تخلفات هولوگرامی قالیباف را «رو» می‌کنیم
زهرا سلیمانی در مقدمه‌ی گفت‌وگوی روزنامه‌ی آرمان با معاون شهردار تهران نوشت: امروزه شهر تهران در ابعاد مختلف نیازمند مطالبات اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و… است. این در حالی است که مدیریت شهری به واسطه تغییر مدیریت نیازمند احیاست، چون این کلانشهر با نارسایی‌های متعدد مواجه است. آنچه در ادامه می‌خوانید نظرات سمع ا… حسینی مکارم، معاون مالی و اقتصاد شهری درباره چگونگی احیای مدیریت شهری در گفت‌وگو با «آرمان» است.
درباره تخلفات مالی شهرداری در دوره قالیباف توضیح می‌دهید؟
قبل از بررسی هر موضوعی باید تعریف از تخلف مشخص شود. به نظر می‌رسد این مقوله قابل بررسی است، چون تاکنون کنکاش‌ها به شکل مناسب انجام نشده است. بر اساس پیشنهادات مجلس در پی تحقیق و تفحص است، طبیعتاً آنها به دلیل در اختیار داشتن ابزار قانون می‌توانند تخلفات را به شکل مناسب بیان می‌کنند. بر اساس بررسی‌ها باید گفت که در مقوله پیمانکاری‌ها، شهرسازی، هولوگرام شهرداری، کارگزاری‌ها و… تخلفاتی انجام شده است. برای مثال بر اساس تحقیقات قرار شد صحت هولوگرام‌ها مشخص شود. این در حالی است که در روند بررسی‌ها ثبت برخی از هولوگرام‌ها تأیید نشده است. با این تفاسیر در این باره نمی‌توان عدد و رقم ارائه داد.
عدم شفافیت در گزارش‌ها همیشه یکی از مسائل مورد نقد در مدیریت گذشته بوده است. این موضوع را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
یکی از عوامل عدم شفافیت ساختارهای لازم برای کنترل و ارائه گزارش صحیح بود. برای مثال یکی از امور در زمینه بودجه شهرداری بود، چون بودجه شهرداری به دو بخش نقدی و غیر نقدی تقسیم می‌شد. در آن دوران به دلیل نبود خزانه واحد در شهرداری پرداخت‌های غیر نقد بدون شفافیت انجام می‌شد. از دیگر دلایل عدم شفافیت می‌توان به نبود خزانه واحد، قرار نداشتن کارگزاران انتخاب شده در مسیر اصلی فعالیت خود و انحراف آنها از رسالت اصلی اشاره کرد. هر یک از این دلایل تعاملات را با عدم شفافیت مواجه کرده است. همچنین در زمینه املاک و مستقلات نیز غیرشفاف عمل شده است. بنابراین نبود مکانیزم‌های مناسب، نظارت مالی و نبود نرم افزارهای مناسب برای گزارش عملکردها از عمده دلایل بروز عدم شفافیت در مدیریت شهری گذشته بوده است. تاکنون اغلب این نارسایی‌ها برطرف شده است. برای مثال برای شفافیت فعالیت‌ها در پی تشکیل خزانه واحد هستیم. در این میان در گذشته پرداخت حقوق پیمانکار از طریق کارگزار انجام می‌شد و به این شکل عدم شفافیت در خزانه وجود داشت. از دیگر دلایل عدم شفافیت در دوره گذشته می‌توان به نحوه تسویه با پیمانکاران اشاره کرد. برای مثال شهرداری برای انجام پروژه‌های خود از شرکت‌های واسطه استفاده می‌کرد. در حالی که می‌توانست با برگزاری فراخوان در مناطق از فعالیت پیمانکاران آگاه شود، اما آنها با ترک تشریفات و ارائه این مسئولیت به شرکت‌های داخلی با پیمانکاران قرار داد می‌بستند. با بررسی مجموع موارد ذکر شده شهرداری تهران می‌تواند از شفافیت لازم برخوردار باشد.
