استدلال علی خسروانی درباره «منافع همگانی» واردات خودرو | زیان خودروسازها مانند بمب ساعتی است [+فیلم]

سرویس اقتصادی، انصاف نیوز: حادثه ناگوار برای خانواده معاون رئیس‌جمهور، واکنش‌های زیادی در پی داشت و به بحث درباره کیفیت خودرو، واردات خودرو و وضع جاده، نیروی انسانی و… دامن زد. علی خسروانی هم در واکنشی به این حادثه، ضمن تسلیت به آقای سقاب، به معرفی مقصران حادثه از دید خود پرداخت که واردنشدن خودروی خارجی در راس آن بود.

خسروانی به این بهانه در گفت‌وگویی در دفتر انصاف نیوز به این موضوع پرداخته است.

شما در ویدئویی که در واکنش به سانحه تصادف خانواده آقای سقاب منتشر کردید، گفتید مقصر حادثه کسانی‌اند که نگذاشتند خودرو وارد کشور شود. مگر خودرو خارجی وارد نمی‌شود؟

واردات خودرو به آن کیفیتی که لازم است، نه انجام نمی‌شود.

مساله شما کیفیت است یا تعداد؟

کیفیت و روش واردات خودرو مهم‌تر از تعدادش است. مساله این است که موضوع واردات خودرو به کشور یک موضوع حاکمیتی و فراتر از دولت است.

بله؛ در فیلم اشاره می‌کنید که مجلس و قوه قضائیه هم در این حادثه و حوادث مشابه مقصرند.

حتی نهادها و سازمان‌هایی داریم که ذیل این 3 قوه قرار نمی‌گیرند اما در واردات خودرو اثرگذار هستند. این‌ها به علاوه برخی مشکلات ریشه‌ای باعث این وضعیت در صنعت خودرو شده است.

منظورتان از مشکلات ریشه‌ای، مشکل فرهنگی است؟

بله. خودرو تبدیل شده است به نماد ضدمستضعف و ضداستکبار. کسی هم نمی‌داند ریشه این فرهنگ کجاست، شاید چون اول انقلاب خودروها امریکایی بوده…

به نظرم خیلی ساده‌تر است؛ وقتی من نمی‌توانم پرایدم را ارتقا بدهم یا وقتی ارتقا می‌دهم، حداکثر سمند می‌توانم سوار شوم، معلوم است که نمی‌پذیرم مسئول مملکت بنز و بی‌ام‌و سوار شود. چرا من نمی‌توانم بخرم، آقای مسئول می‌تواند؟

قبلا هم همین بوده است. یعنی وقتی که مردم می‌توانستند خودروی خوب هم بخرند و سوار بشوند، فرهنگ غالب همین بوده. شما خاطره آقای علی مطهری را شنیده‌اید دیگر. می‌گوید با پدرم داشتیم می‌رفتیم برای سخنرانی، من چند کوچه مانده به مسجدی که محل سخنرانی ایشان بود توقف کردم. ایشان گفت چرا نمی‌روی، گفتم بد است مردم ما را سوار بنز ببینند. می‌گوید شهید مطهری گفته برو جلوی مسجد. مگر ما کار بدی کردیم. این که ریا است.

یا بنز مرحوم هاشمی رفسنجانی همیشه محل بحث بود و دید منفی نسبت به آن وجود داشت. حتی از سال 1385 تا 1395 که مردم به ماشین خوب دسترسی داشتند و واقعا راحت خرید می‌کردند، من شاهد بودم که یک مدیر میانی دولتی دقت می‌کند که چه ماشینی می‌خرد و این ماشین در پارکینگ اداره چه واکنشی برمی‌انگیزد. می‌گفتیم فلان ماشین را بخر، می‌گفت نه تو چشم است!

این ناشی از فرهنگ فقرفضیلت انگاری است. ما یک فرهنگ بزرگ‌تری داریم که می‌گوید هرچه فقیرتر فاضل‌تر و سالم‌تر. این یک بحث جامعه‌شناسانه است که من تخصصی در آن ندارم اما به عنوان فروشنده خودرو می‌بینم که طرف امکان خرید ماشین خوب را دارد، از ارث پدری‌اش می‌تواند بخرد اما نمی‌خرد.

برخی هم می‌خواهند القا کنند که جامعه نسبت به دارنده ماشین لوکس دید بدی دارد. من قبول ندارم که مردم ما چنین فرهنگی دارند. مردم ما بخیل و حسود نیستند اما برخی دوست دارند این‌طور جا بیندازند که اگر ماشین خارجی بیاید، اختلاف طبقاتی می‌شود و باعث تکانش‌های اجتماعی می‌شود.

