موفقیت دانشمندان پزشکی ایران در کنترل هپاتیت C با تولید داروی ترکیبی/کاهش ده‌ها میلیون تومانی هزینه درمان
دانشمندان جمهوری اسلامی ایران موفق شدند ضمن تولید داروی ترکیبی و طراحی یک برنامه ملی دقیق و ارزشمند با ۱۰ دستاورد بی‌سابقه برای کشور، بیماری بسیار پرخطر و هزینه‌ساز هپاتیت C را تحت کنترل خود درآورند و با روش درمانی آسان و کوتاه‌مدت، بازگشت به زندگی هزاران مبتلا را قطعی کنند و آنها را از عوارض داروهای قبلی، خلاصی بخشند.
به گزارش دیده‌بان علم ایران، از زمانی که دانشمندان، وجود بیماری هپاتیت C را تایید کردند، ۲۸ سال می‌گذرد. ویروس هپاتیت C اکنون طی نزدیک به سه دهه، ۱۸۰ میلیون نفر را در جهان قربانی کرده است. در ايران نیز بیش از ۲۰۰ هزار نفر به عفونت هپاتیت C مبتلا هستند.
بیماری هپاتیت C، کبد، بزرگترین غده داخلی بدن انسان را ملتهب می‌کند. بافت طبیعی کبد به تدریج تخریب و نهایتا پس از ۱۰ تا ۳۰ سال، به سیروز کبد (فرسودگی کبد) می‌انجامد. افراد مبتلا به سیروز کبد در صورت عدم درمان، در مواردی دچار سرطان کبد می‌شوند و مبتلایان به سیروز کبد و سرطان کبد ممکن است به پیوند کبد نیاز پیدا کنند، ولی در صورت عدم درمان، ویروس، اغلب پس از پیوند مجدداً عود می‌کند.
هپاتیت C در اغلب موارد، هیچ علامتی ندارد. می‌تواند مثل یک سرماخوردگی معمولی بروز کند. برخی بیماران علائم عمومی عفونت ویروسی مانند خستگی، دل‌درد، درد عضلانی، تهوع، بی‌اشتهایی را نشان می‌دهند. در موارد پیشرفته، علائم نارسایی کبد، شامل تورم شکم و اندام‌ها، یرقان و … است. بیماران همچنین ممکن است خارش داشته باشند. منگی و خواب‌آلودگی، هم در مراحل بسیار پیشرفته بیماری دیده می‌شود و با پیشرفت سیروز، در مواردی ، فرد با خطر کما نیز مواجه می‌شود.
تا کنون هیچ واکسنی برای ویروس هپاتیت C، ساخته نشده است. این ویروس عمدتا از راه خون ( به طرق مختلف مثل دریافت خون آلوده، استفاده از سرنگ آلوده بویژه در معتادان تزریقی، سوراخ شدن بدن با هر وسیله تیز یا سوزن آلوده، خالکوبی و حجامت غیربهداشتی، زخمی شدن پوست بدن در بخش آلوده بیمارستانی، استفاده از لوازم شخصی مانند مسواک، تیغ، ناخن‌گیر به صورت مشترک با فرد آلوده،) و از راه جنسی (مقاربت جنسی محافظت نشده با فرد آلوده)، به بدن منتقل می‌شود.
برنامه جهانی سازمان ملل برای کنترل کامل هپاتیت B و C تا ۲۰۳۰
به دلیل اهمیت فوق‌العاده بیماری هپاتیت، سازمان ملل، کنترل کامل هپاتیت B و C تا سال ۲۰۳۰ را هدف قرار داده است. از آن جا که واکسن هپاتیت B ساخته شده بود برنامه واکسیناسیون سراسری نوزادان علیه هپاتیت B از سال ۷۱ و واکسیناسیون نوجوانان علیه این بیماری در سال ۸۵ در ایران به اجرا درآمد و این دو اتفاق، افق روشنی را پیش روی کشور در کنترل کامل هپاتیت B قرار داد. به نحوی که اکنون در ایران عفونت جدید هپاتیت B، بسیار نادر و عمدتا شامل افراد ۳۰ سال به بالاست که ۹۰ درصد آنها را هیچ خطری تهدید نمی‌کند و تنها ۱۰ درصد نیازمند اجرای برنامه جدی برای درمان کامل هستند که این برنامه هم اکنون در ایران در حال اجراست.
