چرا غیبت ایران در رأی‌گیری قطعنامه درباره میانمار، ربطی به چین و روسیه ندارد؟
تابناک نوشت: عدم حضور ایران در رأی‌گیری کمیته سوم مجمع عمومی سازمان ملل در خصوص میانمار ، نمونه جدیدی از موقعیت‌هایی است که یک کشور در دوراهی پذیرش دو گزینه متضاد که هر دو به حال آن مضر هستند، تصمیم می‌گیرد در رأی‌گیری یک سازمان بین‌المللی غیبت کند.
روز دوشنبه، چهارم دی ماه، کمیته سوم مجمع عمومی ملل متحد با تصویب قطعنامه‌ای از دولت میانمار خواست تا به کارزار نظامی علیه اقلیت مسلمان در آن کشور پایان دهد، اجازه دهد امدادگران و کمک‌های انسان‌دوستانه به اقلیت روهینگیا برسند، بازگشت امن پناهجویانی که از کشور گریخته‌اند را فراهم سازد و به این اقلیت حق شهروندی دهد.
در این قطعنامه که «سازمان همکاری اسلامی» آن را پیشنهاد کرده، همچنین از آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل، خواسته شده است تا برای میانمار یک نماینده ویژه انتخاب کند.
۱۲۲ عضو از شرکت‌کنندگان در رأی‌گیری سازمان ملل به قطعنامه رأی «آری» دادند. ۲۴ عضو رأی ممتنع دادند و ۱۰ کشور نیز با آن مخالفت کردند. علاوه بر میانمار کشورهای روسیه، چین، سوریه، بلاروس یا ویتنام از مخالفان قطعنامه بودند.
ایران و میانمار فاقد روابط دیپلماتیک هستند و در شرایطی که ایران در ماه‌های گذشته از حامیان اصلی اقلیت مسلمان این کشور بوده است، عدم حضور ایران در رأی‌گیری کمیته سوم مجمع عمومی سازمان ملل، باعث طرح این گمانه به ویژه از سوی رسانه‌های بیگانه شده است که ایران دست از حمایت از اقلیت مسلمان میانماری کشیده و یا این که تحت تأثیر مواضع روسیه و چین از شرکت در رأی‌گیری در این خصوص خودداری کرده است، ولی همان گونه که در توضیح نمایندگی ایران در سازمان ملل هم آمده است، ایران علی‌رغم انتقادات شدید خود از رفتار دولت میانمار ـ که از جمله از سوی نماینده ایران در جلسه مجمع عمومی هم بیان شده است ـ نمی‌خواهد اجازه دهد سوءاستفاده از کشورهای غربی سازمان ملل به عنوان رویه‌ای برای فشار بر کشورهای دیگر تبدیل شود.
توضیح نمایندگی ایران در سازمان ملل درباره چرایی غیبت ایران در رأی‌گیری
در توضیح دفتر نمایندگی ایران در نیویورک درباره رأی به محکومیت دولت میانمار در سازمان ملل آمده است: کشورمان طی سه دهه اخیر، یکی از قربانیان مستمر سیاست زدگی کمیته سوم در قبال وضعیت های کشوری بوده است. تعداد کشورهایی که در کمیته سوم قطعنامه حقوق بشری دارند، اصولا به تعداد انگشتان یک دست هم نمی رسد و ایران همواره یکی از مشتریان این فهرست نامیمون بوده است. فهرستی که صرفا اهداف سیاسی بانیان آن را دنبال می نماید (برای نمونه عربستان بانی قطعنامه ضد سوریه و کانادا بانی قطعنامه ضد ایرانی است). سیاست اصولی ایران در قبال طرح وضعیت های کشوری در کمیته سوم مخالفت با آن بوده است.