این بی‌انضباطی یا بهتر بگویم شلختگی در مدیریت کلانشهری همچون تهران نابسامانی‌های متعدد به دنبال دارد. برای کنترل این وضعیت چه اقداماتی می‌توان انجام داد؟
با مناسب‌سازی ساختارها، ضوابط و مقررات می‌توان در مدیریت شهری موفق عمل کرد. طبیعتاً وقتی در هر اقدامی قوانین به شکل مناسب انجام نشود، عدم شفافیت بروز می‌کند. در ضمن اگر فرایندها شفاف نباشد به نسبت میزان ورود و خروج هزینه‌ها به شکل کامل انجام نمی‌شود و به‌طور کامل قراردادها منعقد نمی‌شود. بر اساس بررسی‌های انجام شده قرار است در شهرداری مناطق بدون اعلام عمومی برای انجام پیمان‌ها هیچ‌اقدامی انجام نشود. این مساله با شفافیت همراه است. در اقدام دیگر قرار است در تمامی قراردادهای بالای یک‌میلیارد در سامانه کم و کیف اقدامات به سمع و نظر مردم رسانده شود. وقتی هرگونه عملکرد از سوی مدیریت شهری به مردم اطلاع‌رسانی شود به نسبت اقدامات انجام شده نیز با شفافیت همراه است. برای مثال وقتی در هر پروژه همگان بدانند که چه کسی قرارداد را با چه بودجه منعقد کرده است، دیگر جای هیچ‌عدم شفافیتی باقی نمی‌ماند. بنابراین یکی از عوامل نبود شفافیت عدم رعایت ضوابط و مقررات است. در حالی که هم اکنون با تهیه دستور العمل هر یک از موارد ذکر شده در حال انجام است. درضمن حسابرسی در امور مالی شهرداری هم در جوانب مختلف در حال انجام است.
آیا هم اکنون ساز و کار مدیریت مالی به شکل به‌روز، کارآمد و شفاف در حال انجام است؟
بله. با صدور بخشنامه از سوی نجفی، شهردار تهران، هرگونه اقدام باید بر اساس آن انجام شود. در اقدامات جدید قرار است تمامی بودجه به خزانه واریز شود. هم اکنون یک ریال هم در شهرداری مناطق بدون واریز به خزانه شهرداری در اختیار هیچ‌فردی نیست. باید به این نکته اذعان کرد که در گذشته شهرداری مناطق بر اساس بودجه در اختیار هزینه پیمانکاران را پرداخت می‌کرد، اما هم‌اکنون هولوگرام بسته شده و تحت هیچ‌شرایطی هولوگرام صادر نمی‌شود. در این وضعیت هر فردی برای اخذ پروانه به ناچار مجبور به پرداخت هزینه‌ها به خزانه شهرداری است. مجموع این عوامل از شفافیت مناسب برخوردار است.
بدهی و طلب‌های شهرداری به چه میزان است؟ در این زمینه نظرات مختلف تاکنون ارائه شده است؟
مدیریت شهرداری بر این ادعا بود که 14 هزارمیلیارد به دولت از سال‌های قبل بدهکاریم. بر اساس بررسی‌های انجام شده برخی از بدهکاری دولت به شهرداری به صراحت در قانون آمده و ردیف بودجه داشته است. برای مثال یارانه اتوبوس، یارانه بلیت اتوبوس، یارانه بلیت مترو، اعتبار تخلفات جرائم راهنمایی و رانندگی، مقاوم‌سازی پل‌ها، یارانه سود تسهیلات بانکی در بهسازی و نوسازی بافت فرسوده، تجهیز و ساماندهی آتش نشانی و خدمات ایمنی، طراحی کمربند تهران، کمک به ناوگان حمل و نقل ترافیک، سهمیه از ارزش افزوده و… در اعتبارات بودجه سنواتی دولت وجود داشته است. به برخی از این امور در لایحه به شکل اندک پرداخته و برخی دیگر اصلاً پرداخته نشده است. اخیراً با تعاملات انجام شده در دولت کمیته‌ای متشکل از معاونت برنامه‌ریزی شهرداری و دفتر سازمان مدیریت تشکیل و اقدامات انجام شده در سنوات گذشته مورد بررسی قرار گرفته است. برخی از مطالبات دولت به شهرداری تکلیف دولت است. برای مثال پرداخت یارانه بلیت مترو به شهرداری تکلیف دولت است. دولت در سال جاری در زمینه اعتبارات عمرانی مترو 72 میلیارد تومان پرداخت کرده است. درضمن دولت برای پرداخت یارانه بلیت مترو و اتوبوس قول داده، اما هنوز پرداخت نشده است. بخشی از جرائم رانندگی نیز پرداخت شده و به مرور در پی پرداخت هستند. بنابراین در سال جاری امید است، بودجه‌های مطرح شده در ردیف بودجه دریافت شود.