وقوع انقلاب بزرگ جهانی علیه هپاتیت C
در حالیکه تا همین چند سال پیش، بیماری هپاتیت C، با داروی تزریقی اینترفرون و داروی خوراکی ریباویرین با عوارض زیاد و در فرایند طولانی ۲۴ تا ۴۸ هفته‌ای، مسیر درمان را طی می‌کرد و شانس موفقیت مبتلایان در درمان کامل، فقط ۵۰ تا ۶۰ درصد (بسته به نوع ژنوتیپ) بود، انقلاب بزرگی علیه این بیماری در جهان رخ داد و دارویی به نام «هاروونی» توسط دانشمندان در آمریکا کشف و معرفی شد که قادر بود هپاتیت C را طی ۸۴ روز درمان کند.
آیا انقلاب بزرگ جهانی علیه هیاتیت سی قادر به نجات همه مبتلایان بود؟
پرسشی بسیار مهم و سرنوشت‌ساز برای بیماران: مهمترین پرسش پس از کشف انقلابی داروی ضد هپاتیت C آن بود که «آیا این انقلاب بزرگ پزشکی ، با عرضه داروی «هاروونی» ۹۰ هزار دلاری (۲۷۰ میلیون تومانی در اوایل عرضه دارو که اکنون قیمت آن کاهش یافته است) برای تکمیل یک دوره درمانی، همه مبتلایان این بیماری با انواع ژنوتیب‌ها در تمام دنیا را نجات خواهد داد؟»
همه، اعم از مبتلا و غیرمبتلا به هپاتیت C، باید به این نکته علمی همیشه آگاه باشیم که جوامع مختلف دارای انواع ژنوتیپ‌ها هستند که توجه به آنها در درمان بیماری‌ها بسیار موثر است. در کشور آمریکا، ۹۰ درصد بیماران مبتلا به هپاتیت C، از نوع ژنوتیب یک هستند. در ایران مبتلایان هپاتیت C از نوع ژنوتیب‌های یک و ۳ هستند. پس با این تفاوت ژنوتیب‌ها، آیا داروی کشف شده خارجی می‌توانست شش ژنوتیب شناخته شده در هپاتیت C را یکجا درمان کند؟!؛ به همین سبب است که شانس موفقیت درمان بیماران ایرانی با داروی «هاروونی» فقط ۵۰ تا ۶۰ درصد بوده است.
دستاورد دانشمندان ایران علیه هپاتیت C
با توجه به شانس ۵۰ درصدی مبتلایان ایرانی ژنوتیپ نوع یک و ۳ هپاتیت C در درمان موفق با داروی هاروونی و داروی مشابه ایرانی آن که بعدا تولید شد، سرانجام دانشمندان ایرانی شامل تیمی از پژوهشگران پژوهشکده گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران به سرپرستی دکتر رضا ملک‌زاده، در یک دستاورد پزشکی، با ترکيب «سوفوسبووير» و «داکلاتاسوير»، داروی ترکیبی با نام «سووداک» را تولید و امیدی قطعی در درمان انواع ژنوتیپ‌های هپاتیت C ایجاد کردند و مطالعات انجام شده بر روی اثرگذاری این دارو، حاکی از موفقیت ۹۸ درصدی درمان در فرد مبتلا بوده است.