ایران طی سال ها و در همه سخنرانی های خود کمیته سوم را سیاست زده و برای طرح وضعیت های کشوری نامناسب برشمرده است. این سیاست اصولی با توجه به اقدامات خصمانه کشورهای غربی و سواستفاده آنها از کمیته سوم علیه کشورمان همچنان پابرجاست. بسیاری از کشورهای همفکر در موضوع حقوق بشر مثل چین، سوریه و روسیه علیه قطعنامه میانمار رأی دادند و کشورهایی نظیر کوبا هم در رأی گیری شرکت نکردند. کشورمان نیز هنگام تصویب قطعنامه در کمیته سوم بیانیه ای در محکومیت اقدامات دولت میانمار و تقدیر از دولت بنگلادش قرائت نمود که در اسناد کمیته درج شده است. نهایتا کشورمان با اشاره به سیاست اصولی خود مبنی بر بی اعتباری کمیته سوم برای اقدام معنی دار در قبال وضعیت های کشوری، بر عدم مشارکت در رأی گیری بر روی قطعنامه میانمار تأکید کرد. عدم مشارکت صرفا منعکس کننده موضع ایران در قبال کمیته سوم مجمع عمومی سازمان ملل است و ارتباطی با موضوع قطعنامه ای خاص ندارد، چه اینکه ایران از طریق سازمان همکاری اسلامی هم بانی قطعنامه مذکور بوده و همچنان نیز بانی آن است.
کمیته سوم مجمع عمومی چیست و ایران چه مشکلی با آن دارد؟
مجمع عمومی سازمان ملل به‌عنوان نهادی مشورتی و متشکل از تمامی اعضای این سازمان، نشست‌های سالانه خود را هر ساله طی ماه‌های سپتامبر تا دسامبر در مقر این سازمان در نیویورک برگزار می‌کند. هر یک از 193 دولت عضو سازمان ملل می‌توانند یک شخص را به نمایندگی از خود در هر یک از شش کمیته اصلی زیرمجموعه مجمع عمومی داشته باشند.
کمیته‌های اصلی مجمع عمومی سازمان ملل متحد عبارتند از؛
کمیته اول: خلع سلاح و امنیت جهانی
کمیته دوم: اقتصادی و مالی
کمیته سوم: اجتماعی، بشردوستانه و فرهنگی
کمیته چهارم: ویژه سیاسی و استعمارزدایی
کمیته پنجم: اداری و بودجه
کمیته ششم: حقوقی
مسأله حقوق بشر از جمله موضوعاتی است که در دستور کار کمیته سوم قرار دارد و طی پانزده سال گذشته، هر ساله با تلاش کشورهای غربی و به ویژه کانادا، قطعنامه‌هایی را علیه ایران تصویب کرده است. برخی از کشورهای عربی به رهبری عربستان نیز در این فرایند ضدایرانی با کشورهای غربی همراهی می‌کنند.
آخرین این قطعنامه‌ها در نوزدهم نوامبر امسال با 83 رأی مثبت، 36 رأی منفی، 62 رأی ممتنع و با غیبت 12 کشور در رأی‌گیری به تصویب رسید.
منطق عدم مشارکت ایران در رأی‌گیری قطعنامه میانمار چیست؟
قاعدتا نوع رفتار ایران در قبال قطعنامه مجمع عمومی در خصوص میانمار موضوع بحث و بررسی مفصلی در دستگاه‌های ذیربط بوده و جمع‌بندی نظرات متفاوت مسئولان نهایتا به این ختم شده است که ایران نه به قطعنامه پیشنهادی سازمان همکاری اسلامی رأی مثبت دهد و نه رأی منفی و نه حتی رأی ممتنع، بلکه بهتر این دانسته شده است که نماینده ایران در رأی‌گیری حاضر نشود.
در تعیین رأی هر کشور در چنین مواردی چندین عامل نقش دارند؛
مهم‌ترین عامل، سیاست اصولی هر کشور در خصوص موضوع مورد بررسی است. برای مثال ایالات متحده با اغلب قطعنامه‌های علیه اسرائیل مخالفت می‌کند، برای کشورهای اروپایی موضوع حقوق بشر عامل تعیین‌کننده و مهمی است. ژاپنی‌ها بر مخالفت با سلاح‌های هسته‌ای اصرار دارند و کشورهای اسلامی بر حمایت از مردم فلسطینی اصرار دارند.
در این مورد خاص آن گونه که نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل اعلام کرده است، سیاست اصولی جمهوری اسلامی، رأی منفی به قطعنامه‌هایی است که در کمیته سوم مجمع عمومی سازمان ملل در خصوص مسأله حقوق بشر به رأی گذاشته می‌شوند.
