دوگانه فرهادی-‌فرجی‌دانا؛ وزیرعلوم مطلوب روحانی کیست؟

تاخیر دولت در معرفی وزیر علوم انصراف‌های دقیقه‌آخری گزینه‌های پیشنهادی و گمانه‌زنی‌های متعدد، ریشه در مجموعه شرایطی دارد که بر وزارت علوم و دولت روحانی تحمیل شده است.

خبرآنلاین نوشت: وزارت علوم درگیر قحط رجال نیست. چهارماه از پیروزی دوم روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری می‌گذرد و همزمان نزدیک به دوماه است که وزرای دولت دوازدهم در دفاتر وزارتی مشغول به کار شده‌اند. اما ساختمان وزارت علوم در شهرک غرب هنوز وزیر خود را نشناخته است. این تاخیر برای دانشگاهیان بی‌سابقه نیست.

دولت اول روحانی در روزهای نخست تشکیل خود در مرداد ماه سال ۹۲ نیز این شرایط را تجربه کرد و حالا در سال ۱۳۹۶، این وضعیت دوباره برای وزارت علوم تکرار شده است.درباره چرایی تاخیر در انتخاب وزیر علوم آنچه قطعی‌است، اینکه این وزارتخانه درگیر قحط الرجال نیست. طیفی از مدیران دانشگاهی گزینه‌های مطلوبی می‌توانند باشند که هم مورد وثوق دولت روحانی‌اند و هم دارای پایگاه در میان دانشگاهیان.

ما آنچه راه آنها را برای ورود به دولت و وزارت بر دانشگاهیان ناهموار و کار را برای رییس جمهور مختل می‌کند، مجموعه شرایطی است که از سال ۱۳۷۶ تا به امروز بر دانشگاه و مجموعه دولت تحمیل شده است.
در واقع تردید‌های دولت، تاخیر در معرفی وزیر علوم، انصراف‌های دقیقه‌آخری گزینه‌های پیشنهادی و گمانه‌زنی‌های متعدد، ریشه در همین مجموعه شرایطی است که بر وزارت علوم و دولت روحانی تحمیل شده است.

مجموعه این شرایط تحمیلی را در سه ضلع مثلثی می‌توان تحلیل کرد؛

نخست نگاه متفاوت به دانشگاه و ضرورت هماهنگی با دیگرنهادهادر معرفی وزیر علوم که طی سال‌های اخیر ایجاد شد.

دوم، فشارهای قطعی‌ای که به دولت (در صورت معرفی وزرایی در سطح فرجی‌دانا) از سوی منقدان وارد می‌شود

سوم، دوراهی مدارا یا رسیدن به گزینه مطلوب از سوی روحانی.

۱. نگاه متفاوت به دانشگاه

طی رسمی سنتی در معرفی کابینه برخی از وزرا باید با مشورت‌ نهاد‌ها، صورت گیرد. وزارت‌خانه‌هایی مانند وزارت دفاع، وزارت اطلاعات، وزارت دادگستری و… . از مقطعی به بعد نیز انتخاب وزیر علوم نیز به شکلی غیرمستقیم وارد این رسم سنتی در معرفی وزیر شد.

در سال ۱۳۹۲ دولت تمایل داشت از گزینه‌هایی مانند جعفر توفیقی بهره ببرد، اما با پالس‌های منفی مجلس مواجه شد. در قدم بعد جعفر میلی‌منفرد نیز به واسطه آنکه گروهی از نمایندگان مجلس در آن مقطع او را جزیی از حلقه مصطفی معین می‌دانستند، مانع حضور او در وزارت علوم شدند و پس از آن فرجی‌دانا با رای شکننده وارد وزارت علوم شد و پس از یک سال با غوغای بورسیه‌های غیرقانونی زیر تیغ استیضاح رفت.

آنچه در این میانه بیش از پیش به چشم می‌آمد، نگاه متفاوت حامیان روحانی و منتقدان او به دانشگاه بود. چرا که منتقدان دولت روحانی حضور افرادی چون فرجی‌دانا و مدیران سابق مصطفی معین در وزارت‌علوم را مساوی با ایجاد چالش‌های امنیتی می‌دانند و همزمان اصراری بر تکیه وزارت علوم به سازوکار‌های بومی-اسلامی علم در ایران دارند. و البته در کنار این اتفاق حامیان روحانی و تا حد زیادی خود او، دانشگاه را در یک مدل جهانی اهل تعامل هم می‌بینند که نیاز دارد برای رشد تولیدات و جایگاه علمی، دانشگاه در تعامل با دنیا باشد.

این تفاوت رویکرد فشار مضاعفی را برای دولت روحانی در دوره یازدهم ایجاد کرد و کار را به جایی رساند که روحانی به گزینه‌ی چون محمد فرهادی با سوابق مدیریت آموزش پزشکی روی آورد. این یکی از دلایل دسته بسته‌ی روحانی برای معرفی گزینه وزارت علوم است.

