حکایتی از تسلسل دزدی علمی از یک مقاله
انصاف نیوز: پدیده‌ی غیر اخلاقی انتحال یا دزدی علمی، گاهی در میان منادیان علم تحت عنوان هیات علمی دانشگاه و نهادهای علمی، به موضوع چنان مسابقه‌ای تبدیل می شود که گویی می‌خواهند به ضرب المثل معروف فارسی «دزدی که بر دزد زند شاه دزد است» لباس واقعیت بپوشانند. نمونه‌ای از مصداق این ضرب المثل در مورد مقاله‌هایی با موضوع «جهانی شدن» قابل توجه و تامل است.
بنا بر گزارش رسیده به خبرنگار انصاف نیوز، جهانی شدن و موقعیت دین اسلام در قبال آن، موضوعی است که با یک جستجوی ساده می توان فهمید که علاقه‌ی بسیاری از محققان کشورمان را به خود برانگیخته است و همین امر موجب شده تا کتاب‌ها و مقالات زیادی در این زمینه چاپ و منتشر شود.
تکثر پژوهش در این حوزه به عنوان عرصه‌ای جذاب در یکی دو دهه‌ی اخیر برای محققان در این زمینه فالی نیک است اما جذابیت موضوع موجب شده که یک مقاله در شکل‌های متفاوت و تحت عنوان یک مقاله‌ی علمی نشر و یا در مجامع علمی معتبر ارایه شود بی آنکه کسی متوجه تغییر شکل یا تکرار آن شود. مقاله‌ای که در اینجا سرنوشت آن بازگو می‌شود، نمونه‌ای بسیار تاسف بار از این موارد است.
در سال 1383، مقاله‌ای تحت عنوان «اسلام، جهانی شدن و پیامد های فرهنگی آن» از محمود صوفی آبادی در نشریه‌ی اندیشه‌ی صادق، پاییز 1383 تا تابستان1384 در صفحات 102 الی 111 منتشر شده است که تلاش می‌کند با استناد به آیات قران کریم، احادیث و متن قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مفهوم جهانی شدن را در نسبت با فرهنگ دینی و ملی توضیح دهد. تلاش نویسنده در نوع خود جالب است، ولی در اینجا به محتوای آن مقاله پرداخته نمی‌شود، بلکه آنچه در اینجا بررسی می‌شود، انتشار چند باره‌ی آن مقاله با عنوان‌های مختلف در طول یک دهه از عمر آن است که متاسفانه مورد توجه قرار نگرفته است.
حدود پنج سال بعد از چاپ مقاله‌ی «اسلام، جهانی شدن و پیامد های فرهنگی آن»، یعنی در سال 1388، همین مقاله توسط آقای عزیز صابر مورد توجه قرار گرفته که با افزودن یک چکیده، مقدمه و مباحثی در موضوعاتی مانند سکولاریسم، پلورالیسم و غیره، دوباره متن آن مقاله را به طور کامل در مقاله‌ی خود تحت عنوان «اسلام و جهانی شدن» گنجانده و در سایت سازمان تبلیغات اسلامی به این آدرس http://old.ido.ir//a.aspx?a=1388043102 منتشر کرده و مقاله‌ی صوفی آبادی را به عنوان یکی از منابع خود قلمداد کرده است.
سرنوشت این مقاله به آنجا نیز ختم نشد و باز هم با عنوانی دیگر یعنی، «جهانی شدن، ژئوپلتیک، دین باوری»، این بار توسط دکتر[!] جلیل نائبیان، دانشیار[!] گروه تاریخ دانشگاه تبریز، در یک کنگره‌ی جهانی در همان دانشگاه ارایه و منتشر شد.
مقایسه‌ی متن این سه مقاله نشان می‌دهد که نویسنده‌ی آخری همه‌ی متن مقاله‌ی صوفی آبادی را واژه به واژه از مقاله‌ی عزیز صابر رونویسی کرده و در مقاله‌ی خود گنجانده است. جالب است که مقاله‌ی آخری در پنجمین کنگره‌ی بین المللی جغرافی دانان جهان اسلام جزو «مقالات ارزشمند» برای ارایه شناخته شده و در روزهای 19- 18 مهرماه 1391 در دانشگاه تبریز ارایه شده است.
چکیده‌ی این مقاله در چکیده‌ی مقالات کنگره با مشخصات «خلاصه مقالات پنجمین کنگره بین المللی جغرافیا دانان جهان اسلام، تبریز، دانشگاه تبریز، 1391» به صورت کتاب و سی دی و متن مقاله در یک سی دی تحت عنوان «مجموعه مقالات پنجمین کنگره بین المللی جغرافیا دانان جهان اسلام، 18 و 19 مهرماه 1391 دانشگاه تبریز، دانشکده‌ی جغرافیا»، منتشر شده است.
