بنیاد مستضعفان کاری کرد که انتشارات علمی با آن سابقه درخشان نابود شد

معاون سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گفت: نمی‌دانم بنیاد مستضعفان با انتشارات علمی چه کار کرد که این نشر با این سابقه درخشان نابود شد و امروز مغازه‌ای شده که کارت عروسی و تبریک می‌فروشد. این نگرانی وجود دارد که یادمان‌ها نویسندگان و ناشران و کتابفروشان در حال از بین رفتن است

به گزارش خبرنگار ایلنا، مراسم بزرگداشت پیشکسوتان اهل قلم و رونمایی از کتاب یادگار ماندگار به مناسبت روز قلم با حضور نویسندگان و اهالی قلم ظهر امروز سه شنبه ۱۳ تیر در کتابخانه ملی برگزار شد.

غلامرضا امیرخانی (معاون سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران) در این مراسم گفت: اهل قلم و اندیشه را باید پاس داشت، اما آیا فقط برگزاری بزرگداشت‌ها و نکوداشت‌ها کفایت می‌کند؟ نکوداشتی که در طول عمر یک نویسنده ممکن است تنها یکبار اتفاق بیفتد. چه کسی قرار است از نویسنده‌ای که به سن کهولت رسیده؛ حمایت کند؟ نویسنده و اهل قلمی که به سن کهولت رسیده نیاز به حمایت و مسائل رفاهی و درمانی دارد. کارهای خوب تاکنون انجام شده اما کارهای بیشتر دیگری هست که با انجام شود.

امیرخانی با بیان اینکه نویسنده و ناشر هر دو مظلوم هستند، گفت: حق‌الزحمه نویسنده و مولف رعایت نمی‌شود و متاسفانه نپیوستن به قانون کپی رایت در جهان برای کشور ما وجهه خوبی نداشته است و گروهی به همین سادگی حق و حقوق نویسنده‌ها و مولفان پروژه‌های بزرگ و مرجع را پایمال می‌کنند. سرقت ادبی و رونویسی هرچند در گذشته هم بوده اما امروز بسیار کار راحتی شده است و باید چاره‌ای اندیشید تا حق و حقوق ناشران و مولفان رعایت شود.

او ضمن ابراز نگرانی از تبدیل شدن کتابفروشی‌ها خیابان دانشگاه به لوازم التحریر فروشی، گفت: نمی‌دانم بنیاد مستضعفان با انتشارات علمی چه کار کرد که این نشر با این سابقه درخشان نابود شد و امروز مغازه‌ای شده که کارت عروسی و تبریک می‌فروشد. این نگرانی وجود دارد که یادمان‌ها نویسندگان و ناشران و کتابفروشان در حال از بین رفتن است. منزل بسیاری از بزرگان در چند وقت اخیر تخریب شده و از بین رفته است مانند منزل محمود شهابی که استاد راهنمای شهیدان باهنر، مفتح و بهشتی بود که چندی پیش در میدان سپاه تخریب شد.

معاون اسناد و کتابخانه ملی ایران تصریح کرد: امیدوارم شورای شهر تهران با ترکیب جدیدش بیشتر به آثار و یادگار اهل کتاب و قلم رسیدگی و توجه کند تا سرمایه‌های فرهنگی ما به راحتی از دست نرود.

امیرخانی با بیان اینکه در سال‌های ۶۹ و ۷۰ که تازه روزنامه کیهان راه‌اندازی شده بود در این وادی هرکه را دوست نداشت می‌نواخت، ادامه داد: در آن سال‌ها کیهان می‌خواندم و می‌دیدم تا به کتابی فحش می‌دهد آن را می‌خریدم چون سریع نایاب می‌شد. در یکی از این کتاب‌ها دیدم اشاره‌ای به حضور چرچیل در ایران شده بود که در سال ۴۳ در تهران حضور داشتند و به دلیل همزمانی با روز تولد چرچیل کیک تولدی برایش به قنادی نوشین سفارش دادند اما این قنادی تخریب شد.