هم اکنون شهردار تهران به جلسات هیات دولت می‌رود. تاکنون این گونه اقدامات چه تاثیری داشته است؟
به نظر بنده تاکنون تعاملات کارآمد بوده است. حضور شهردار تهران در دولت باعث می‌شود دولتمردان از مسائل شهر تهران مطلع شوند. همچنین در سوگیری‌های دولت در مسائل شهری حضور شهرداری تهران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. برای مثال وقتی در دولت در زمینه اشتغال، محیط‌زیست و آلودگی هوا بحث می‌شود، حضور شهردار تهران می‌تواند در سوگیری‌ها اثربخش باشد. همچنین این حضور در تعاملات نیز مؤثر است. تاکنون بر اساس رایزنی‌های انجام شده شهردار تهران با هیات دولت شاهد احیای پارک پردیسان بودیم. این در حالی است که در سال‌های اخیر این پارک مناقشه‌های فراوان بین شهرداری و سازمان حفاظت محیط‌زیست ایجاد کرده بود. بر اساس تفاهمنامه قرار شد تا پارک پردیسان در اختیار شهرداری قرار گیرد. بر اساس این اقدام قرار است تا شهرداری تهران این پارک را احیا کند. امید است بر اساس شعار «تهران، شهری برای زندگی» اماکنی همچون پارک پردیسان احیا شوند. همچنین حضور دکتر نجفی در دولت باعث شد تا مناقشات بین وزارت راه، راه آهن و شهرداری درباره 12 کیلومتر قطار در منطقه‌های 17 و 18 به عنوان محیط مخروبه غیر ایمن وجود داشت و بر اساس تعاملات انجام شده آن فضا قرار است به فضای سبز تبدیل شود. همچنین در زمینه آسیب‌های اجتماعی با وزارت رفاه توافقات انجام شده و با این اقدامات قرار است، کاهش آسیب‌های اجتماعی در مدیریت شهری دنبال شود. همچنین بر اساس توافقات انجام شده با وزارت آموزش و پرورش قرار شد تا کمک‌های شهرداری به این وزارتخانه در یک کمیته مشترک به شکل سوگیری‌شده انجام شود تا اثربخشی این کمک‌ها برای آموزش شهروندی و راهکارها برای مقابله با حوادث اجتماعی افزایش یابد. از دیگر اقدامات تعاملات و خدمات‌رسانی شهرداری تهران در اربعین بود. درضمن در زلزله کرمانشاه شهرداری تهران یکی از موثرترین نهادها در کمک‌رسانی به زلزله‌زدگان بود. درضمن شهرداری تهران با وزارت ارشاد در زمینه برگزاری جشنواره‌های هنری تعامل دارد. هر یک از این اقدامات ماحصل تقسیم کار دولت با شهرداری تهران است. برای مثال شهرداری تهران توانسته هشت‌هزارمیلیارد تومان برای سال آینده برای حمل و نقل اخذ کند. در دوره جدید شهرداری، شورای شهر تهران، نمایندگان مجلس تهران و دولت به عنوان چهار ضلع هماهنگ می‌توانند کمک‌های فراوان به شهر تهران را دنبال کنند.
برخی از تحلیلگران مسائل شهری و اجتماعی از وجود فساد اداری در شهرداری تهران معترض هستند. برای مثال فردی به عنوان مدیر، معاون یا هر سمت دیگری قرار دارد و به اختیار خود همسر یا فرزندانش را که نیروی شهرداری نیستند به عنوان معاون یا مشاور خود قرار داده و این کارمندان خیالی ماهانه از حقوق، بیمه و مزایای شهرداری استفاده می‌کنند. تکلیف این افراد و اقدامات غیرقانونی آنها چه می‌شود؟ تاکنون این افراد کارشکن شناسایی شده‌اند؟
مسائل نیروی انسانی را از آقای شیخ جویا شوید.
به شکل کلی بفرمایید، آیا چنین نیروهای کارشکنی وجود داشته و تاکنون شناسایی شده‌اند؟
این افراد در بدنه شهرداری هستند. برای بنده این مساله چندان ملموس نیست، اما با اجرای ساز و کارهایی که در ابتدای مصاحبه عرض کردم و شفافیت در عملکردها فعالیت این افراد کارشکن محدود می‌شود.
