فرهنگ امنیتی و امنیت فرهنگی

«احسان زارعیان جهرمی» در یادداشت ارسالی به انصاف نیوز با عنوان «فرهنگ امنیتی و امنیت فرهنگی» نوشته است:

فرهنگ به عنوان یکی از بزرگترین شاخصه‌های چند وجهی جوامع بشری، از اهمیت بالایی در تقسیم بندی جوامع به توسعه یافته و در حال توسعه و جهان سومی دارد. هرچند که تعاریف واژه فرهنگ از دیدگاه علوم مختلف به صورت نسبی است و قطعاً مفهوم فرهنگ همه‌ی بخش‌های مصداق را شامل نمی‌شود؛ اما امروزه حداقل فعالیت‌های فرهنگی، معیارها و دایره شمول مشخصی دارند و از این منظر می‌توان مجموعه‌ای از فعالیت‌های رسانه‌ای، هنری، بخشی از کار سیاسی، اجتماعی و… را در جایگاه کار فرهنگی تعریف کرد.

در ایران پس از انقلاب فعالیت‌های فرهنگی، جنبه‌ی دینی و مذهبی نیز به خود گرفت و فرهنگ و دین با هم آمیختگی خاصی پیدا کرد و معیارهایی چون اخلاق، خطوط قرمز دینی و ملی و بعضاً سیاست برای ارزیابی کارهای فرهنگی به کار رفت.

نسبی بودن معیارهای ارزیابی سبب شد تا در دولت‌های مختلف، نگاه به بخش فرهنگ کاملاً متفاوت باشد. در دوران اصلاحات که دولتی با رویکرد اصلاح فرهنگی شکل گرفته بود، فضای باز فرهنگی، موجب رشد و شکوفایی حوزه‌ی فرهنگ و هنر کشور شد اما پس از این دوران طلایی، بخش فرهنگ به مدت هشت سال گرفتار مباحث سیاسی و تندروی شد. به طوری که بخشی از شعار دولت تدبیر و امید برای روی کار آمدن ایجاد امنیت برای کار فرهنگی و زدودن فضای امنیتی از جامعه‌ی فرهنگ بود.

عملکرد دولت تدبیر و امید به این دلیل اهمیت می‌یابد که پس یک دوره‌ی هشت ساله‌ی فضای بسته در حوزه‌ی فرهنگ و هنر روی کار می‌آید و مأموریت دارد که هم چهره‌ی فرهنگی ایرانی را به جهان، به طور واقعی نشان دهد و هم فضای کلی جامعه را در داخل برای کار در حوزه عظیم فرهنگ تلطیف کند و در هر دو مورد هم موفقیت‌های چشمگیری کسب می‌کند.

سطح بین المللی: برجام علاوه بر اینکه یک دستاورد بزرگ در حوزه‌ی سیاسی، اقتصادی و انرژی هسته‌ای است در حوزه‌ی فرهنگی هم یک دستاورد محسوب می‌شود. برجام در واقع نشان از فرهنگ مذاکره‌ی جامعه‌ی ایرانی و عدم تقابل با جهان است. به هیچ وجه چهره‌ای که از 84 تا 92 از ایران در جهان ترسیم شده بود، واقعیت فرهنگی جامعه‌ی ما نبود و برجام توانست نشان دهد که فرهنگ ایرانی نه تنها حامی جنگ و تقابل نیست، بلکه اهل مذاکره، منطق و دیپلماسی است و این شاید بزرگتر از دستاوردهای برجام در حوزه‌ی سیاسی و اقتصادی هم باشد.

سطح داخلی: در داخل کشور اما وضعیت فعالیت فرهنگی بغرنج بود، مقابله با شبکه‌های اجتماعی نوظهور در کنار عدم میدان داری رسانه‌ها و به انزوا رفتن نشریات و فضای مجازی مستقل، عرصه را برای کار فرهنگی تنگ کرده بود. وضعیت دانشگاه‌ها نیز به عنوان یک قطب فعالیت فرهنگی در کشور مشخص و نمایان بود و میدانی برای عرض اندام دانشجویان وجود نداشت. در حوزه‌ی داخل کشور کار دشوارتر از برجام بود؛ چرا که ابتدا باید امینت فرهنگی و اعتماد به دولت برای کار فرهنگی ایجاد می‌شد و از سوی دیگر، مقابل ته مانده‌های تندروی از دوره‌های قبل ایستادگی می‌شد.

امروز به جرات می‌توان گفت که فضای نشاط فرهنگی در جامعه به وجود آمده است. رسانه‌ها هم به لحاظ کمی و هم به لحاظ کیفی بسیار پررنگ‌تر از قبل فعالیت می‌کنند و علی رغم تمام مخالفت‌ها، فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی هم سرپا ایستادند و به عنوان یک ابزار فرهنگی جدید در جامعه ماندند و مانند قبل طعم تلخ فیلتر و مسدود شدن را نچشیدند. امروز ابزارهای فرهنگی به راحتی مورد استفاده قرار می‌گیرند و حتی همان تندروها از همین ابزار، برای تخریب دولت بهره می‌برند و این بزرگترین دستاورد دولت در حوزه‌ی فرهنگ است.

انتهای پیام