست کلی ادامه جنگ بود) مساله‌ای که اتفاقاً بعد از قطعنامه موجب شد تعداد زیادی رزمنده دوباره برای دفاع عازم جبهه‌ها شوند.

در پاسخ به بعد چهارم چالش اول که بیان می‌شود هیچ تفاوتی بین کاندیداها وجود ندارد و در صورت تفاوت بین آن‌ها، کاندیدای متفاوت توسط شورای محترم نگهبان تأیید نمی‌شد باید اشاره کرد تفاوت فاحش و قابل ملاحظه‌ای در بینش‌های نظری و عملکرد آن‌ها وجود دارد.

4-1-1 تفاوت در بینش نظری در حوزه سیاسی، بین المللی، حقوق بشر

طیف اصلاح طلب که دکتر روحانی آن را نمایندگی می‌کند مشارکت گرا و معتقد به حضور مردم در ساختار قدرت است در حالی که طیف اصول گرا که آقای رییسی آن را بیشتر نمایندگی می‌کند از جنبه نظری و نه تنها اعلانی با توجه به فلسفه سیاسی ایشان لزومی به مشارکت فعالانه مردم در تمامی حوزه‌ها نمی‌بیند. طیف اصلاح طلب معتقد به گردش نخبگان و نه ایستایی نخبگان است در حالی که طیف مقابل معتقد به میدان دادن به نخبه‌ها به صورت گزینشی است. در بیشن نظری دکتر روحانی میان مقبولیت و مشروعیت نظام رابطه تساوی برقرار است اما در مقابل، آقای رییسی اعتقادی به این ندارند که مقبولیت نظام از سوی مردم موجب مشروعیت می‌شود چنان چه حامیان وی حکومت اسلامی را به جای جمهوری اسلامی مطرح می‌کنند، مساله‌ای که مخالفت کامل با فرمایش امام و رهبری دارد.

از منظر بین المللی دکتر روحانی معتقد به تنش زدایی و رفع کامل تحریم‌ها در همه حوزه‌ها است. به همین جهت مخالف توهین و حمله به سفارت‌خانه‌های خارجی و برعکس رفتار عاقلانه و عزتمندانه بر اساس عهدنامه حقوق دیپلماتیک 1961 م. است. در مقابل آقای رییسی آل سعود را خبیث و امتداد جریان یزیدی و رهبری آمریکا در منطقه می‌داند[4] که با وجود عصبانیت از آن دولت به دلیل کشتار بی رحمانه مردم یمن اما نحوه اعلام و موضع گیری آن منطبق با خرد و دیپلماسی صحیح نیست.

طیف اصلاح طلب معتقد به تحقق حقوق بشر است که انسان‌ها را جدا از مذهب، نژاد، رنگ، جنسیت، قومیت برخوردار از کرامت انسانی و دارای حقوق بنیادین می‌داند به همین دلیل دکتر روحانی در آذر 1395 منشور حقوق شهروندی را ابلاغ می‌کنند که در آن از کرامت انسانی و حریم خصوصی صحبت به میان آمد که حتی در فصل سوم قانون اساسی ذکری از آن نشده بود. نمونه عملی احترام به حقوق بشر را در اعلام کراهت از اسیدپاشی بر دختران کم حجاب در اصفهان و مداوای وزیر محترم بهداشت دکتر روحانی شاهد بودیم. اما طیف مقابل بارها از غربی بودن حقوق بشر و تنها ابزاری شدن آن صحبت به میان آورده درحالی که سو استفاده از یک امر خیر نباید به تخطه خود آن منجر شود.

4-2-1 عملکرد دولت روحانی با مذاکره پیروزمندانه آن با شش قدرت جهانی نقطه عطفی در تاریخ دیپلماسی ایران بود؛ درحالی که امریکا اطلاعات بسیاری از تاسیسات و اقدامات کشور در زمینه فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای داشت و رییس جمهور پیشین به واقع از تأثیر بسیار زیاد تحریم‌ها بر کشور سخن گفته بود از طرفی عده‌ای از اصولگرایان هم در داخل به تخریب ناجوانمردانه مذاکره کنندگان و اصل مذاکره می‌پرداختند.

