فردای همهپرسی کردستان عراق
«همشهری» در گزارشی نوشت: پس از مدتها حرف و حدیث روز گذشته سرانجام همهپرسی جدایی در اقلیم کردستان عراق برگزار شد تا صبح امروز پساز پشت سر گذاشتن روزی احساسی با لباسهای رنگی و سنتی کردها، زمان روبهرو شدن با واقعیت برای این منطقه فرابرسد.
مقامهای منطقه کردستان عراق با وجود همه مخالفتها و هشدارهای کشورهای منطقه ازجمله ایران و ترکیه و همچنین شورای امنیت و جامعه جهانی از ساعت ۸ صبح روز گذشته درهای حوزههای رأیگیری را باز کردند تا فرایند رأیگیری تا ساعت ۷ بعدازظهر (با یک ساعت تمدید) ادامه داشته باشد. مقامهای کردستان عراق میزان مشارکت در این همهپرسی را ۷۶درصد اعلام کردهاند.
خبرنگاران حاضر در اربیل میگویند که فضا بسیار پرتنش است و کردها هم خوشحالند و هم نگران؛ خوشحال از برگزاری همهپرسی و نگران از آینده.
علاوه بر مناطق کردستان عراق شامل استانهای دهوک، اربیل و سلیمانیه مقامهای این منطقه حوزههای رأیگیری را در مناطق مورد مناقشه با دولت عراق ازجمله کرکوک در نظر گرفته بودند. در استان نفتخیز کرکوک که میتواند روزهای ناآرامی را در پیش داشته باشد ۴۸۶۹ مرکز اخذ رأی در نظر گرفته شده بود.
رفتارکردن با مناطق مورد مناقشه مانند بخشی از منطقه کردستان، باعث خشم بیشتر مقامهای دولت مرکزی عراق شده و روز گذشته پارلمان عراق بهصورت رسمی خواستار اعزام نیروهای ارتش به این مناطق شد. مقامهای کرد هم نیروهای پیشمرگه را با تسلیحات سبک و سنگین به کرکوک اعزام کردند و این منطقه نفتخیز از صبح روز پس از همهپرسی میتواند هر لحظه شاهد درگیریهای خونین باشد. روز گذشته پس از پایان همهپرسی، نیروهای امنیتی عراق در کرکوک مستقر شده و مقررات منع آمدوشد را اعلام کردند. گفته میشود روز گذشته همچنین بخشی از نیروهای بسیج مردمی عراق، (حشد شعبی) برای پشتیبانی از نیروهای ارتش درصورت هر نوع درگیری راهی شمال شرق صلاحالدین شدهاند.
مشکلات برای رأی نمادین
منطقه کردستان عراق از امروز مشکلات و بحرانها را لمس خواهد کرد. براساس گزارشهای منتشرشده عراق، ایران و ترکیه براساس توافقی تمامی مرزهای خود را به روی این منطقه خواهند بست. ایران از ۲۴ ساعت قبل مرزهای هوایی خود را روی منطقه کردستان عراق بسته اما گزارش مسافران حاضر در ترکیه نشان میدهد که هواپیماهای خطوط هوایی ترکیه روز گذشته هم مشغول فعالیت به مقصد اربیل بودهاند. دولت ترکیه درنظر دارد تدابیری را در چارچوب یک نقشهراه ۳مرحلهای در واکنش به همهپرسی اقلیم کردستان اعمال کند.
نخستین مرحله در حوزه اقتصادی و همچنین افزایش فشارهای دیپلماتیک علیه دولت مسعود بارزانی خواهد بود که صبح روز گذشته در ساعات ابتدایی رأی خود را به صندوق انداخت. همچنین گزارشها نشان میدهد که در مرحله بعد دولت ترکیه گذرگاه خابور را میبندد و جلوی صادرات نفت و گاز این اقلیم را خواهد گرفت.
روز واقعیت
براساس نظرسنجیهای صورت گرفته بهاحتمال بسیار با احساسات برانگیخته شده میان کردهای عراق اکثریت آرا در این همهپرسی به نفع جدایی خواهد بود؛ هر چند که جدایی مخالفان بسیاری دارد. در سلیمانیه بهعنوان دومین شهر منطقه کردستان این مخالفت بیشتر در روز همهپرسی و پای صندوقهای رأی مشخص بود. الجزیره گزارش داده مخالفان جدایی را مناسب برای آینده این منطقه نمیبینند و عقیده دارند با تحریم پارلمان از سوی احزابی مثل گوران روند برگزاری همهپرسی با اصول دمکراسی منطبق نبوده است.
تنها ۶۰ نفر از نمایندگان پارلمان در نخستین جلسه این مجلس طی ۲ سال اخیر برگزاری همهپرسی را تصویب کردند. این گروه در شبکههای اجتماعی با شعار «نه برای اکنون» خواستار تعویق همهپرسی شده بودند. قرار است امروز بهصورت رسمی نتیجه این همهپرسی اعلام شود. مشکل بزرگ زمانی شروع میشود که ترکیه خط لوله انتقال نفت خود را که نفت کردها را پمپاژ میکند و منبع درآمد اصلیشان است، ببندد.