اتفاقا تجربه ما می‌گوید مردم در مواجهه با کسی که ماشین خوب سوار می‌شود تشویقش می‌کنند و می‌گویند چرخش بچرخد. تبریک می‌گویند و اصلا ناراحت نمی‌شوند. ضمن این‌که این‌ها اصلا خودروی لوکس محسوب نمی‌شود.

اجازه بدهید از مشکل فرهنگی بگذریم. شما می‌گویید واردات خودروی خارجی درست انجام نمی‌شود. چرا؟

ما بحران خودرو داریم دیگر؛ من زمستان 1401 جزوه‌ای نوشتم به درخواست یکی از عزیزان که به من گفتند مطالب شما را رهبری می‌بینند اما انسجام ندارد. حرف‌هایت را مکتوب و مرتب کن. این جزوه رفت و تایید گرفت و برای آقایان قالیباف و مرحوم رئیسی ارسال شد.

شما می‌بینید همه حرف‌هایی که ما این‌جا زدیم، الان دارد اتفاق می‌افتد. مثلا تا قبل از این طرح، اصلا حرفی از واردات خودروهای دست دوم نبود. برای اولین‌بار ما این را مطرح کردیم. یا قضیه واردات خودرو توسط ایرانیان مقیم خارج از کشور که آن‌جا درآمد دارند و می‌توانند کمک کنند.

شما می‌بینید هرچه در این طرح گفته بودیم، الان دارد به تدریج اجرا می‌شود. من نشان دادم واردات بدون ارز دولتی ممکن است و حتی می‌تواند به تولید و صادرات کشور کمک کند. مشکل صادرات ما الان برگشت پول است. به دلیل تحریم‌ها، تولیدکننده نمی‌تواند کالایش را صادر کند اما وقتی تهاتر کند، به پولش می‌رسد و… این بحث‌ها الان دارد دنبال می‌شود.

ما یک اکوسیستم خودرویی در کشور داریم که طبق قانون اکوسیستم، وقتی هر کدام از اجزایش را خراب کنید، کل اکوسیستم از کار می‌افتد. این اکوسیستم شامل قطعه‌ساز و تولیدکننده و مونتاژکار، فروشنده و شبکه خدمات پس از فروش و… است. هر جزئی از این اکوسیستم کار نکند، کل اکوسیستم می‌ایستد.

مهم‌ترین حلقه اکوسیستم خودرویی کشور که گاهی به آن بی‌توجهی می‌شود، مصرف‌کننده است. شما این حلقه را حذف کنید یا اصلا ضعیف کنید، کل آن اکوسیستم بی‌فایده می‌شود. همه تلاشی که در این حوزه می‌شود، در نهایت برای مصرف‌کننده است. اگر مصرف‌کننده نباشد، تولید یا مونتاژ یا ورود خودرو بی‌معنی می‌شود.

شما بعضی وقت‌ها تصمیمی می‌گیرید که مصرف‌کننده را از بازار خارج می‌کند. اگر خودرو از سبد خرید خانوار حذف شود، کل این اکوسیستم بی‌فایده می‌شود.

من سوالم را تکرار می‌کنم؛ آیا خودروی خارجی وارد می‌شود یا نه؟

بله.

پس مشکل چیست؟

مشکل زیاد دارد. اولین مشکل تخصیص ارز است. دولت می‌خواهد واردات را تحت کنترل بگیرد.

در کشوری که در شرایط جنگی یا نیمه جنگی است، اصلا در کشوری که به هر دلیلی مشکل تامین ارز دارد، چرا باید دولت برای واردات خودروی خارجی تامین ارز کند تا بخش کوچکی از مردم بهره‌مند بشوند یا نشوند. به دولت چه ربطی دارد؟

دقیقا موضوع همین است که فکر می‌کنیم منافع واردات خودرو به بخش کوچکی از مردم می‌رسد در حالی‌که منافع واردات خودرو به بخش بزرگی از مردم و همه کسانی که درگیر موضوع خودرو هستند، می‌رسد حتی آن کسی که می‌خواهد یک کوئیک بخرد. توضیح می‌دهم چرا.