بینش نظری و عملکرد مطلوب دکتر روحانی در اقتصاد که لازمه تولید، اشتغال و رفاه را حضور در بازار جهانی و سهم گرفتن از وابستگی متقابل جهانی می‌داند و در این راه نگاه به مزیت نسبی کشور و سرمایه گذاری خارجی دارد با نگاه آقای رییسی که بدون توجه به متغیرهای علم اقتصاد و حقوق بازرگانی بین المللی تنها با هر هزینه‌ای حتی زیان محیط زیست[5] به دنبال خودکفایی است بسیار متفاوت است. ایشان در مناظره دوم بیان کردند چرا هواپیمای خارجی خریداری می‌شود و کارگر خارجی سر کار رود درحالی که در زمان تحریم‌ها با چند برابر قیمت‌ها و با نادیده گرفتن عزت ملی به ناچار در پی قطعات دست چندم هواپیما بودیم. از طرفی نسبت به این مساله غفلت دارند که مزیت نسبی ایران تولید هوایپما[6] نیست امری که با تولید هوایپمای ایران 140 و صرف هزینه بسیار سنگین و شهید شدن تعدادی از هموطنان تجربه شد. 58% کاهش قیمت تولید نفت، 73% افزایش اعتبارات هزینه‌ای، 145% رشد اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای، 3/2 برابر شدن متوسط حقوق کارمندان دولت، 4/3 برابر رشد متوسط مستمری پرداختی به خانوارهای محترم تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی، 73% رشد هزینه بهداشت و سلامت، 85% آموزش و پژوهش، 51% رشد مهار آب‌های مرزی، 51% رشد اجرای شبکه‌های آبیاری زهکشی، 27% رشد بزرگراه‌ها و از همه مهم‌تر رساندن تورم 32.1 درصدی از سال 1392 (تورم عملی و احساس آن بسیار بیشتر بود) به 6.8 درصد در سال 1395 [7] [8] و کاهش وابستگی به نفت و بجای آن کسب درآمد از مالیات که موجب پاسخگویی بیشتر نظام به مردم می‌شود نمونه‌ای از اقدامات مثبت دکتر روحانی بوده است.

2-1 چالش دوم آن است که عده‌ای رییس جمهور خود را به دلیل تبلیغات عام پسند چون افزایش یارانه و تنها با وجود معیارهایی کوچک انتخاب می‌کنند چنان چه در کارنامه آقای رییسی دستور به واگذاری پتو و آب به زایران حضرت امام رضا (ع) در یکی از صحن‌ها جهت خوابیدن را درحالی که مدیریت قبلی از استراحت زایران خودداری می‌کرد را نمونه‌ای از مدیریت خوب دانستند و به همین دلیل می‌خواهند به ایشان رأی دهند. هم چنین در مساله یارانه‌ها خوشبختانه با افزایش آگاهی و درک مشکلات ناشی از اجرای بد هدفمند سازی یارانه‌ها و پرداخت یارانه مستقیم (در تعارض با عزت ملی) به ویژه در میان روستاییان عزیز طرف مقابل از این ابزار نابجا در تعارض با منفت مردم و منافع ملی نتیجه‌ای نخواهد گرفت و در انتخابات شکست خواهند خورد تا در موقعیت قبلی به خدمت ادامه دهند.

با توجه به دلایل اشاره شده نیاز به تشویق کسانی که تاکنون تصمیم به مشارکت در انتخابات به نفع دکتر روحانی و در تهران به فهرست اصلاح طلبان انتخابات شوراها نداشتند حس می‌شود. هم چنین بحث و گفت و گو با افرادی که رأی آنان دکتر روحانی نیستند لازم به نظر می‌رسد تا ایران با تکیه بر نعمت بزرگ امنیت که حاصل خون شهیدان و نیروهای نظامی کشور است هرچه سریع‌تر و بیش‌تر به سمت آزادی، رفاه و عدالت حرکت کند.

---

[1] انصاریان، مجتبی. دکتری حقوق بین الملل، عضو هیات علمی وزارت علوم

[2] منظور گفتمانی که عرصه داخلی آن حفظ حریم خصوصی و کرامت انسانی شهروندان و عدم دخالت در حوزه خصوصی مردم است و عرصه بین المللی آن تنش زدایی و پی گیری عزتمندی و قدرت با دیپلماسی و گفت و گو است.

[3] http://www.tabnak.ir/fa/news/65924/%D8%B1%D9%-598-26-02-1396

[4] https://www.tasnimnews.com/fa/news/1395/07/19/1209187-1396-02-26

[5] خشک شدن دریاچه ارمیه، تالاب‌های هورالعظیم، گاوخونی، زاینده رود، صدور مجوز برای چاه‌های آب غیرمجاز نمونه‌هایی از تخریب محیط زیست در دولت قبل می‌باشد که در دولت دکتر روحانی شاهد احیا دریاچه ارومیه، تالاب هورالعظیم و انزلی بودیم.

[6] جالب است که 14500 شرکت با ایرباس برای تولید هواپیما همکاری می‌کنند اما مدیر دولت قبل بدون درنظرداشت محذوریت‌ها و مزیت نسبی اعلام کرد که می‌خواهیم هواپیمای پهن پیکر بسازیم.

[7] آمارهای اشاره شده مقایسه‌ای از سال 1392 شروع کار دکتر روحانی تا ابتدای سال 1396 است.

[8] شاخص‌های کارآمدی، نمایه‌هایی از تحولات اقتصادی و اهم عملکرد دولت یازدهم، (1395-1392)، سازمان برنامه و بودجه کشور، 1396

انتهای پیام