کشورهای اروپایی نیز بارزانی را که با پیشنهادهایشان مخالفت کرد به توقف کمکهایشان به این اقلیم تهدید کردهاند. این رأی اما بهمعنای جدایی سریع کردستان از عراق نیست و شریانهای حیاتی این منطقه همچنان به دولت عراق وابسته خواهد بود. مسعود بارزانی، رئیس منطقه خودمختار کردستان عراق اعلام کرده که با استفاده از نتیجه این همهپرسی و بهعنوان پشتوانهای قصد دارد تا مذاکرات جدیدی را شروع کند تا شاید تا ۲ سال پس از همهپرسی جدایی این منطقه از عراق میسر شود.
مقامهای دولت عراق و آمریکا اما اعلام کردهاند که بعید است پس از برگزاری همهپرسی بتوان دور جدیدی از مذاکرات را شروع کرد و اوضاع بسیار پیچیده خواهد شد. با عبور از روز همهپرسی اکنون برای منطقه کردستان عراق زمان روبهرو شدن با واقعیتی رسیده که شاید برای کردها و منطقه بسیار تلخ باشد.
بیتفاوتی بازار نفت
در میان جنجالهای همهپرسی عراق اما بازار نفت در این رابطه تقریبا بیتفاوت بوده است. دلیل اول این مسئله را کارشناسان بازار نمادین شمردن این همهپرسی میدانند. به عقیده آنها پس از همهپرسی سالها طول میکشد تا مذاکره با دولت عراق و همچنین جامعهجهانی برای جدایی و استقلال احتمالی منطقه کردستان صورت بگیرد. علاوه بر این تحلیلگران بهوجود آمدن جنگی تمامعیار میان ارتش و کردهای عراق را فعلا بهخاطر مسئله داعش محتمل نمیدانند.
این عقیده در بازار وجود دارد که روسیه در خفا موافق همهپرسی بوده و قصد دارد جای ترکیه را در منطقه کردستان پر کند. شرکت بزرگ روسنفت در تلاش است برای خودش در بخش انرژی اقلیم کردستان پایگاه ویژهای داشته باشد. منطقه کردستان عراق ظرفیت صادرات روزانه ۶۰۰ هزار بشکه نفت را از طریق جذب سرمایهگذاران بینالمللی ایجاد کرده و نفت خود را تاکنون با استفاده از خط لوله عراق-ترکیه به سکوهای بارگیری در سواحل مدیترانه میرساند.
مواضع در روز همهپرسی
رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه با تأکید بر غیرقانونی بودن این همهپرسی، تهدید کرد که کشورش اجازه انتقال نفت کردستان عراق از خاک ترکیه را نمیدهد. او همچنین با اعلام تشدید تحریمها علیه اقلیم کردستان در آینده اعلام کرد که کشورش مرزهای خود را با این منطقه بهطور کامل میبندد.اردوغان گفت: بعد از این (همهپرسی) ببینیم که آنها (کردها) به کی نفت میفروشند. شیر لولههای (نفت) دست ماست.
بنعلی ییلدریم، نخستوزیر ترکیه گفت: این همهپرسی براساس یک لجبازی است. ما نتایج این همهپرسی را به رسمیت نمیشناسیم؛ زیرا چنین اتفاقی هیچگونه فایدهای برای صلح و ثبات نخواهد داشت.
حیدرالعبادی، نخستوزیر عراق به نیروهای امنیتی این کشور دستور داد که از شهروندان در اقلیم کردستان حفاظت کنند. پیش از این نخستوزیر عراق اعلام کرده بود ارتش این کشور برای مداخله نظامی آماده است.
نیچروان بارزانی، نخستوزیر اقلیم کردستان عراق با بیان اینکه تهدیدهای حیدر العبادی یادآور اقدامات صدام علیه کردهاست، گفت: هدف ما از رفراندوم دست یافتن به استقلال از راه مسالمتآمیز و دمکراتیک آن است.
نوری المالکی، معاون رئیسجمهور عراق همهپرسی کردستان را اعلام جنگ علیه اتحاد ملت عراق خواند و از دولت بغداد خواست نسبت به تحریم کامل کسانی که وی آنها را «داعیان همهپرسی» نامید، اقدام کند.
بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر رژیم صهیونیستی گفته که کردها در منطقه میان عراق و ترکیه، سوریه و ایران قرار دارند و استقلال کردهای عراق ذخیرهای استراتژیک برای اسرائیل بهحساب میآید.
بوریس جانسون، وزیر امور خارجه انگلیس خواستار خونسردی مقامهای عراق و اقلیم کردستان و پیگیری راهکار مذاکره شد. او گفت: من از همه طرفها میخواهم که خونسرد باشند و با هم برای شکست داعش همکاری کنند. آینده عراق وابسته به مذاکره است وانگلیس آماده کمک در این رابطه خواهد بود.
ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه خواستار ادامه مذاکرات برای حل مشکلات شده است. روسیه یکی از کشورهایی است که به صورت صریح مخالفت خود را با همهپرسی اعلام نکرده است.
انتهای پیام
