آشوب منطقه‌ای پیامد چالش قدرت در ریاض
تنازع قدرت و بی‌ثباتی در خاندان آل‌سعود باعث اثرات فوری و عمیق منطقه‌ای و بین‌المللی می‌شود چرا که عربستان با دلارهای هنگفت نفتی خود هم در نقاط دیگر سرمایه‌گذاری کرده و هم در منطقه بعضی کشور‌ها را با پول همسوی خود کرده و از آنجایی اساس تمام این توازن‌ها پول‌های عربستان است، با چالش قدرتی که ممکن است در عربستان صورت بگیرد، این توازن می‌تواند به هم بریزد و آشوبی منطقه‌ای ایجاد کند.
«احمد دستمالچیان» سفیر اسبق ایران در لبنان و اردن و همچنین کاردار پیشین ایران در عربستان سعودی در گفت‌وگو با ایلنا تصریح کرد که گمانه‌زنی‌ها در خصوص انتقال اختیارات پادشاه عربستان به ولیعهد این کشور باعث بروز تنش‌های اساسی میان مدعیان قدرت در این کشور خواهد شد.
این تحلیلگر مسائل منطقه در تشریح نوع انتقال قدرت در ساختار حکومتی عربستان سعودی تصریح کرد که نظام جانشینی در عربستان بنابر رسم سابق این است که زمانی که پادشاهی در عربستان از دنیا می‌رفت، برادر دیگر پادشاه که همگی از فرزندان عبدالعزیز بوده‌اند بر مسند پادشاهی می‌نشسته‌اند که این امر محصول توافق بین شاهزادگان بود.
در زمان ملک عبدالله یک شورای بیعت تشکیل و قرار بر این شد که پادشاه طبق نظر این شورا انتخاب شود. اما این عرف در حال حاضر رعایت نشده است و با توجه به انتقال قدرت از نسل اول به نسل دوم و سوم شاهزادگان که در حال انجام است، ملک سلمان در یک اقدام خلاف عرف حاکم در عربستان بن نایف را برکنار و پسرش را جایگزین وی کرد. این اقدام باعث بروز تنش‌های بسیاری در دربار شده و شاهزادگانی که دارای مناسب بالا در دربار هستند مخالفت خود را با این اقدام اعلام و آن را غیر قانونی خواندند.
وی با اشاره به این امور تاکید کرد تنش‌های این چنینی در دربار باعث بروز مشکلات فراوانی برای بن سلمان در راه تصاحب قدرت شده است.
دستمالچیان در رابطه با مخالفان به قدرت رسیدن بن سلمان عنوان کرد: عناصر مخالف عمدتا از خاندان نایف، عبدالله، فیصل و سلطان هستند که در دهه‌های گذشته صاحب سمت‌های کلیدی در خاندان بوده‌اند. «نایف» وزیر کشور، ولیعهد و همچنین از مسئولان امنیتی عربستان به شمار می‌رفت، «محمدبن نایف» نیز همه این مسئولیت‌های پدر را به ارث برد. در خاندان فیصل نیز «سعود الفصیل» سالیان متمادی وزیر خارجه عربستان بوده و «خالد الفیصل» نیز از مسئولان امینی کشور به شمار می‌رفت. «بندر بن سلطان» سالیان دراز سفیر عربستان در آمریکا و از مسئولان امنیتی این عربستان بود و «خالدبن سلطان» نیز سالیان دراز وزیر دفاع این کشور بود. «مصعب بن عبدالله» رییس گارد ملی پاشادهی بوده و تمامی این افراد جزو بزرگانی هستند که سوابق درخشانی در خدمت به خاندان آل سعود دارند. مضاف بر آنکه برخی از فرزندان بلافصل عبدالعزیز همچون «مقرن» و «طلال» هنوز در قید حیات هستند که تمامی این افراد صاحب نفوذ و قدرت از مخالفان ولایت‌عهدی محمد بن سلمان بوده که این امر باعث بروز تنش و مشاجره فراوان در خاندان آل سعود شده است و در آینده این موج گسترده‌تر می‌شود. کما اینکه شایعاتی مبنی بر حصر خانگی بن نایف و ممانعت از هرگونه فعالیت وی نیز به گوش می‌رسد.
کاردار سابق سفارت جمهوری اسلامی ایران در ریاض در رابطه با دلایل مخالفت مقام‌های سعودی با این انتخاب اعلام کرد که مخالفان، سهم بردن از قدرت را حق خود می‌دانند و تحمل کردن این امر که یک شاهزاده جوان و بی‌تجربه به ناگاه بدون سابقه‌ای همچون سابقه مخالفان تا مقام پادشاهی صعود کند برای مخالفان غیر ممکن است.