بگذارید از سمت تولید شروع کنیم؛ ما می‌خواهیم از تولید حمایت کنیم. چطور می‌توانیم از خودروسازمان حمایت کنیم تا از زیان خارج شود. زیانی که هم در بورس تاثیر دارد و تعداد زیادی از سهام‌داران را دچار ضرر کرده، از این‌طرف کارگران خودروساز رفاه کمتری دارند، از آن‌طرف صنایع مرتبط با خودروساز دچار مشکل می‌شوند و… پس اگر از خودروساز حمایت کنیم که از زیان خارج شود، به سود همه است.

زیان خودروساز، دو عامل اصلی و بزرگ دارد؛ قیمت دستوری و بهره‌وری. درباره قیمت دستوری تقریبا همه اتفاق نظر دارند که اشتباه است و نباید باشد. خودروساز می‌گوید یک محصول برای من 600 میلیون تمام می‌شود، دولت می‌گوید باید 500 میلیون بفروشی. همین محصول در بازار هم 800 میلیون تومان است. خب در این باره اتفاق نظر داریم که قیمت دستوری علت مهم و اصلی زیان‌دهی خودروسازهای ایرانی است. دیگر عامل هم بهره‌وری و مدیریت کارآمد است. همان بحث تعداد زیاد نیروی انسانی که در مقایسه با خودروسازهای دنیا نسبت نفرساعت به هر خودرو عدد عجیبی می‌شود. الان به این موضوع کاری نداریم.

ما می‌خواهیم قیمت دستوری را حذف کنیم؛ آیا می‌شود به خودروساز بگوییم به هر قیمتی خواستی بفروش؟ اصلا می‌شود اعتماد کرد؟ کما این‌که تجربه‌اش را داریم و همین الان درباره صورت‌های مالی خودروهای مونتاژی اما و اگرهای بسیاری وجود دارد.

ما باید یک خط نامرئی داشته باشیم که اجازه ندهد خودروساز زیان دهد و در عین حال، نتواند طمع کند و به هر قیمتی که خواست محصولش را عرضه کند. این خط نامرئی واردات است.

یعنی اگر بگذاریم خودرو وارد شود، کارخانه تولیدی ما می‌تواند قیمتش را از 500 میلیون، یعنی 100 میلیون تومان در ضرر، ببرد روی 650 میلیون.

این حساسیت شما به زیان خودروساز هم جالب است. بگذاریم ضرر دهد، کما این‌که می‌گویند ضرر می‌دهیم و زیان انباشه داریم اما نه نیروی انسانی‌اش کم می‌شود، نه ساختمان‌هایش کم می‌شود، خرج که هیچ بَرج‌شان هم کم نمی‌شود…

اما نمی‌تواند خودروی با کیفیت تولید کند. نمی‌تواند خرج ایمنی کند. زیان خودروسازها مانند یک بمب ساعتی است که متاسفانه هیچ‌کس به آن توجه ندارد. یک وقت چشم باز می‌کنیم و می‌بینیم یک بحران شبیه بحران موسسات مالی در دولت آقای روحانی درست شد. یادتان هست که هر روز یک‌جا تجمع بود و چقدر مساله اجتماعی درست کرد. این زیان یک بمب ساعتی است که باید بتوانیم به تدریج خارجش کنیم.

پس وقتی واردات را آزاد کردیم و قیمت دستوری را هم به موازات حذف کردیم، خودروساز ما می‌تواند تولید بدون زیان انجام دهد و بر کیفیت محصولش اضافه کند، از آن طرف هم ماشین 650 میلیون تومانی را نمی‌تواند دل‌بخواه قیمت بگذارد و 1 میلیارد بفروشد.

ما داریم درباره شرایط حاضر حرف می‌زنیم دیگر؛ مگر واردات خودرو آزاد نیست؟

نه، اولا همان‌طور که اشاره کردم تخصیص ارز مساله بزرگی است که اتفاقا زیان هم می‌زند. شاید شما فکر می‌کنید که واردکننده ارز مبادله‌ای می‌گیرد که ارزان‌تر از بازار است و این می‌تواند رانت ایجاد کند؛ نه خیر تاجری که کالا می‌آورد و 7 ماه در گمرک معطل تخصیص بانک مرکزی می‌شود، ارز برایش حتی از قیمت بازار آزاد هم گران‌تر تمام می‌شود. این معطلی هزینه دارد. شما می‌دانید هر کس جنسی وارد گمرک می‌کند، پولش را داده است. ما که ال‌سی نداریم. تاجر باید تا سنت آخرش را بپردازد بعد جنسش می‌آید.

