از عیدانه احمدی نژاد تا سبد کالایی روحانی
با فزونی گرفتن انتقادات به طرح دولت حسن روحانی درباره سبد کالا و حواشی آن، به نظر میرسد این قبیل طرحها نشان دهندهی ساختارهای ناقص و بیمار رفع تبعیض اجتماعی و اقتصادی در کشورمان است، و بیشتر نیازمند شجاعت دولتیان در تجدید نظر اساسی در اجرای هدفمندی یارانه است. دولت فعلی میتواند با اتکا به بدنه ی اجتماعیاش به اصلاح ساختاری اجرای عدالت اجتماعی و اقتصادی اقدام کند و ساختارهایی پایدار برای این امر به وجود بیاورد.
به گزارش انصاف نیوز، تصمیم دولت روحانی و کابینه وی برای اجرای چنین طرح تعجب بسیاری از بدنه ی حامی این دولت را برانگیخت و به همین صورت دستمایه ی گوشه و کنایه ی منتقدان دولت و بخشی از حامیان جریان اصولگرایی شد؛ غافل از اینکه با وجود همه ی انتقادات، چند نکته فراموش کردنی به نظر نمی رسد:
1. دولت منتخب اصولگرایان، یعنی دکتر محمود احمدی نژاد، مسیر ساختاری، منطقی و پایدار توسعه ی بیمههای اجتماعی در دولت اصلاحات را مخدوش و متوقف کرد و در عوض، اجرای نمایشی عدالت را پیش گرفت. کارنامه ی اصلاح طلبان با اجرای نسبی اصلاح ساختاری مثبت بود، به گونهای که در سال 1378 درصد خانواده‌های زیر خط فقر غذایی 13.5 درصد و نسبت شکاف فقر 3.9 درصد و تا سال 1384 این رقم ها به 7 درصد و 1.9 دهم درصد رسید. بر اساسی گزارشی منتشر نشده که در آن از سال 78 تا 84 بررسی شده است، درصد خانواده‌های زیر خط فقر غذایی کم شده و شکاف خانوارها هم کم شده است؛ یک درصد زیر خط فقر محاسبه می‌شود.
اما متاسفانه حسن روحانی این روزها بر آن صندلی تکیه زده است که از سوی نفر قبلی، بخشی از مردم به عدالت نمایشی عادت داده شده‌اند و تغییر بادبانهای این کشتی امری زمانبر است. بخشی از مردم به قدری عادت به عدالت صدقهای پیدا کرده بودند که پرداخت نقدی یارانهها به صورت نقدی به یکی از کلیدیترین سوالات و نگرانیهای آنان در انتخابات 1392 تبدیل شده بود در حالی که بسیاری از کارشناسان اقتصادی، منتقد این نحوه ی توزیع ثروت در بین اقشار مختلف مردم بودند ولی بخشی از رسانههای اصولگرا حتی برای تخریب آرای کاندیداهای غیر اصولگرا، به رای دهندگان اینگونه القاء میکردند که رای آوردن آنها پایان واریز ماهانه ی وجه نقد یارانههاست، در حالی که بسیاری از اقتصاد خواندههای اصولگرا به نتایج مخرب این طرح آگاهی داشتند. این در حالیست که هیچ یک از اصولگرایان منتقد فعلی و حامیان احمدی نژاد به تذکر و انتقادهای کارشناسان توجهی نشان نداند که به جای اجرای نمایشی عدالت ضرورتا بایستی ساختارها و نظام توزیع ثروت و تسهیلات عادلانه شود. سکوت دیروز آنها ضربهای وارد کرد که بیماری ساختارهای توزیع ناعادلانه ی ثروت و امکانات کشور وخیمتر شد.
