استیضاح ترامپ؛ از ایده تا عمل

قانون اساسی ایالات متحده راه های مختلفی را برای استیضاح رییس جمهوری در صورت ناکارآمدی و اعلام جرم در نظر گرفته است. با مطرح شدن موضوع استیضاح «دونالد ترامپ»، این پرسش ایجاد می شود که به رغم وجود اکثریت جمهوریخواه در کنگره، آیا ترامپ مجبور به ترک کاخ سفید خواهد شد؟

به گزارش ایرنا، تنها چند ماه از ریاست جمهوری «دونالد ترامپ» می گذرد که رسانه ها از بررسی روند استیضاح وی سخن می گویند. چند روز پیش «براد شرمن» نماینده دموکرات ایالت کالیفرنیا در کنگره آمریکا به طور رسمی طرح استیضاح ترامپ را ارایه داد.
بر پایه این طرح، رییس جمهوری آمریکا متهم به مانع تراشی در مسیر تحقیقات در زمینه مداخله روسیه در انتخابات ریاست جمهوری 2016 این کشور شده است. همچنین شرمن مدعی است که اخراج ناگهانی «جیمز کومی» رییس پیشین «اف.بی.آی» به دستور شخص ترامپ مانع از کشف این حقیقت و اجرای عدالت شده است که این از نگاه قانون اساسی ایالات متحده جرم و تخطی به حساب می آید.

پیش از مطرح شدن بحث استیضاح ترامپ از سوی شرمن، 25 نفر از نمایندگان حزب دموکرات خواستار استیضاح و برکناری دونالد ترامپ شده بودند. حال این پرسش به ذهن می رسد که بر پایه قانون اساسی آمریکا استیضاح ترامپ به چه شکل امکانپذیر خواهد شد؟

** اتهام ترامپ از منظر قانون اساسی آمریکا

استیضاح و برکناری رییس جمهوری در قانون اساسی آمریکا پیش بینی و روند آن بیان شده است. در بخش چهارم از اصل دوم آمده است که «رییس‌ جمهوری، معاون رییس ‌جمهوری و کلیه مقامات کشوری پس از اعلام جرم علیه آنان و محکومیت به خاطر ارتکاب (جرم) خیانت، ارتشاء، سایر جرائم شدید و جنحه از کار برکنار می‌شوند.»

همچنین دریافت رشوه، جرائم سنگین اجتماعی و ادای شهادت دروغ در صورت سوگند نیز در قانون اساسی ایالات متحده به عنوان جرم شناخته شده و می تواند به برکناری ریاست جمهوری منجر شود.

تاریخ سیاسی ایالات متحده بارها شاهد استیضاح مقامات مختلف این کشور بوده که دو نمونه آن به رییسان جمهوری این کشور ارتباط می یابد. در دهه 70 میلادی «ریچارد نیکسون» رییس جمهوری جمهوریخواه آمریکا پیش از استیضاح به خاطر رسوایی «واترگیت» (کار گذاشتن دستگاه شنود در هتل واترگیت محل استقرار ستاد انتخاباتی دموکرات ها) و ترس از استیضاح، استعفا کرد.

دموکرات ها هم تاکنون چنین تجربه ناخوشایندی را آزموده اند. «بیل کلینتون» رییس جمهوری دموکرات در اواخر دهه 90 به دلیل فساد اخلاقی در جلسه استیضاح تا یک قدمی برکناری پیش رفت اما نمایندگان سنا او را گناهکار ندانستند و در نتیجه بر مسند قدرت باقی ماند.

همچنان که اشاره شد، ترامپ نیز با اتهام هایی چون همدستی با برخی سازمان های روسی در جهت دهی به انتخابات آمریکا مواجه است که در صورت اثبات این قضیه، کار برای رییس جمهوری این کشور بسیار دشوار خواهد شد. از مدت ها پیش احتمال استیضاح ترامپ وجود داشت ولی نه به جدیت امروز. از دید برخی ناظران، ترامپ برای بستن این پرونده ابتدا رییس اف بی آی را برکنار کرد ولی او با این کار راه به جایی نبرد.