ظاهرش این است که می‌رود ارز مبادله‌ای گرفته است. این ارز راحت گیر نمی‌آید که؛ باید این را ببیند، آن را ببیند، به آن پول بدهد به این امتیاز بدهد. باید با صادرکننده ببندد که من ارزم را این‌قدر در سامانه می‌دهم، تو این‌قدر اضافه بپردازد و…

واردات منوط شده است به تخصیص ارز توسط بانک مرکزی.

بله، قضیه مثل مردهایی است که وقتی همسرشان می‌گوید می‌خواهم بروم سر کار، می‌گوید بیا این پول را بگیر. این آقا می‌خواهد از این پول به عنوان ابزار کنترلی استفاده کند. اگر فردا قرمه‌سبزی ته گرفت، پول نمی‌دهد. بانک مرکزی هم از تخصیص ارز اهداف کنترل دارد.

شما الان نمی‌توانید بروید بگویید من 10 میلیون دلار پول دارم و می‌خواهم خودرو وارد کنم؟

نه، البته الان دارند این امکان را فراهم می‌کنند اما تا این لحظه که من و شما صحبت می‌کنیم، خیر. نمی‌شد و بنابراین واردکننده خودرو با بدبختی ارز خود را از صادرکننده‌ها تامین می‌کرده است؛ حالا یا با تهاتر یا با پرداخت مستقیم و…

به همین دلیل است که بسیاری از تولید و صادرکننده‌های مواد غذایی وارد لاین واردات خودرو شدند؟

بله، این یکی از دلایل بود اما مشکل واردات خودرو، دلایل خیلی پیش‌پا افتاده‌تر یا ساده‌لوحانه‌تر دارد. دولت یک تعرفه 100 درصدی از طریق برنامه و بودجه به مجلس داده است و ما هفت ماه طلایی کار را از دست دادیم چون تعرفه معلوم نبود!

کسی نمی‌توانست خودرو وارد کند چون در نوشتن تعرفه اشتباه کرده بودند. 7 ماه جدول تعرفه نداشتیم. این‌ها همه اثرگذار است دیگر. به دلیل همین اتفاق پیش‌پا افتاده، واردات خودرو امسال دچار افت شد.

تعرفه چقدر است؟

پلکانی شده است؛ 4 درصد برای خودروهای برقی، 15 درصد برای هیبرید، 20 درصد خودروهای تا 1500 سی‌سی، 40 درصد خودروهای تا 2000سی‌سی. حالا گفتند میانگین می‌گیریم. در نتیجه مجبور شدند تعرفه خودروهای بالای 2500 سی‌سی را 165 درصد و 195 درصد اعلام کنند تا میانگین تعرفه 100 درصدی دربیاید.

یعنی الان برای واردات بی‌ام‌و ایکس7 باید 165درصد تعرفه بدهید؟

الان لندکروزهایی که می‌آید چون موتور بالای 3هزار سی‌سی دارد، 165 و 195 درصد تعرفه دارد.

خیلی است.

بله خیلی است و روی بقیه بازار هم تاثیر می‌گذارد.

یکی از دلایل مخالفت با واردات خودرو، تاثیری است که بر تولید می‌گذارد. با همه نقدهایی که به ایران‌خودرو و سایپا داریم، بالاخره تولید در اشل آن‌ها و مالیاتی که می‌پردازند و… برای اقتصاد مهم است دیگر.

نکته خیلی مهم اتفاقا این است که واردات خودرو واقعا تولید را تحت شعاع قرار نمی‌دهد. این حرف من نیست، آمار نشان می‌دهد در سال 2014 که بیشترین تعداد خودرو به کشور وارد شده است، کمتر از یک دهم تولید داخل بوده است.

واردات خودرو در هیچ سالی قابل مقایسه با تیراژ تولید داخل نبوده است. واردات خودرو مانند نمک غذاست. حجم غذا را زیاد نمی‌کند اما برای خوشمزگی غذا تعیین‌کننده است.

این‌ها که می‌خواهند ان‌قلت بیاورند می‌گویند آقا ما چطوری سالی 2میلیون خودرو وارد کنیم؟ اصلا این مقدار نیاز نیست وارد کنیم.

الان که چند سال بسته بوده است، حداکثر 10 درصد نیاز سالانه به خودرو از واردات تامین می‌شود. نیاز بازار هم بیشتر از 1میلیون و 200 تا 300 هزار دستگاه در سال نیست. بنابراین با واردات 100هزار دستگاه، بخش بزرگی از بحران خودرو حل می‌شود.

انتهای پیام