۱۰ دستاورد داروی ایرانی «سووداک»:
۱- درمان کامل انواع ژنوتیپ‌های مبتلا به هپاتیت C
تخمین زده می‌شود ۲۰۰ هزار ایرانی مبتلا به هپاتیت C باشند که از این میان تنها ۲۰ هزار نفر شناخته شده‌اند. دانشمندان ایرانی با عرضه داروی ترکیبی «سووداک»، ضمن درمان قطعی مبتلایان ایرانی هپاتیت C، توانستند روند افزایش شمار آن دسته از مبتلایانی که می‌رفتند تا به دلیل عدم درمان کامل با داروی قبلی (اینترفرون و …) به لیست سیروز کبد و سرطان کبد در کشور افزوده شوند و در صف پیوند کبد قرار گیرند را متوقف و حتی فراتر از درمان مبتلایان ایرانی، به نوعی، انقلاب جهانی «هاروونی» علیه هپاتیت C را تکمیل کرده و به انواع ژنوتیپ‌های مبتلا در تمام نقاط جهان نیز کمک کنند.
۲.حذف آزمایش حداکثر ۵۰۰ هزار تومانی «تعیین ژنوتیپ» از فرایند درمان
اطمینان از ابتلا به هپاتیت C نیازمند سه مرحله آزمایش است: مرحله اول آزمایش « آنتی بادی HCV » است که در این مرحله، ۲۵ درصد کسانی که نتیجه آزمایش آنها مثبت بوده است، در شش ماه اول ابتلا به بیماری، ویروس به مرور از بدنشان پاک می‌شود و خودبخود بهبود می‌یابند. اما باقی افراد پس از مثبت بودن تست هپاتیت C وارد مرحله آزمایش «PCR» (ویروس شناسی) می‌شوند که در صورت مثبت بودن تست، نوبت به آزمایش تعیین ژنوتیپ فرد مبتلا می‌رسد و قیمت این آزمایش حداکثر ۵۰۰ هزار تومان است.
انجام آزمایش «تعیین ژنوتیپ» با قیمت بالا، درحالیست که اکثر مبتلایان به هپاتیت C را افراد کم‌توان مالی تشکیل می‌دهند و مبتلایان هپاتیت C که از داروی «سووداک» استفاده نمی‌کنند و تحت درمان با سایر داروها قرار می‌گیرند، نیازمند آزمایش گران «تعیین ژنوتیپ» هستند. اما با تولید داروی ترکیبی «سووداک»، و از آن جا که این دارو مبتلایان به تمام انوع ژنوتیپ را پوشش درمانی می‌دهد، انجام آزمایش سوم (تعیین ژنوتیپ) در صورت استفاده از این دارو، ضرورتی ندارد و با حذف این مرحله از آزمایش، کاهش مناسبی در هزینه درمان (۵۰۰ هزار تومان) را شاهد خواهیم بود.
۳ . کاهش طول درمان هیاتیت C به ۸۴ روز
با مصرف داروی ایرانی «سووداک» طول درمان هپاتیت C به ۱۲ هفته/ ۸۴ روز ، کاهش می‌یابد و این، بعد مهمی از انقلاب پزشکی داروست، چراکه پیش از تولید «سووداک»، فرد مبتلا به هپاتیت C با داروی اینترفرون در فرایند طولانی درمان (۲۴ تا ۴۸ هفته، بسته به نوع ژنوتیپ) و نیز در معرض ده‌ها مشکل سخت اجتماعی قرار می‌گرفت که شرح آن در همین گزارش، مستندا خواهد رفت.
۴ . کاهش هزینه درمان به ۲ میلیون تومان!
مهمترین بعد جهانی انقلاب پزشکی «سووداک» که از مهر ماه ۹۵ وارد بازار دارویی کشور شده است، پس از موضوع ریشه‌کنی کامل بیماری در فرد، کاهش هزینه بسیار هنگفت داروی خارجی است. هم اکنون داروی مشابه هاروونی و سایر داروهای ایرانی هم در بازار موجود است اما پاسخگوی مبتلایان انواع ژنوتیپ‌ها نیست.
«سووداک»، هزینه دوره درمان ۸۴ روزه بیماری را میلیون ها تومان به ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان برای دارندگان دفترچه بیمه کاهش داده و با حمایت مالی سازمان غذا و دارو، بار سنگینی را از دوش بیماران برداشته است.
البته هزینه دوره درمانی مبتلایان به سیروز کبد که شش ماهه است، دو برابر بیماران تحت درمان سه ماهه (حدود ۴ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان برای دارندگان دفترچه بیمه) خواهد بود.