طیفی از کشورها مانند روسیه، چین، کوبا، بلاروس، الجزایر و ایران در این سیاست اصولی با یکدیگر شریک هستند و معتقدند که کشورهای غربی از ادعای نقض حقوق بشر به عنوان اهرمی برای فشار به مخالفان خود استفاده می‌کنند. به همین سبب این کشورها به قطعنامه‌های حقوق بشری خواه در مورد ایران مطرح شده باشد، یا سوریه و یا میانمار رأی منفی می‌دهند.
اما مورد میانمار برای ایران، متفاوت از سایر قطعنامه‌های حقوق بشری است. ایران در ماه‌های گذشته از مدافعان سرسخت حقوق اقلیت مسلمان میانمار بوده و به همین سبب دولت میانمار که تا سال گذشته به قطعنامه‌های ضدایرانی رأی منفی می‌داده است، با توجه به مواضع ایران، امسال در رای‌گیری قطعنامه علیه ایران شرکت نکرده است تا دلخوری خود را از ایران نشان دهد.
به احتمال زیاد در جریان تصمیم‌گیری در خصوص نوع واکنش ایران به قطعنامه مربوط به میانمار گزینه حمایت از قطعنامه و عدول از سیاست همیشگی ایران به طور جدی مطرح شده است ولی در سبک و سنگین کردن نهایی، تصمیم میانه‌ای اتخاذ شده است. ایران رأی منفی خود به قطعنامه ضد سوری را تکرار نکرد و در عین حال به قطعنامه علیه میانمار هم با توجه به سیاست اصولی خود درباره کمیته سوم مجمع عمومی رأی مثبت نداد. بین دو گزینه رأی ممتنع و عدم شرکت در رأی‌گیری با توجه به برداشت‌های متفاوتی که از این دو رأی می‌شود، تصمیم نهایی این شده که ایران در رأی‌گیری شرکت نکند.
رأی ندادن میانمار به نفع ایران در جریان تصویب قطعنامه حقوق بشری ماه گذشته علیه ایران، نشان‌دهنده سومین عامل مهم در تعیین نوع رفتار هر کشور در مقابل قطعنامه‌های ملل متحد است. عامل مهم در این مورد، وضعیت روابط دو کشور است. میانماری‌ها هر سال به قطعنامه‌های ضدایرانی رأی منفی می‌دادند ولی امسال با توجه به وضعیت جدید پیش آمده، تصمیم گرفته‌اند از شرکت در رأی‌گیری خودداری کنند.
آیا در رأی‌گیری در خصوص میانمار، ایران ملاحظه چین و روسیه را کرده است؟
پس از انتشار فهرست آرای قطعنامه حقوق بشر میانمار، عده‌ای این گمانه را مطرح کرده‌اند که ایران برای حفظ روابط خود با چین و روسیه، در رأی‌گیری علیه میانمار شرکت نکرده است. برای رد این ادعا دو دلیل متفاوت قابل طرح است.
دلیل نخست اینکه همان گونه که اشاره شد، رفتار ایران برآمده از موضع اصولی ایران در قبال کمیته سوم مجمع عمومی است و این که رأی مخالف معمول گروه کشورهای مخالف قطعنامه‌های حقوق بشری، به خاطر اشتراک نظر و منافع آنهاست و نه به خاطر ترس و ملاحظه از یکدیگر.
دلیل دومی که می‌توان مطرح کرد، یادآوری مواردی است که ایران به خاطر سیاست‌های کلی خود از جمله در خصوص حفظ تمامیت ارضی کشورها در مجمع عمومی به گونه‌ای رأی داده است که سبب دلخوری مستقیم روسیه از ایران شده است. از جمله این موارد، رأی ایران در خصوص قطعنامه‌ای است که مجمع عمومی در سال 2014 در خصوص حفظ یکپارچکی سرزمینی اوکراین تصویب کرد.
در این مورد علی‌رغم این که روسیه انتظار داشت، ایران به قطعنامه پیشنهادی رأی منفی دهد و با وجود این که کشورهای مهم آسیایی مانند چین، هند و پاکستان به همراه تعداد زیادی از کشورهای آفریقای به قطعنامه رأی ممتنع دادند، ولی ایران از شرکت در رأی‌گیری خودداری کرد که سبب دلخوری مقامات روس از ایران هم شد.
انتهای پیام
