تاثیر تحریم ها بر صنعت برق و الکترونیک
رپورتاژ آگهی
صنعت برق و الکترونیک، به عنوان شریان حیاتی هر اقتصاد مدرنی، این روزها در ایران با چالشی به نام تحریم های اقتصادی بین المللی دست و پنجه نرم میکند. این محدودیت ها به طور مستقیم بر زنجیره تأمین، سرمایه گذاری و بروزرسانی زیر ساخت های فرسوده کشور تأثیر گذاشته و ناترازی های عمیقی در تولید و مصرف برق ایجاد کرده اند که نتیجه آن، خاموشی های مکرر و گسترده در سال های اخیر بوده است.
۱. چارچوب های تحریمی و موانع مالی
تحریم های آمریکا علیه ایران، به ویژه تحریم های حوزه های مالی و زیر ساختی، صنعت برق را بهطور مستقیم و غیر مستقیم فلج کرده است:
- تحریم های مالی و بانکی: محدودیت های نقل و انتقالات مالی بین المللی ( قطع دسترسی به LC و سیستم های بانکی جهانی) اصلی ترین مانع در مسیر واردات تجهیزات و مواد اولیه حیاتی صنعت برق و الکترونیک است. این امر شرکت ها را مجبور به استفاده از کانال های پرهزینه و باواسطه برای تأمین نیازهای حیاتی خود میکند.
- تحریم های فناورانه: ممنوعیت فروش تجهیزات با فناوری دوگانه (Dual-Use) به ایران، توسعه فناوری های نوین مانند هوشمند سازی شبکه، تجهیزات دقیق آزمایشگاهی و سنسورهای با عملکرد بالا را با مشکل مواجه کرده است.
- تحریم صنعت سوخت: کمبود سرمایه گذاری در بخش گاز به دلیل تحریم، منجر به ناترازی گاز در فصول سرد و در نتیجه، نرسیدن سوخت کافی به نیروگاه های حرارتی میشود که خود عامل اصلی بحران برق و خاموشی است.
۲. ناتوانی فنی: فرسودگی نیروگاه ها و راندمان پایین
مهم ترین اثر فنی تحریم ها، عدم امکان به روزرسانی زیر ساخت های فرسوده است که طبق آمارهای رسمی، یکی از عوامل اصلی ناترازی و قطعی های برق محسوب میشود:
وضعیت فرسودگی
- ۷۰۰۰ مگاوات ظرفیت فرسوده: طبق اظهارات رسمی “مدیر عامل شرکت مادر تخصصی تولید برق حرارتی” حدود ۷۰۰۰ مگاوات از نیروگاه های حرارتی کشور فرسوده و کم بازده هستند.
- راندمان پایین: راندمان متوسط نیروگاههای حرارتی کشور حدود ۳۹.۷٪ است، در حالی که راندمان نیروگاه های روز دنیا به ۶۰٪ نیز میرسد. راندمان پایین به معنای مصرف سوخت بیشتر و تولید کمتر برق است.
- تلفات بالای شبکه: فرسودگی شدید شبکه توزیع (کابلها و ترانسفورماتورها) منجر به تلفات حدود ۱۱ تا ۱۲ درصدی در مسیر انتقال و توزیع میشود که این میزان هدر رفت، معادل برق تولیدی چند نیروگاه است.
ارتباط فرسودگی سیستم تولید و توزیع برق با خاموشی ها (دیدگاه مسئولین)
مسئولان مربوطه، فرسودگی را یکی از دلایل کلیدی ناترازی برق میدانند: تجهیزات فرسوده دارای نرخ خروج اضطراری Trip Rate (تعداد دفعات خاموش شدن اضطراری یک واحد تولید برق در یک دوره زمانی مشخص نسبت به کل تولید یا تعداد راه اندازی) بالایی هستند. این نیروگاه ها نمیتوانند به طور مستمر با حداکثر ظرفیت کار کنند و خروج ناگهانی آنها از مدار، تعادل شبکه را به هم زده که این موضوع به خودی خود موجب خاموشی های مکررِ منطقه ای میشود. تحریم ها، این مشکل را با جلوگیری از ورود توربین های گاز با راندمان بالا (مانند کلاس ( Fو قطعات یدکی اصلی، تشدید کرده اند.