نگاهی به متن مقاله‌ی «جهانی شدن، ژئوپلتیک، دین باوری» و مقایسه‌ی آن با متن دو مقاله‌ی دیگر حقایقی را به شرح زیر روشن می‌کند:
1- نویسنده‌ی ناتوان مقاله‌ی «جهانی شدن، ژئوپلتیک، دین باوری»، چکیده‌ی مقاله‌ی انتحالی خود را نیز با ناتوانی و ناشی‌گری کامل از چند قسمت از متن مقاله‌ی صوفی آبادی فراهم کرده است. پاراگراف اول چکیده از نه سطر اول مقدمه‌ی مقاله‌ی صوفی آبادی، سطر اول پاراگراف دوم از سطر 12 ، 13 و 14 مبحث «مفهوم جهانی شدن و ویژگی‌های آن» در ص 103 و بقیه‌ی آن از یازده سطر اول چکیده، پاراگراف سوم نقل واژه به واژه‌ی پاراگراف آخر در ستون اول در ص 105 و پارگراف اول و دوم در ستون دوم همان صفحه، ذیل مبحث «پیامدها و نتایج جهانی شدن در حوزه های فرهنگ، سیاست و اقتصاد» و قسمتی از پاراگراف آخر از پاراگراف دوم در صفحه‌ی 106 همین مقاله برداشته شده است و این همه نشان می‌دهد که چکیده با ناشی‌گری کامل از چند پاراگراف آن مقاله در صفحه‌ی 102، 103، 105 و 106 با تغییر چند واژه و جمله سرهم شده است.
2- مقدمه‌ی مقاله در راستای بضاعت علمی نویسنده، بی کم و کاست از چکیده‌ی مقاله‌ای تحت عنوان «جهانی شدن و تاثیرات آن بر دین اسلام» از جهانشاه شکربیگی قابل دسترس در سایت http://didgah.tabrizu.ac.ir/UserLogin.aspx?logout=1&rnd=mklqmuxgrpytxaxmbpexamfiqfwatocf برداشته شده است.
3- تمام متن مقاله هم از مطالب مقاله‌ی عزیز صابر قابل دسترسی در http://old.ido.ir//a.aspx?a=1388043102 رونویسی شده است، که عمده‌ی آن همان مطالب مقاله‌ی آقای صوفی آبادی است. مطالب ذیل دین و جهانی شدن در صفحات 2 الی 4 همه از افزوده‌های عزیز صابر به متن مقاله‌ی صوفی آبادی در ذیل مبحث جهانی شدن یا جهانی سازی برداشته شده و عینا بدون کوچکترین تغییر در متن این قسمت گنجانده شده است. تنها تغییر در این قسمت تغییر در ارجاعات است. عزیز صابر، در ارجاعات خود شماره صفحه نداده است. مقاله‌ی «جهانی شدن، ژئوپلتیک، دین باوری» به لحاظ ارایه در یک کنگره جهانی، ضرورت داشت ارجاعات دقیقی داشته باشد و نویسنده با درک این ضرورت شماره‌ی صفحاتی را به ارجاعات عزیز صابر افزوده است. مثلا در تکمیل ارجاع (برزگر، 1383) شماره صفحه‌ی 223 و در تکمیل ارجاع (افروغ، 1383) شماره صفحه‌ی 97 را می‌افزاید، غافل از این که مقالات افروغ و برزگر از سایت اینترنتی برداشته شده‌اند و شماره‌ی صفحه نمی‌توانند داشته باشند. همچنین در ارجاع به ترجمه‌ی کتاب هانتینگتون، تاریخ چاپ کتاب 1976 قید شده است.
4- ادامه‌ی مطالب مقاله از صفحه‌ی 4 تا نتیجه‌گیری در ص 14 همه از مقاله‌ی آقای صوفی آبادی از صفحه‌ی 104 تا 109 رونویسی شده است که به همان شکل در مقاله‌ی عزیز صابر هم تکرار شده است. تفاوت این قسمت با مقاله‌ی صوفی آبادی و عزیز صابر در متن آیات و روایات است و نویسنده متن کامل آیات قرانی و احادیث را در مقاله‌ی خود آورده و گویا اطلاع نداشته که از آیات در متن مقالات دیگر فقط قسمت مربوط به بحث جهانی سازی ذکر شده است و الا نویسندگان قبلی هم متن کامل آنها را می‌دانسته‌اند. در این قسمت نیز نویسنده سعی کرده است با ارجاعات غلط مقاله‌ی خود را علمی و مستند نشان دهد و به همین خاطر در صفحه‌ی 9 مقاله به (کیانی، 1380، ص 86) ارجاع می‌دهد و حال این که اصل مقاله‌ی مورد ارجاع او در صفحات 28 الی 35 نشریه‌ی اندیشه‌ی صادق چاپ شده است.
5- نتیجه گیری مقاله‌ی «جهانی شدن، ژئوپلتیک، دین باوری» همان نتیجه گیری مقاله‌ی عزیز صابر است، بدون کوچکترین تغییری.
گویی جلیل نائبیان با انتحال واژه به واژه از مقاله‌ی عزیز صابر که خود انتحالی از مقاله‌ی صوفی آبادی است می‌خواهد مصداقی عینی برای آن ضرب المثل در علم و جامعه‌ی دانشگاهی باشد. آیا در کارهای علمی در مهمترین نهادهای علمی وقوع چنین رفتارهایی رواست؟ آیا مسوولان یک کنگره‌ی جهانی متوجه چنین دزدی علمی نشده‌اند؟ آیا این مقالات به افرادی متخصص برای داوری داده نشده است؟ یا به صرف این که نویسنده‌ی مقاله از همان دانشگاه بوده مقاله‌ی او را به عنوان مقاله‌ای برای ارایه شناخته است؟ آیا شان عضویت در هیات علمی در یکی از دانشگاه های معتبر کشور، در چنین سطحی است؟ چرا نهادهای علمی کشور در قبال این مسابقه برای انتحال وامانده‌اند؟
این گزارش با نگرانی نسبت به وضعیت عرصه‌ی پژوهش و تحقیق در کشور تهیه و منتشر شده است.
انتهای پیام