به تازگی پای «دونالد ترامپ جونیور» فرزند ارشد رییس جمهوری آمریکا نیز به پرونده مزبور کشیده شده است. پس از انتشار خبرهایی تازه از دیدار فرزند ترامپ با «ناتالیا وسلنیتسکایا» یک وکیل روس در فاصله پنج ماه مانده به انتخابات، بحث مداخله در انتخابات آمریکا و اتهام تبانی تیم انتخاباتی ترامپ با مقامات روسی دوباره داغ شد.

حال رسانه های آمریکایی مدعی شده اند که فرد همراهِ وکیل روسی در دیدار با پسر ترامپ، یکی از ماموران سابق «کا.گ.ب» دستگاه اطلاعاتی اتحاد جماهیر شوروی بوده است؛ رویدادی که در صورت اثبات، هزینه های سنگینی را بر کاخ سفید تحمیل خواهد کرد.

** استیضاح ترامپ از طرح تا اجرا

نمونه های مطرح شده از استیضاح های تاریخی رییسان جمهوری آمریکا حاکی از آن است که استیضاح در نظام های ریاستی نظیر آمریکا بسیار دشوار است؛ موضوعی که به دو شکل صورت گیرد. نخست ممکن است دیوان عالی علیه رییس جمهوری اعلام جرم و از کنگره درخواست استیضاح کند. در شکل دوم کنگره به صورت مستقیم وارد عمل می شود. در هر دو حالت موضوع باید به تصویب اکثریت مجلس نمایندگان آمریکا برسد و در پایان کار هم اکثریت قاطع سناتورها باید به استیضاح رییس جمهوری رای مثبت بدهند.

همچنین برپایه قانون اساسی ایالات متحده، نمایندگان کنگره در امور مهم این کشور با آرای دو سوم خود می توانند نقش تعیین کننده ای ایفا کنند. این میزان برای تایید و همچنین رد صلاحیت مقامات عالی رتبه از جمله رییس جمهوری ضروری است. حتی در صورت وتوی رییس جمهوری در ارتباط با هر موضوعی، رای دو سوم نمایندگان قادر به بی اثر ساختن وتو است.

با نگاهی اجمالی به ترکیب نمایندگان دو طیف اصلی آمریکا در کنگره مشخص می شود که فرایند استیضاح بیش از آن که امکان عملیاتی شدن داشته باشد، یک تاکتیک سیاسی برای مقابله با زیاده خواهی های ترامپ است. همچنین این تاکتیک کاهش محبوبیت ترامپ و در نتیجه سختیِ کار برای جمهوریخواهان را در انتخابات آتی هدف گذاری کرده است.

در حال حاضر از 435 عضو مجلس نمایندگان، 214 کرسی در اختیار نمایندگان جمهوریخواه قرار دارد و سهم دموکرات ها 194 کرسی است. در مجلس سنای 100 عضوی نیز جمهوریخواهان 52 کرسی را به خود اختصاص داده اند و شمار سناتورهای دموکرات 46 نفر یعنی کمتر از نصف است و دو سناتور هم به صورت مستقل در این مجلس فعالیت دارند.به این ترتیب و با توجه به برتری جمهوریخواهان در کنگره، امکان قدرت نمایی دموکرات ها و استیضاح رییس جمهوری بعید به نظر می رسد.

البته اختلاف دیدگاه هایی بین نمایندگان جمهوریخواه کنگره در ارتباط با اقدام های ترامپ وجود دارد اما اینکه در این مقطع آنها در کنار دموکرات ها نماینده حزب خود را استیضاح کنند، دور از ذهن به نظر می رسد. از منظری دیگر، در شرایطی جمهوریخواهان همصدا با دموکرات ها به استیضاح رییس جمهوری متمایل خواهند شد که یک موضوع امنیتی جدی علیه ترامپ مطرح شده و به اثبات برسد.

انتهای پیام