۳. آلودگی زیست محیطی: ژنراتور های صنعتی فرسوده
به دنبال قطعی های مکرر برق شهری (ناشی از ناترازی) کارخانجات بزرگ کشور مجبور به استفاده از دیزل ژنراتورهای پشتیبان می شوند. فرسوده بودن و عدم تعویض به موقع قطعات این ژنراتورها (که غالباً فاقد فیلترهای استاندارد هستند) به یک معضل جدی زیست محیطی تبدیل شده است:
- تولید آلاینده های خطرناک: این ژنراتورها با سوختن گازوئیل، مقادیر زیادی ذرات معلق (PM)، اکسیدهای نیتروژن (NOx) و مونوکسید کربن (CO) تولید میکنند. این آلاینده ها به طور مستقیم در تشدید آلودگی هوای کلانشهرها، بهویژه در فصول سرد و گرم، نقش دارند.
- محدودیت جایگزینی: تحریم ها و محدودیت های مالی، مانع از جایگزینی ژنراتورهای قدیمی با مدل های جدید با استاندارد آلایندگی بالاتر (مانند یورو ۶) و یا استفاده از سوخت های پاکتر شده است. نبود برق پایدار شهری، صنایع را مجبور به تکیه بر این منابع آلاینده کرده است که نمونه آن در تابستان امسال به وضوح دیده میشد.
۴. چالش های اقتصادی و ضرورت بازنگری تصمیمات سیاسی
تحریم ها در بستر یک اقتصاد دارای ناترازی های ساختاری، تأثیرات خود را دو چندان میکنند:
- تورم و قیمت ارز: تورم بالا و کاهش ارزش پول ملی، قیمت مواد اولیه و تجهیزات وارداتی (از جمله مس، آلومینیوم و بردهای الکترونیکی) را سرسام آور افزایش داده و قدرت خرید برای توسعه و نگهداری زیر ساخت را کاهش داده است.
- بحران سرمایه گذاری: صنعت برق نیاز به میلیاردها دلار سرمایه گذاری جدید دارد. اما تحریم ها، خطر پذیری سرمایه گذاری خارجی را به شدت افزایش داده و سرمایه گذاران داخلی نیز به دلیل نظام تعرفه ای ناعادلانه (پایین بودن سقف بهای انرژی)، تمایلی به ورود به این بخش ندارند.
نتیجهگیری: بومیسازی در انتظارِ حمایت همه جانبه
با وجود تمامی چالش ها، تحریم ها یک روی دیگر نیز داشته اند: خودباوری و بومی سازی. متخصصان و شرکت های داخلی توانسته اند بخش قابل توجهی از تجهیزات مورد نیاز صنعت برق، از جمله ساخت نیروگاه و برخی قطعات توربین ها را در داخل تولید کرده و دانش فنی را ارتقا دهند. در همین راستا، توان تولید داخلی انواع دژنکتور (کلیدهای قدرت) و ترانس جریان (مبدل جریان برق) در کشور در حال حاضر در وضعیت بسیار خوبی قرار دارد و بخش قابل توجهی از نیاز شبکه توزیع و انتقال توسط تولیدکنندگان داخلی تأمین میشود که نشاندهنده دستاورد مهمی در زمینه خود کفایی زیرساخت های کلیدی است.
با این حال، برای گذر کامل از بحران ناترازی و رسیدن به راندمان جهانی، صنعت برق نیازمند باز شدن گره های مالی بین المللی برای جذب سرمایه و انتقال دانش فنی پیشرفته است. لغو تحریم ها، مسیر خرید تکنولوژی روز دنیا و تسهیل تبادلات بانکی را هموار کرده و امکان تولید برق با سوخت کمتر، کیفیت بالاتر و آلایندگی پایین تر را فراهم خواهد کرد.
فراخوان به مشارکت
فرسودگی زیرساخت ها، تهدیدی جدی است. در شرایطی که تحریم ها چالش های نوسازی را دوچندان کرده و راندمان شبکه برق را کاهش داده، بهروزرسانی زیرساخت های کلیدی یک ضرورت حیاتی محسوب میشود. نیرو ترانس (Nirou-Trans) با بیش از ۷۰ سال تجربه تخصصی در صنعت برق، آماده است تا با ارائه راهکارهای مهندسی دقیق و تأمین تجهیزات، به متخصصان و مدیران صنعت برق کشور در جهت نوسازی سیستم های تولید و انتقال فرسوده کمک شایانی کند تا پایداری و راندمان انرژی تضمین شود.
انتهای پیام