او همچنین با اشاره به عدم حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این مراسم گفت: آقای صالحی امیری برای پاسخ به سوالی در مجلس حاضر شده اما قول داده تا خود را به جلسه برساند.

مجید غلامی جلیسه (مدیرعامل موسسه خانه کتاب) نیز در این مراسم گفت: اتفاق خوبی که از سال گذشته مترصد انجامش بودیم و امروز با هنرمندی امید طاهری فر عکاس مجموعه به ثمر رسید، تهیه مجموعه‌ای از پرتره‌های نویسندگان و اهل قلم برای ثبت در تاریخ بود.

جلیسه تشریح کرد: در دفتر اول کتاب یادگار ماندگار ۱۱۰ پرتره از اهالی قلم چاپ و منتشر شده است. دفتر دوم نیز در دست تدوین است. خصوصیت دفتر اول این بو که همه بزرگانی که پرتره‌شان در آن درج شده متولدین قبل از ۱۳۰۰ هستند.

او با اشاره به ضرورت تدوین چنین کتابی گفت: خیلی از نویسندگان با اینکه همین سال گذشته فوت کردند اما تصویر درخور و شایسته‌ای از آن‌ها نداشتیم. در بسیاری از مجلات و سایت‌ها خلا عجیبی در به تصویر کشیدن این بزرگان وجود دارد درحالی که برای اقشار دیگر مانند هنرمندان این خلا یا وجود ندارد یا بسیار کم است. لذا تهیه کتابی برای پرتره اهالی قلم کار بایسته و خوبی بود.

مدیرعامل موسسه خانه کتاب با بیان اینکه هماهنگ کردن اهالی قلم و نویسندگان به دلیل خاضع و خاشع بودن بسیار آن‌ها و کثیرالمشغله بودنشان برای عکاسی بسیار دشوار بود، اظهار امیدواری کرد این مجموعه تا حدی بتواند از مهجوری اهالی قلم کم کند و کاری کوچک در راستای تکریم از آن‌ها باشد.

جلیسه با بیان اینکه خانه کتاب فارغ از هر نوع نزاعی می‌خواهد سراغ تمام اهالی قلم و تاثیرگذاران فرهنگی برود، گفت: عکس‌های کتاب یادگار ماندگار که به زودی در سایت هم قرار می‌گیرند کپی رایت ندارند و هرکسی بخواهد می‌تواند با درج نام آقای امید طاری فر عکاس پرتره‌ها، از آن‌ها استفاده کند.

همایون امیرزاده (مشاور معاونت فرهنگی وزارت ارشاد) نیز در این مراسم با ابلاغ پیام عذرخواهی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مبنی بر عدم حضور در این برنامه گفت: طی جلسه‌ای که یک سال و نیم پیش با حضور مشاوران معاونت فرهنگی وزارت ارشاد به ریاست آقای سیدعباس صالحی برگزار شد، به این خروجی رسیدیم که 14 برنامه راهبردی تا پایان دولت تصویب و اجرا کنیم. یکی از این برنامه‌ها ارتقای نظام ارزش‌گذاری اجتماعی برای اهالی قلم بود تا قلم و اندیشه‌های بزرگی که پشت آن قرار دارند؛ مورد حرمت قرار بگیرد.

امیرزاده ادامه داد: به طور مثال طرحی مانند کارت منزلت را مدنظر داشتیم اما با بلایی که امروز به سرش آمده نتوانستیم از آن استفاده کنیم. با پیشنهاد آقای جلیسه طرح کتاب یادگار ماندکار مورد توجه قرار گرفت. البته تمرکز فعالیت‌های سیاست‌گذارانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه قلم نیز به آقای جلیسه واگذار شده است. بخش عمده‌ای از این واگذاری اختیارات به واسطه ظرفیتی است که در اختیار ایشان قرار دارد، یکی مجموعه‌ای از دوستان، بزرگان و فرهیختگانی است که در هیئت امنای حامی کتاب هستند و دیگری هیئت مدیره خانه کتاب. این ظرفیت‌ها و توان مجموعه ما را مجاب کرد که سیاستگذاری اهل قلم را به این مجموعه واگذار کنیم.

