رسانه‌های بی‌هویت چگونه بر جامعه تاثیر می‌گذارند؟

درپی واکنش‌های گسترده به انتشار برخی مطالب منتشر شده در رسانه‌های بی‌هویت از جمله آمدنیوز، «مهدی رحمانیان» مدیر مسوول روزنامه‌ی شرق و «جعفر محمدی» مدیر مسوول سایت عصر ایران، به آسیب‌شناسی وضعیت رسانه‌های داخلی و راهکارهای رفع ضعف‌های رسانه‌های داخلی پرداخته‌اند.

مهدی رحمانیان درباره‌ی چرایی تاثیر رسانه‌های بی‌هویت و شناسنامه بر اذهان عمومی به خبرنگار انصاف‌نیوز گفت: وقتی رسانه‌ها از آزادی عمل لازم برخوردار نباشند به‌طور طبیعی مخاطبانشان اعتمادشان از آن رسانه سلب می‌شود یا حداقل کم می‌شود و در این فضا است که اصلا شایعه به‌وجود می‌آید و رسانه‌‌هایی که رسمیت ندارند، رو می‌آ‌یند و میدان‌دار می‌شوند؛ بنابراین من فکر می‌کنم، ما قبل از این‌که به بیرون بپردازیم، به درون باید نگاه کنیم.

مدیر مسوول شرق در ادامه گفت: باید عملکرد خود را نگاه کرده و ببینیم که چه ضعفی داریم که مخاطب به حرف‌های درست و دقیق ما توجه نمی‌کند، (این مایی که می‌گویم شامل همه‌ی رسانه‌ها می‌شود، یعنی از صداوسیما بگیرید تا رسانه‌های مکتوب تا رسانه‌های مجازی) و ماهواره و یک رسانه‌ی مجازی برای آنها می‌شود مبنا و آن رسانه، در چنین فضایی می‌تواند با آمیختن درست و غلط  و آمیختن حرف‌های راست و دروغ، یک سلسله مطالبی را به‌خورد مخاطب دهد و مخاطب چون می‌داند که بخشی از آن‌ها درست است و خودش هم اطلاع دارد اما آن بخش نادرست خبرها را بر اساس آن بخش صحیح، درست فرض می‌کند و متاسفانه کار به جایی می‌رسد که مرجع خبری و منبع خبری بخشی از جامعه میل پیدا می‌کند به سمت چنین رسانه‌هایی.

او افزود: من فکر می‌کنم ما باید رسانه‎‌های داخلی خود را آسیب‌شناسی کنیم و ببینیم اشکالات کارمان دقیقا چه چیزهایی است و برویم و آن اشکالات را برطرف کنیم تا یک‌بار دیگر مخاطبان اعتمادشان به ما جلب شود و در آن‌صورت ما هر خبری که می‌دهیم، چون اخبارمان از فیلترهای مختلفی رد می‌شود، صحت و سقمش مشخص است؛ من معتقدم حداقل در رسانه‌ی خودمان بالا است، یعنی تلاش می‌کنیم کمترین تکذیبیه را داشته باشیم چون هرچه تعداد تکذیبیه بالا رود اعتبار رسانه کاهش پیدا می‌کند. اما آن رسانه‌ها دلیلی نمی‌بینند که بخواهند این طوری کار کنند؛  یک خبر راست پیدا می‌کنند می‌زنند و اعتماد مخاطب را جلب می‌کنند و در کنار آن خبرهای ناراست را هم مخلوط می‌کنند و این باعث می‌شود که متاسفانه ما مواجه شویم با یک سلسله خبرهایی که عاری از واقعیت هم هستند ولی در جامعه دست‌به‌دست می‌گردند و دیگر هم نمی‌شود کاری کرد، چون جهان جدید هم جهان قابل کنترل نیست؛ مگر این‌که با آن روشی که عرض کردم بتوان به مخاطب اعتماد تزریق کرد.

رحمانیان درباره‌ی چگونگی رفع ضعف رسانه‌های داخلی گفت: یک مقدار باید آزادی عمل رسانه‌های داخلی بیشتر شود و اجازه دهند رسانه‌های داخلی براساس همان طرحی که خیلی وقت پیش مصوب شده بود که دسترسی آزاد به اطلاعات، فکر می‌کنم متعلق به هفت سال گذشته بود که دولت آن‌را ابلاغ کرد؛ این واقعا عملی شود و رسانه‌ها آن‌قدر آزادی عمل داشته باشند که کژی‌ها و انحراف‌ها را به‌راحتی منعکس کنند.

او در آخر گفت: وقتی یک انحرافی در سیستم‌های اجرایی و غیر اجرایی از طریق رسانه‌های داخلی اعلام می‌شود، به جای این‌که با آن‌ رسانه برخورد کنند، بروند و ببینند که چقدر آن خبر صحت دارد و اگر که صحت دارد با آن عاملان برخورد کنند. به‌نظرم اینطوری اعتمادی ایجاد خواهد شد در جامعه‌ی مطبوعاتی و همچنین عموم مردم، یک تعامل و تعادل دوجانبه‌ای ایجاد می‌شود و در آن‌صورت مردم وقتی می‌بینند که رسانه‌ای آمده یک خبری را در رابطه با هر دستگاهی اعلام کرده است و این خبر درست بوده و مسوولین مربوطه با آن برخورد کرده‌اند این اعتماد ایجاد می‌کند. جایی هم ممکن است یک خبر درست نباشد در همان راستا خود همان رسانه بیاید و عذرخواهی کند و بگوید اینجا من اشتباه کردم و دلایلیش را هم بگوید؛ در نهایت اگر این اعتماد خلق شد، که کار یک روز و دو روز هم نیست و کاری است که باید تمرین کنیم برای آن؛ یعنی هم مسوولین سعه‌ی صدرشان را بالاتر بیاورند و هم رسانه‌ها انصافشان را وسط گذارند، در آن صورت به نظرم می‌توانیم به یک تعامل دوگانه‎ای دست پیدا کنیم.

