گزارش نشست نقد مستند «انقلاب جنسی»

روزنامه‌ی «صبح نو» نوشت: نشست نقد و بررسی مستند «انقلاب جنسی» به کارگردانی آقای حسین شمقدری هفته گذشته با حضور آقایان ابوالفضل اقبالی کارشناس مسائل زنان و خانواده، محسن آقایی مستندساز و پژوهشگر در مسائل جنسی و خانم شیدا نیکوروین، مستندساز در حوزه خانواده و استاد حوزه و دانشگاه به همت پایگاه رسانه انقلاب در پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی حوزه هنری برگزار شد.

انسانیت اصالت دارد

اقبالی ابتدا با انتقاد از تصویری که مستند از روابط جنسی در اسلام ارائه می‌دهد گفت: اسلام اصالت را با بعد انسانی و روحانی انسان می‌داند و غرایز و شهوات و نفسانیات را اگرچه مهم می‌داند اما در ذیل و طفیلی بُعد روحانی انسان قرار می‌دهد. این‌که مستند می‌گوید الآن وضع امروز غرب از این جهت که رابطه جنسی هر وقت اراده کنی در دسترس است، اسلامی است، اتفاقاً نقطه افتراق غرب با وضع مطلوب اسلامی است. نگاه اسلامی این است که شما تا جایی که می‌توانی باید جسم را محدود بکنی برای اینکه روح و بعد انسانی‌ات رشد بکند. او به نسخه‌ای که مستند در خصوص ازدواج موقت می‌پیچد اشاره کرد و گفت: مهم‌ترین اشکال مستندساز این است که با ذهنیتی مبتنی بر وضعیت فعلی جامعه که کاملاً یک وضع مدرن و جدید است می‌خواهد خوانشی از اسلام داشته باشند. می‌گوید جوانان ما که از ۱۵ سالگی به بلوغ می‌رسند در ۳۰ سالگی ازدواج می‌کنند. این فاصله ۱۵ سال را چه باید کرد؟ خب طبیعتاً بهترین پاسخی که به این شرایط می‌توان داد حتی اگر کسی اسلام‌شناس هم نباشد قاعدتاً ازدواج موقت است. درحالی‌که اگر ما نگاه اسلامی را پیاده بکنیم این شرایط با این مختصاتی که در جامعه امروز ما دارد این مقایسه بین غرب و خودمان به وجود نمی‌آید که حالا بگوییم چون غرب راحت گرفته، اسلامی است و ما چون سخت گرفته‌ایم، غیراسلامی هستیم.

مساله جنسی اقتصادی است

خانم شیدا نیکوروین، منتقد دیگر جلسه در ابتدا با انتقاد از رویکرد مستند و با تحلیلی مبتنی بر اقتصاد سرمایه‌داری گفت: یکی از اشتباهات کارگردان این است که کنار دستگاه‌های ارائه لوازم پیشگیری از بارداری می‌ایستد و بعد می‌گوید ببینید در مدارسی که دختران و پسران مختلط هستند، این لوازم به سادگی در اختیارشان قرار می‌گیرد. خب دلیل این کار چیست؟ اولاً اینکه نظام سرمایه‌داری و لیبرالی است و می‌خواهند از هر بهانه‌ای برای درآمدزایی استفاده کنند. در آمریکا تعداد مراکز سقط جنین به تعداد مغازه‌های فروش فست‌فود است. دلیل دوم این موضوع پیشگیری از بیماری‌های مقاربتی است که شرکت‌های بیمه را با ورشکستگی روبه‌رو می‌کند. شما تصور کنید شرکت‌های بیمه‌ای که می‌خواهند در طول سال چندین هزار بیمار مقاربتی و ایدزی را حمایت مالی کنند، خب  این‌ها ورشکست می‌شوند. او ذکر کرد که کارگردان مستند سعی دارد به ما القا کند روابط در غرب متعهدانه است، در‌حالی‌که این‌طور نیست. او افزود: سازنده مستند در جایی می‌گوید «شاید شما به ذهن‌تان این‌طور بیاید که ما داریم زیرآب اسلام را می‌زنیم…» بله که زیرآب اسلام را می‌زنید. اصلاً روابط آزاد در غرب ممکن است از نظر شکلی شبیه نکاح موقت باشد، اما از نظر ماهوی کاملاً متفاوت است. رضایت شرط است، نوع ارتباط شرط است، مسائل اقتصادی شرط است، اگر قرار باشد بچه‌ای به دنیا بیاید قوانین وجود دارد و…