امیرزاده به موضوعات دیگری که به موازات این اقدام شکل گرفته نیز اشاره کرد و گفت: ساماندهی 14 هزار نفر از اهالی قلم که جایشان در این سالن محدود خالی است، دیگر اقدامی است که معاونت فرهنگی مدنظر دارد. فراموش نکنیم که ما در دل کویرها و دورترین نقاط این سرزمین اندیشه‌های متعالی و نورانی داریم که شاید فرصت حضور نداشته باشند. ساماندهی 14 هزار نفر از اهالی قلم نشان دهنده همت والایی است که در راستای حرکتی جدی برای تکریم اهل قلم انجام می‌گیرد.

امیرزاده همچنین یادآور شد: روزی که آقای صالحی سکان معاونت فرهنگی را به دست گرفت این مجموعه 66 میلیارد تومان بدهی داشت اما امروز نه تنها بدهی خاصی نداریم بلکه 20 تا 30 میلیارد تومان در مجموعه‌های مختلف اندوخته‌ایم که بخش عمده آن به سوی کتابفروشی‌ها روانه شده است.

او با اشاره به موضوع حمایت از نشر و ارائه تسهیلات به آنها گفت: براساس گزارش دقیق میدانی در طول 8 ماه گذشته روند تغییر کاربری‌های کتابفروشی‌ها به طور مطلق متوقف شده است. معتقدیم این اتفاق در وانفسای مشکلات حوزه نشر خبر خوبی است.

مشاور معاونت فرهنگی وزیر ارشاد همچنین خبر داد: طی یک ماه آینده با رفع محدودیت‌های مالی صندوق هنر ارائه تسهیلات این صندوق به اهالی قلم آغاز می‌شود.

احمد سمیعی گیلانی (مترجم و ویراستار) هم در این نشست گفت: چیزهایی یا کسانی هستند که قدر و ارزش آنها بیشتر با غیابشان احساس می‌شود تا حضورشان مثل هوا که همه جا حضور دارد و ما آن را رایگان تنفس می‌کنیم و ارزشش را نمی‌دانیم اما اگر راه تنفس‌مان را ببندند یا در زیردریایی که موتورش از کار افتاده محبوس شویم ارزش حیاتی آن را بیشتر احساس خواهیم کرد همچنین ارزش آب را وقتی حس می‌کنیم که در بیابان و کویر سیر کنیم و واحه و چاه آبی نیابیم.

این مترجم و ویراستار ادامه داد: در جوامع امروزی قلم نیز همه جا حضور دارد اما تصور کنیم روزی قلم از کار بیفتد چه کوه‌ها و دریاهایی از نابسامانی و کمبودها پیش خواهد آمد. آن روز قدر و قیمت قلم را باز می‌شناسیم. در حرمت و جایگاه قلم همین بس که به قولی سوره قلم اولین و به قولی دیگر دومین سوره نازل شده بعد از فاتحه الکتاب است.

او با بیان اینکه قدر و شأن قلم همچون آفتاب روشن است، گفت: نمی‌توان جامعه متمدنی را بدون قلم خیال کرد در روزگار ما حتی آنچه در رسانه‌های همگانی پخش می‌شود به طور مستقیم یا غیرمستقیم مدیون قلم است اما منزلت قلم به هر نوشته‌ای تعلق نمی‌گیرد هر چند آن نوشته به لحاظ زبان و بیان در اوج فصاحت و بلاغت باشد. شاعرانی بودند که قلم را یکسان به خدمت نگرفتند بلکه یکی در خدمت حق و دیگری در خدمت باطل از آن برای نوشتن و سرودن استفاده کردند.

سمعیی گیلانی ادامه داد: نوشته و سروده‌ای ارزش معنوی دارد که از سر صدق و نیت خیر و در مقیاس جهانی امروزی‌اش در خدمت صلح و صفا و رفاه آسایش جهان انسانی باشد نه در خدمت ظلم و تفرقه‌افکنی و مطامع جهان‌خواران و سامری صفتان بلکه در خدمت گشودن راه‌های کمال انسانی به جای خشونت‌پروری و ترویج خرافات باشد. به طور کلی در خدمت توحید و وحدت‌گرایی نه شرکت و جداسازی.