وضعیت استخدام‌های بی‌ضابطه و دقیقه 90 به کجا رسید؟
بر اساس اطلاعات بنده حدود 13 هزار نفر در اردیبهشت امسال جذب شدند. در این میان حدود پنج هزار و چهار صد نفر از پرسنل قراردادی هادیان و خدمات اداری شهر از طریق آزمون استخدامی رسمی شدند. هشت‌هزار نفر از شرکت‌های تأمین منابع انسانی مستقر در مناطق و سازمان‌ها بودند. با این تفاسیر پنج‌هزار و 400 نفر از مناطق و دوهزار و 600 نفر از سازمان‌ها و شرکت‌ها در شهرداری جذب شدند. در قرارداد نیروهای شرکت‌های تأمین منابع حذف شده و همگی جزو قرارداد هادیان شهر شدند.
آیا تعدیل نیرو انجام می‌شود؟
خیر. در شهرداری هیچ‌گونه تعدیل نیرویی انجام نمی‌شود. مقوله نیروی انسانی یک موضوع بلندمدت است. مدیریت جدید در پی بیکار کردن کسی نیست. این اقدام اخلاقی و انسانی نیست، بلکه باید بتوان از ظرفیت این نیروی انسانی به شکل مطلوب بهره برد.
آقای مکارم شما به عنوان یک مدیر بفرمایید، آیا واقعاً این تعداد انبوه نیرو کارایی دارند؟
خیر. وقتی که استخدام‌ها بر اساس ضوابط نباشد و وقتی که یک مجموعه به تعداد ویژه‌ای نیرو نیاز داشته باشد و بالغ بر آن نیرو جذب کند، طبیعتاً نرخ بازدهی دیگر نیروها نیز کاهش می‌یابد. برای مثال با افزایش بی‌رویه تعداد نیروها بازدهی دیگر افراد نیز کاهش می‌یابد. در واقع بر اساس مصوبه سازمانی شهرداری تهران به 20 هزار نیرو نیازمند است، بی‌شک وقتی تعداد نیروها به 68 هزار نفر می‌رسد کارایی نیروها نیز کاهش می‌یابد. با بررسی استانداردهای دنیا باید گفت که شهرداری‌های کلانشهرها در کشورهای توسعه‌یافته نیز با 20 هزار نفر نیرو فعالیت می‌کنند. هر چند هم اکنون نیروها در شهرداری تهران استخدام شده و قطعاً بهره‌بری و کارایی کاهش می‌یابد. درضمن این مساله باعث گرانی خدمات نیز می‌شود. برای مثال وقتی یک مدیر موظف است ماهانه به 20 هزار نفر حقوق بپردازد به نسبت وضعیت اقتصادی‌اش بهتر است تا وقتی که باید ماهانه به 60 هزار نفر حقوق پرداخت کند. یکی از عوامل گران بودن ارائه خدمات به مردم در شهر تهران وجود نیروی انسانی فراوان و پرداختی به آنهاست.
شما در همین اداره مالی شهرداری ازدیاد نیروها را احساس می‌کنید؟
بله. بر طبق بررسی‌های علمی افزایش نیروی کار کارآمدی سیستم را کاهش می‌دهد. حال بدترین وضعیت این است که این نیروی کار با تحصیلات مرتبط و متخصص نباشد و ماهانه حقوق بالا را هم اخذ کند.
وضعیت حمل و نقل و تأمین مالی مترو را توضیح می‌دهید؟
خط هفت مترو در ماه‌های آینده راه‌اندازی می‌شود. این خط برای تکمیل و راه‌اندازی به 350 میلیارد تومان منابع نیاز دارد که به مرور زمینه‌های تأمین منابع ایجاد می‌شود. خط شش و ادامه مسیر خط هفت هم در سال آینده تکمیل می‌شود.
در دوره‌های مختلف شاهد عدم همکاری حوزه مدیریت شهری با شورای شهر تهران بودیم. در دوره جدید وضع به چه شکل است؟ تغییرات در بدنه شهرداری به چه شکل در حال انجام است؟
هم اکنون تعامل مناسبی بین شورای شهر تهران و شهرداری تهران وجود دارد. بنده شورای شهر و شهرداری تهران را در یک تیم می‌دانم. هر دو با یک گرایش، یک هدف و رویکردهای واحد به‌مسائل و مشکلات شهر با یکدیگر تفاهم دارند و تعامل در بین این نهادهای شهری را مناسب ارزیابی می‌کنم.
انتهای پیام