ازدواج موقت راهکار نیست

اقبالی در بخش دوم صحبت‌هایش با بیان اینکه مستند نه نقاط ضعف و نه نقاط قوت غرب را درست نشان نمی‌دهد گفت: مستند در نقاط قوت غرب روابط متعهدانه را بیان می‌کند. این نشان می‌دهد مستندساز فقط به خیابان‌های هلند و اسپانیا پرسه زده است و یک غور کارشناسانه نکرده است. دو تا مصاحبه با اندیشمندان و جامعه‌شناسان غربی ندارد. یا مثلاً گفته شده که وضعیت امروز غرب اسلامی است چون رابطه جنسی در دسترس است و ما داریم با ادبیات کلیسا با جوانان‌مان برخورد می‌کنیم. نقاط ضعف هم درست بیان نشده است. مثلاً وقتی می‌گوید غرب فقط این نیست، مثلاً از انحرافات جنسی مثل همجنس‌بازی و… صحبت می‌کند. درحالی‌که مهم‌ترین نقطه ضعف غرب این هم نیست. او یک بار دیگر به بحث صیغه اشاره کرد و گفت: بحران جنسی در جامعه ما فقط این نیست که صیغه حلال خوانده نمی‌شود. مهم زوال خانواده است که در شرایط جدید اتفاق می‌افتد. اتفاقاً بیشترین کنشگران روابط جنسی مثل ازدواج موقت و ازدواج مجدد مردان متأهل هستند تا مجردانی که بین ۱۵ سال و ۳۰ سال سن دارند. ما برای این داده‌های علنی داریم.

بی‌دقتی‌های تاریخی فیلم

محسن آقایی به بی‌دقتی‌های تاریخی و اسنادی مستند اشاره کرد و گفت: دو تا اطلاع ریز پژوهشی و جنبی در فیلم ارائه می‌شود. یکی اینکه می‌گوید ما در ابتدای مسیری هستیم که غرب ۲۰۰ سال پیش در انقلاب جنسی شروع کرد. ما هرطور نگاه کردیم با هیچ قرائتی دویست سال نمی‌شود. از رنسانس حساب کنی این‌طور نیست، از انقلاب کبیر فرانسه حساب کنی این‌طور نیست، اگر اتفاقات اخیر را نگاه کنی، انقلاب اول جنسی در آمریکا در دهه 20 را در نظر بگیری، انقلاب دوم را در دهه ۶۰ و ۷۰ در نظر بگیری این‌طور نیست و… . من این را از خود کارگردان پرسیدم. گفت دوره ملکه ویکتوریا. گفتم یاللعجب، ملکه ویکتوریا یکی از سرسخت‌ترین دوره‌ها در این موضوع است. او به نمایی از مستند که در موزه لوور گرفته شده است اشاره کرد و افزود: مستند می‌گوید انقلاب جنسی که رخ داد مریم مقدس که آنگونه هم بود نتوانست از این قضیه جان سالم به در ببرد. بعد جلوتر ما مجسمه‌ای را می‌بینیم از مریم مقدسی که لخت است. بعد خود فیلمساز زیرنویس می‌کند «مریم مقدس مگدلنه» که احتمالاً از زیر مجسمه آن را خوانده است. «مریم مجدلیه» اصلاً یک مریم دیگر است. یک زن فاسد بدکاره‌ای بود که به‌دست مسیح توبه داده شد و جزو مقربین شد. این مجسمه در قرن شانزدهم ساخته شده است. چطور شما یک مجسمه‌ای را به‌عنوان نماد انقلاب جنسی معرفی می‌کنی که مربوط به ۵۰۰ سال پیش است و خود شما معتقدی انقلاب جنسی از ۲۰۰ سال پیش شروع شده است! آقایی یکی دیگر از بی‌دقتی‌های مستند را تصویری مخدوش از حجاب عنوان کرد و گفت: اینکه شما می‌گویی افراط کلیسا باعث ایجاد انقلاب جنسی شد و هیچ گزاره‌ای در این باره ارائه نمی‌دهی، جز نشان دادن یک سری خانم‌های محجبه که از قضا خیلی هم بیچاره به نظر می‌رسند. در ذهن مخاطب خاکستری جامعه که اگر الآن با حجاب دشمن نباشد و آن را به‌عنوان یک وسیله سرکوب و استثمار زن در نظر نگیرد، این افراط کلیسا جز با حجاب معنا می‌شود؟ خب این بی‌دقتی‌ها چیست؟

انتهای پیام