۲.منتقدان در کمین

حسن روحانی رییس دولت دوازدهم پس از رای اعتمادی که وزرای او از مجلس گرفتند، به معرفی سرپرست برای وزارت علوم بسنده کرد. آنچه دولت دوم حسن روحانی را در ترکیب هیات دولت متمایز از قبل می‌کند، ترکیب وزرا و معاونینی است که حداقل در برخی حوزه‌ها کمتر هدف توپخانه‌های رسانه‌ای و سیاسی مخالفان و منتقدان قرار گیرند.
 در واقع سرعت‌گیر اقدامات و طرح‌های دولت یازدهم طی چهارسالی که گذشت، همین فشارهای سیاسی و رسانه‌ای متنقدان بود.

آنها در این چهارسال از هیچ اهرمی بر علیه دولت در فشارهای سیاسی چشم‌پوشی نکردند. در حوزه اجتماعی چهره‌هایی چون معصومه ابتکار و شهیندخت مولاوردی در فعالیت‌های عادی خود نیز با حجم بالایی از این تخریب‌ها مواجه بودند. رضا فرجی دانا اولین وزیر علوم در دولت یازدهم قربانی همین هجمه‌ها شد. فشارهای بیرونی بر وزارت آموزش و پرورش زمینه‌ساز قرار گرفتن فانی در لیست ترمیم کابینه شد و دانش آشتیانی به واسطه فشارهایی که در سند 2030 تحمیل کرد و فعالیت‌های اقتصادی فرزند او که بعدها برجسته شد، از همراهی با دولت دوازدهم بازماند.

حتی یکی از تاثیرگذارترین وزرای اجتماعی روحانی یعنی حسن هاشمی نیز به واسطه همین فشارهای سیاسی و رسانه‌ای برای حضور در دولت دوازدهم تردید داشت. در میان آن کسی که از فشارهای سیاسی و رسانه‌ای مخالفان و منتقدان در امان بود، محمد فرهادی وزیر علوم بود. حتی روحانی نیز در اخرین سخنرانی خود در هیات دولت یازدهم، زمانی که سعی داشت از وزرایی که دولت را در ادامه راه همراهی نمی‌کنند، تقدیر کند، از فرهادی به عنوان وزیری که آرامش را در وزارت علوم حفظ کرد، نام برد. این آرامش، همان گمشده‌ی روحانی در دولت یازدهم بود.

بر همین اساس، روحانی در این مقطع منتقدان خود را در کمین می‌بیند و سعی دارد مانند دیگر حوزه‌های اجتماعی گزینه‌‌ای را برای وزارت علوم معرفی کند که در راستای تنش‌زدانی قدم بردارد.

۳ دوگانه فرهادی- فرجی‌دانا


اما این راه می‌تواند برای روحانی هزینه‌هایی را تحمیل کند. در واقع یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های اجتماعی رییس جمهوری در دو انتخابات سال ۱۳۹۲ و ۱۳۹۶ دانشگاهیان بودند. کسانی که در مقاطع مهم دولت در سال‌های اخیر نیز در مقابل مخالفان ایستادند و از دولت روحانی حمایت کردند. در مقاطعی نیز حتی حسن روحانی از دانشگاهیان درخواست کرد تا در بحث‌ها پیرامون مسایل سیاسی روز ورود داشته باشند. مصداق این مساله مربوط به بهمن ماه سال ۱۳۹۳ می‌شود.

جایی که روحانی خطاب به دانشگاهیان گفت:«چرا دانشگاه‌ها در موضوع برجام سکوت کرده‌اند؟» حال در این میان دانشگاهیان باید چراغ‌های سبزی از دولت دریافت کنند تا در مقاطع حساس باز پایگاه اجتماعی موثر دولت باشند. یکی از این چراغ‌های سبز، انتخاب وزیری است که مورد اقبال دانشگاهیان باشد. در واقع دوگانه فرجی‌دانا-فرهادی از اینجا آغاز می‌شود. جایی که هر دوی این نام‌ها مصداق یا نمادی است که از آنچه دانشگاهیان می‌پسندند و آنچه شرایط سیاسی کشور می‌پذیرد.

مجموعه این عوامل یعنی، نگاه متفاوت دولت روحانی یا حامیان او به دانشگاه در مقایسه با نگاه مخالفان او، تلاش منتقدان برای حاشیه‌آفرینی در حوزه‌های اجتماعی و فرهنگی برای دولت و در کمین بودن آنها، رویکرد روحانی برای تنش‌زدایی در حوزه‌های اجتماعی و فرهنگی و پرداختن به مسایل‌ اولویت‌دار تر خود و ضرورت توجه به خواست دانشگاهیان باعث می‌شود انتخاب وزیر علوم در دولت دوازدهم یکی از تصمیم‌های سخت دولت باشد. بر پایه همین مساله هم، محتمل است که تاخیر کنونی رخ داده و دولت درحالی بررسی گزینه‌هایی جامع‌الشرایط است.

انتهای پیام