بدین ترتیب می‌توان حدس زد که این کاهش هزینه کمرشکن درمان چه تعداد خانواده را از خطر ورشکستگی و فروپاشی نجات داده است.
۵ . پایان عوارض مصیبت‌بار داروی گذشته
افرادی که تحت درمان گذشته با داروی اینترفرون تزریقی بودند، عوارض بسیاری را تحمل می‌کردند مهمترین این عوارض که بخشی از آن در گزارش مورد اشاره قرار گرفت، تب و لرز، خستگی مزمن، بی‌حوصلگی و پرخاشگری بود که این آخری عارضه بسیار مهمی برای بیماران تلقی می‌شد به طوری که شماری از بیماران را در زمینه شغلی و ارتباطات اجتماعی دچار مشکلات جدی می‌کرد؛ اما به گفته دانشمندان ایرانی، نتایج مطالعه بیماران مصرف‌کننده داروی خوراکی «سووداک» نشان داده است که این دارو هیچ عارضه‌ای ندارد.
کاهش نگرانی زنان باردار مصرف‌کننده «سووداک»
تنها نکته مورد تاکید آن است که ، مصرف‌کنندگان «سووداک» همانند مصرف‌کنندگان داروهای قبلی این بیماری ، باید از بارداری پیشگیری کنند. با این وجود، به دلیل کاهش طول درمان بیماری به ۸۴ روز، زنانی که قصد بارداری دارند و داروی «سووداک» مصرف می‌کنند، می‌توانند با خیال آسوده‌تری، بارداری را به بعد دوره درمان کوتاه مدت خود، موکول کنند و اگر بارداری ناخواسته رخ داد مصرف دارو را پس از دوره زایمان آغاز کنند.
۶. ایجاد شبکه سراسری پزشکان درمانگر برای مبتلایان و کاهش هزینه‌های جانبی بیماری
مبتلایان هپاتیت C که انواع مصیبت‌های اجتماعی را تحمل کرده‌اند بخوبی می‌دانند که رنج تحمل این بیماری تا بدانجاست که گاهی به دلایل مختلفی همچون کمبود متخصص و حتی خودداری برخی جراحان از درمان این گروه به دلیل ترس از انتقال، ممکن است از درمان سایر بیماری‌ها نیز محروم شوند. دانشمندان کشور که دست به تولید داروی «سووداک» زده‌اند، گام بلند مبدعانه‌ای برای رفع این مشکل برداشته‌اند و اقدام به ایجاد شبکه پزشکان درمانگر هپاتیت C در سراسر کشور کرده‌اند.
این پزشکان شامل متخصصان گوارش، متخصصان بیماری‌های عفونی و حتی پزشکان عمومی هستند. بدین ترتیب مبتلایان به جای مراجعه به پایتخت و تحمل هزینه‌های سفر ، اقامت و سایر هزینه‌های جاری برای درمان بیماری، می‌توانند به پزشکان عضو این شبکه در کشور مراجعه و با خیال آسوده‌تری دوره درمانی ۸۴ روزه خود را طی کنند. پزشکانی که متقاضی درمان بیماران مبتلا به هپاتیت C هستند می‌توانند با هماهنگی پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران وارد این شبکه شوند و بیماران مبتلا به هپاتیت C نیز می‌توانند برای دسترسی به این پزشکان، با پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران تماس بگیرند.
۷. ارائه داروی رایگان و تسهیلات ویژه به مبتلایان کم‌توان مالی
گام بلند بعدی دانشمندان ایرانی تولید کننده «سووداک» ، ارائه داروی رایگان به مبتلایانی است که با مشکل مالی تامین هزینه دارو مواجه هستند. مبتلایان کم‌توان مالی این بیماری می‌توانند موضوع را با پزشک خود مطرح کنند و مشمول دریافت داروی رایگان «سووداک» شوند. ارائه این تسهیلات نقش مهمی در ریشه‌کنی سریعتر این بیماری به دلیل عدم امکان مالی بسیاری از مبتلایان دارد.