وی تصریح کرد: احتمال اینکه بن سلمان در شرایط موجود به پادشاهی برسد، فراوان است ولی چالش‌های ناشی از این امر تمام ناشدنی خواهد بود.
دستمالچیان افزود: عربستان با توجه به تزلزل موجود در ساختار حاکمیتی و سیاست‌های منطقه‌ای خصوصا یمن و قطر و عراق و سوریه و به بن بست رسیدن این رویکرد‌ها، این کشور درواقع کشوری بی‌ثبات تلقی می‌شود که توانایی عبور از چالش‌هایش را نخواهد داشت.
وی تاکید کرد: عربستان سیستم بسیار بسته دیکتاتوری دارد که همه چیز بر اساس جو امنیتی و نظامی‌گری تعریف می‌شود؛ از همین رو ساختار این کشور نیز به شدت پیچیده و مرموز است. بنابراین پیش‌بینی اتفاقاتی که ممکن است روی دهد بسیار سخت و مشکل است اما روی دادن یک تشنج امنیتی و نظامی که عربستان را بر هم بریزد، محتمل است.
وی در خصوص بازخوردهای تفویض اختیارات به بن سلمان و تنش های ناشی از آن خاطر نشان کرد: تنازع قدرت و بی‌ثباتی داخل خاندان باعث اثرات فوری و عمیق منطقه‌ای وبین المللی می‌شود چرا که عربستان با دلارهای هنگفت نفتی خود هم در نقاط دیگر سرمایه‌گذاری کرده و هم در منطقه بعضی کشور‌ها را با پول همسوی خود کرده و از آنجایی اساس تمام این توازن‌ها پول‌های عربستان است، با چالش قدرتی که ممکن است در عربستان صورت بگیرد، این توازن می‌تواند به هم بریزد و آشوبی منطقه‌ای را ایجاد کند. این امر تاثیر فوق‌العاده سریعی بر قیمت نفت خواهد گذاشت و اگر چالش قدرت در عربستان بالا بگیرد، موج آن هم دامنگیر منطقه خواهد شد و هم در عرصه بین‌الملل تاثیرگذار خواهد بود.
وی در خصوص حامیان و مخالفان خارجی این تصمیم پادشاه عربستان اضافه کرد: آمریکا خصوصا شخص ترامپ با توجه به رشوه بزرگ یک و نیم میلیاردی ملک سلمان و محمدبن سلمان به وی شخصا موافق حضور بن سلمان در راس قدرت است ولی از آنجایی که عربستان در منطقه نتوانست سیاست‌های خود را به خوبی پیش ببرد و از سویی وجهه خوبی نیز در عرصه بین الملل ندارد احتمال عدم حمایت اروپا از بن سلمان و انتقال قدرت به وی زیاد است.
دستمالچیان افزود محمد بن سلمان دچار نوعی خودشیفتگی، توهم و جاه‌طلبی است که همین امور باعث شکست‌های پی در پی وی در یمن، قطر، سوریه و عراق شده است امکان اینکه این سیاست‌ها در صورت به پادشاهی رسیدن بن سلمان نیز ادامه یابد بسیار زیاد است اما بی‌تردید در آینده نه چندان دور وی تسلیم واقعیت‌های منطقه‌ای و داخلی خواهد شد چرا که نخواهد توانست پیش از این به تحمیل هزینه به عربستان بپردازد و اقتصاد این کشور رابه چالش بکشد و هم اعتبار وحیثیت عربستان را بیش از این برباد دهد. طبعا در صورت ادامه این رویکرد شاهد اضمحلال عربستان سعودی خواهیم بود.
وی در خصوص این امر که آیا انتخاب بن سلمان می تواند تهدیدی را متوجه ایران کند یا خیر تاکید کرد عربستان هیچ‌گاه نمی‌تواند برای ایران تهدید به شمار رود چرا که ایران کشوری قدرتمند، باثبات و با نفوذ بالا در منطقه به شمار می‌رود و در حال حاضر نیز این ایران است که پیروز واقعی حوادث منطقه‌ای قلمداد می‌شود. اما این نکته نیز نباید فراموش شود که به‌رغم تهدید به شمار نرفتن عربستان برای ایران، ریاض می‌تواند بسیار دردسرساز شود ولی باز هم متضرر اصلی این ماجراجویی‌ها خود عربستان خواهد بود چه از لحاظ بی‌اعتباری منطقه‌ای و بین المللی و چه از لحاظ هزینه‌های اقتصادی و سیاسی.
انتهای پیام