نظر مدیرمسوول عصر ایران

«جعفر محمدی»، مدیر مسوول  سایت خبری، تحلیلی عصر ایران نیز در تحلیل ضعف رسانه‌های داخلی گفت: باید این مساله را به شکل یک پکیج ببینیم نه فقط رسانه؛ یعنی شامل رسانه، دایره‌ی مخاطبان و نهادهای حاکمیتی. باید سوالی با این مضمون پرسید که این مجموعه چه ضعفی دارد که این اتفاقات می‌افتد. اگر به این شکل به ماجرا نگاه کنیم و چنین سوالی طرح کنیم، من این‌گونه پاسخ می‌دهم که در رسانه‌ها فقدان توانمندی کافی، شامل آموزش، آشنایی با جهان امروز، مخاطب شناسی و نظایر این؛ همچنین در مخاطبین، کمبود سواد رسانه‌ای، نهادینه شدن فرهنگ شفاهی و بدبینی؛ در نهادهای حکومتی نیز، کمبود اغماض، سخت‌گیری بیش از اندازه، عدم شناخت رسانه و مخاطب و مقتضیات جهان امروز؛ تمامی این موارد دست به دست هم داده‌اند تا فضای رسانه‌ای ما فضای ضعیفی باشد و نتواند مخاطبان کنجکاو امروزی را که برخلاف مخاطبان قدیم (منظورم از مخاطبان قدیم مخاطبان ده سال پیش است) دسترسی دارند به انواع و اقسام رسانه‌ها، این مخاطبین را سوق دهند به سمت رسانه‌ها و شبکه‌هایی که شناسنامه‌ای هم ندارند.

وی در ادامه گفت: درواقع مجموع این عوامل دست به دست هم می‌دهد تا فضای بازی برای رسانه‌های داخلی تنگ می‌شود و به همان میزان که فضای فعالیت برای رسانه‌های داخلی تنگ می‌شود و محدودیت ایجاد می‌شود، به همان اندازه برای رسانه‌های بی شناسنامه و رسانه‌های بیگانه این فضا باز می‌شود و آن‌ها قدرت بیشتری را کسب می‌کنند.

محمدی در باره‌ی چگونگی رفع ضعف اعتبار رسانه‌های داخلی گفت: اولا باید در کشور ما رسانه باز‌تعریف شود. آن‌چه که به‌ویژه در یکی، دو دهه‌ی اخیر اتفاق افتاده است، وفور شبه رسانه‌هایی است که در قامت و قالب رسانه خود را در جامعه‌ی رسانه‌ای به مخاطبان تحمیل کرده‌اند؛ رسانه‌هایی که نه به پشتوانه‌ی حرفه‌ی رسانه بلکه به پشتوانه‌ی پول نفت از نهادهای مختلف و خاص، پا به منصه‌ی ظهور گذاشتند و پیش از آن‌که رسانه باشند، روابط‌عمومی و ارگان نهادهای خاص و جریان‌های خاص هستند. پس تا زمانی‌که یک شفاف‌سازی در عرصه‌ی رسانه‌های داخلی اتفاق نیفتد و رسانه از نارسانه و شبه رسانه تفکیک داده نشود، این فضا ادامه خواهد داشت.

مدیر مسوول عصر ایران افزود: پس از آن یا هم‌زمان با آن، می‌ماند که اگر به رسانه‌ی خالص برسیم، باید شروع کنیم و عقب‌ماندگی‌های علمی و حرفه‌ای در رسانه را جبران کنیم؛ دانش رسانه در میان رسانه سالاران ایرانی و روزنامه‌گاران ایرانی، خبرنگاران ایرانی، مدیران مسوول، سردبیران ایرانی، عموما به‌‌شدت پایین است؛ هرچند که در میان این‌ها انسان‌های باسواد و فرهیخته هم کم نداریم، اما اگر میانگین بگیریم ما حتی از کشورهای عربی منطقه، دانش رسانه‌ای کمتری داریم.

محمدی در آخر گفت: از طرفی هم باید اصلاحاتی بر حوزه‌ی نهادهای حاکم بر رسانه‌ها صورت گیرد؛ کمی فضای کار رسانه‌ها را بیشتر ببینند و اینکه رسانه‌ها باید یک‌مقدار بیش از آن‌چه درحال حاضر است آزاد باشند. اگر این موارد اتفاق افتد به مردم و مخاطبان می‌رسیم؛ در چنین وضعی دایره‌ی بازی برای رسانه‌های داخلی گسترده‌تر خواهد شد و رسانه‌ها بیشتر خواهند توانست مردم را جذب کنند؛ ضمن این‌که باید رسانه‌ها بخشی از توان خود را صرف ارتقای سواد رسانه‌ای مردم کنند. اگر این سه ضلع با هم کار نکنند هیچ اتفاقی نخواهد افتاد و روز‌به‌روز رسانه‌های بدون شناسنامه و رسانه‌های بیگانه خود را برما تحمیل خواهند کرد و اثرگذاری‌شان بیشتر خواهد شد و اقداماتی مثل سانسور و فیلتر و بستن و این‌ها هم جلودار این نخواهد بود؛ چون این‎‌ها بر موج تکنولوژی سوار هستند و هیچ‌وقت در هیچ‌جای دنیا ثبت و ضبط نشده است که با قانون و بستن و کارهای فیزیکی بتوان جلوی علم و فناوری را گرفت.

انتهای پیام