او خاطرنشان کرد: دریغا که امروز قلم بیشتر در دست دشمنان بنی‌آدم و بالاخص در تصرف قلمروی شیاطین و قدرت‌های تجاوزگر و حکمرانان فضای مجازی است در شرایط کنونی وظیفه اهل قلم مبارزه با اینها است باید بکوشیم در این مبارزه سهمی داشته باشیم.

منصوره اتحادیه در این نشست در رابطه با تاریخ و منابع آن از منظر تجربه شخصی سخن گفت.

اتحادیه با بیان اینکه روزی آرزویم این بود که تاریخ ایران به دست ایرانیان نوشته شود، گفت: این آرزو امروز برآورده شده است و ایرانیانی در داخل و خارج از کشور کتاب‌های ارزشمندی درباره تاریخ این سرزمین تالیف کرده‌اند هر چند راه درازی تا بازشناسی و تبیین تاریخ این کشور به طور کامل وجود دارد.

او همچنین با اشاره به گسترش حیطه تاریخ و بهره‌گیری آن از سایر علوم طی قرن بیستم گفت: مواردی که تا پیش از این دوره جزو تاریخ نبود به مرور به آن اضافه شد و تاریخ به انواع مسائل جوامع انسانی پرداخت و مورخان به همین نسبت اسناد دیگری را نیز برای پژوهش‌های خود به کار گرفتند.

اتحادیه یادآور شد: ممکن است تاریخ نگاری کار آسانی به نظر بیاید و افراد غیرحرفه‌ای هم تاریخ می‌نویسند اما باید آن را به صورت روش‌مند آموخت و با مطالعه وسیع و نوشتن آن را تعالی داد چراکه تاریخ مسئولیت دارد و حتی می‌تواند خطرناک باشد.

این تاریخ نگار و پژوهشگر ادامه داد: بی‌طرفی کامل در تاریخ‌نگاری مقدور نیست اما انصاف، درایت و در نظر گرفتن زمان و مکان در این حوزه اهمیت بسیاری دارد به خصوص در تاریخ سیاسی که باید متوجه نقطه نظر طرف مقابل نیز بود.

اتحادیه با اشاره به توجه کاملی که پس از انقلاب نسبت به تاریخ و تاریخ نگاری معطوف شد، گفت:‌ باید بدانیم قومی که تاریخ خود را نداند مانند بچه‌ای است که خاطره ندارد. هر چند اتفاق‌های خوبی در این زمینه افتاده است اما هنوز  باید برای بالا رفتن کیفیت تاریخ شناسی بکوشیم.

علی بلوک‌‌باشی (مردم شناس و متخصص مطالعات فولکلور در ایران) نیز در این نشست گفت:‌ در پس رفتار هر انسانی ذهنیتی فلسفی وجود دارد که به رفتارهای انسان روح و معنا می‌بخشد. این ذهنیت فلسفی الگوهای رفتاری فرهنگی مردم را در زندگی شکل می‌دهد و با جوهره معنای خود در می‌آمیزد بهنجاری‌ها و نابهنجاری‌های الگوهای رفتاری مردم چه مادی و چه معنوی نشانه‌هایی از فرهیختگی و نافرهیختگی ذهنیت فلسفی آدم‌ها را دارد.

بلوک‌باشی ادامه داد: قلم از آغاز تاکنون بر مدار خوانش و تفسیر این ذهنیت‌ها و تابندگی این ذهنیت فلسفی بر روح روزگار می‌گردیده است.

او همچنین با برشمردن ویژگی‌های خاص ذهن انسان‌های فرهنگی گفت: هنگامی معنا و مفهوم هویت فرهنگی دریافتنی است که انسان های جستجوگر سرزمین ما، فرهنگی که در آن زاده شده و رشد کردیم را بشناسد و این جزء از طریق الفت با قلم موثر نخواهد شد. اصحاب قلم هستد که با نگاه تیزبین خود راز و رمز جهان را شناخته و به تصویر می‌کشند.