2. نکته ی دوم، موضوع استفاده ی ابزاری از شعارهای عدالت محورانه است که موجب بی اعتمادی مردم به شعارها و مفاهیم ارزشمند دینی و انسانی است . اصولگرایان منتقد امروز حسن روحانی، به خاطر دارند که محمود احمدی نژاد در اسفند سال 91 پیشنهاد طرح عیدانه را مطرح کرد، یعنی 3 ماه مانده به انتخاباتی که دولت زمینههای حضور اسفندیار رحیم مشایی و رحیمی را برای کاندیداتوری در انتخابات ریاست جمهوری فراهم کرده بود. احمدی نژاد در اسفند 1391 میگوید: «در جلسات مشترک دولت و مجلس در زمینه ی میزان کمک تصمیم گرفته شده و حدود رقم کمکی نیز مشخص شده است و کار اجرایی آن را ان‌شاءالله به زودی آغاز می‌کنیم و ان‌شاءالله هفته ی اول اسفند، این تصمیم عملیاتی و اجرایی می‌شود و کمک‌ها به مردم داده خواهد شد». بسیاری از انتقادهای مطرح شده در آن زمان، به خاطر این بود که منتقدان آن طرح را استفاده ی ابزاری از شعارهای عدالت محور در نزدیکی انتخابات می دانستند، چرا که اسفند عملا شروع تبلیغات غیر رسمی انتخابات ریاست جمهوری بود.
البته این الگوی تکراری دولت منسوب اصولگرایان در انتخابات بود، به گونهای که در اواخر سال 1387 و در چند ماه مانده به انتخابات 1388 دولت اصولگرا ناگهان مصمم به اجرای دو طرح به ظاهر عدالت محور شد، یکی توزیع سهام عدالت و دیگری توزیع سیب زمینی در برخی از نقاط کشور. در تیر ماه 1387، 11 مانده به انتخابات ریاست جمهوری، «کرد زنگنه» از واگذاری سهام عدالت در 12 مرحله به کلیه ی مشمولان دریافت این نوع سهام یعنی 42 میلیون نفر تا پایان 1387 خبر میدهد و اضافه میکند کارمندان دولت، بازنشستگان لشکری و کشوری، تامین اجتماعی، نیروهای مسلح، گروه هایی از بیماران خاص، زنان سرپرست خانوار، تعدادی از خدام مساجد، حسینیه ها و امامزاده ها و 6 میلیون کارگر دارای مشاغل آزاد از مشمولان دریافت سهام عدالت هستند. کردزنگنه در نهایت از شناسایی 22 میلیون و 500 هزار نفر برای دریافت سود سهام عدالت به میزان هزار و 800 میلیارد تومان خبر داد. البته کردزنگنه به قول خودش عمل میکند و در 3 ماه به انتخابات ریاست جمهوری کلیه سهام عدالت، با سودای سود قابل توجه در میان اقشار مورد نظر توزیع می‌شود. به همین ترتیب اقدام توزیع سیب زمینی در شبهای عید نوروز 1388 که شهره ی خاص و عام شده است.
3. از تفاوتهای عمده ی تصمیمهای عدالتمحور دولت حسن روحانی و محمود احمدی نژاد در نوع نگرش آنها به مفهوم عدالت اجتماعی است، هرچند بسیاری از نقدها در باره ی اینکه این قبیل اقدامات منجر به اصلاح ساختارها نخواهد شد قابل تامل و توجه است. اجرای شب انتخاباتی در دوره ی سابق و اجرای در ابتدای دوره ی فعلی که به موازات اعلام رویکرد اصلاح ساختاری تامین اجتماعی پی گرفته شده، نشان از اهداف مختلف دو دولت است.
4. تصمیم اجرای این طرح در شکل سبد کالا بیشتر به دلیل جلوگیری از تداوم آثار تورم زای ناشی از پرداخت نقدی یارانههاست و دولت فعلی ناچار است با توزیع کالا حجم نقدینگی را کاهش دهد و به صورت هدایت شده یارانهها را عرضه کند و مردم نیز در صفهای طویل و دور از شانشان تاوان اقدامات غیرکارشناسی سابقون را بدهند. اجرای چنین طرحهای زمینههای فساد و رانت را در تمامی مراحل از قبیل نحوه تهیه و توزیع کالاهای سبد کالا را فراهم میکند. رانت خواران کلانی که خود از موانع بزرگ اصلاح ساختارهای عدالت محور هستند و بیشتر خواهان اجرای عدالت به روش دولت احمدی نژاد هستند. به همین دلیل است که بدنه اجتماعی و حامیان دولت تدبیر انتظار دارند که این دولت به توسعه ی ساختارها و طرحهایی مبادرت کند که فسادآور و ناعادلانه نباشند؛ و پس از دوره ی کوتاه مدت ادامه ی شیوه ی سابق که مطابق با شعار تداوم پرداخت یارانه ی نقدی بود، به سمت قطع آن حرکت کند.
انتهای پیام