۸ . اجرای برنامه ملی درمان هپاتیت C به تفکیک گروه‌های مبتلا و در معرض ابتلا
همان گونه که گفته شد ۲۰۰ هزار ایرانی مبتلا به هپاتیت C هستند. در این بین، ۸۰ درصد مبتلایان را افراد دارای سابقه اعتیاد و معتادان تزریقی تشکیل می‌دهند که یا در زندان به سر می‌برند یا در کلینیک‌های ترک اعتیاد تحت متادون‌درمانی قرار دارند. تیم پژوهشگران تولید کننده داروی ضد هپاتیت C «سووداک»، در تلاشی مبتکرانه، اقدام به اجرای برنامههای پیشگیری و درمان بیماری به تفکیک گروه‌های مبتلا و حتی در معرض ابتلا کرده‌اند. از جمله این برنامه‌ها می‌توان به اجرای طرح شناسایی فوری معتادان مبتلا به هپاتیت C در زندان‌ها با همکاری سازمان زندان‌ها اشاره کرد که طی آن تیمی از پزشکان مجرب اقدام به تست فوری هپاتیت C از معتادان می‌کنند. از آن جا که هر معتاد تزریقی، مخزن انتشار ویروس هپاتیت Cاست، اهمیت این برنامه ملی نیز، بسیار پررنگ به نظر می‌رسد. این برنامه که هم اکنون در تعدادی از زندان‌های استان تهران در حال اجراست، در آینده در زندان‌های سراسر کشور نیز به اجرا درخواهد آمد.
تیم دانشمندان تولید کننده «سووداک» از همه کسانی که مبتلا به هپاتیت C هستند و یا در معرض ابتلا قرار دارند و تا کنون برای آگاهی از بیماری خود مراجعه نکرده‌اند درخواست کرده‌اند ضمن مراجعه به شبکه پزشکان درمانگر سراسر کشور، تحت پوشش برنامههای ملی این گروه قرار گیرند.
۹. سبقت ۸ ساله ایران از برنامه جهانی سازمان ملل در کنترل کامل هپاتیت C
سیزده سال تا پایان برنامه سازمان ملل برای کنترل کامل هپاتیت C باقی است و جمهوری اسلامی ایران با تولید داروی ترکیبی «سووداک» توانست ضمن درمان قطعی هپاتیت C در فرد مبتلا، گام بلندی در کنترل کامل این بیماری بردارد و امید بسیار روشنی را برای غلبه کامل بر این بیماری تا ۵ سال آینده ایجاد کند. چنانچه ایران تا سال ۲۰۲۲ بتواند کنترل کامل بیماری را در دست بگیرد، از برنامه سازمان ملل تا ۲۰۳۰، ۸ سال پیشی گرفته است.
۱۰ . گامی بلند در پیشگیری از فروپاشی خانواده‌ها و جدایی همسران به خاطر ابتلا به هپاتیت C
بیماری هپاتیت C به عنوان یک بیماری مسری قابل انتقال از طریق انسان، واقعیت‌های تلخ اجتماعی بسیاری به همراه دارد. می‌گویند کسی که مبتلا به هپاتیت C بوده، «آخر بدبختی» را تجربه کرده است. چه بسیار افرادی که ناخواسته و ندانسته به این بیماری مبتلا شدند و در شرایطی قرار داشتند که جز به فروپاشی خود و مرگ نمی‌اندیشیدند. اما به لطف تلاش دانشمندان علوم پزشکی ایران و تولیدکنندگان داروی «سووداک»، بسیاری از این بیماران بویژه زوجین در حال جدایی، اکنون به زندگی سالم و عادی خود بازگشته‌اند. بسیاری از خطر افسردگی‌های شدید و خودکشی نجات یافته‌اند . شاید مهمترین دلیل رهایی از این مصیبت‌های تلخ اجتماعی بیماری، کاهش طول درمان و قطعیت درمان برای این افراد بوده باشد به طوری که متخصصان می‌گویند امروز درمان هپاتیت C از سرماخوردگی هم آسان‌تر شده است!
انتهای پیام
