دولت سنتی، جامعه‌ی غیرمدنی؛ بازی جوکرها
«هادی ذوالفقاری» دبیر سابق انجمن اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی و کارشناس ارشد علوم سیاسی، در یادداشتی برای انصاف نیوز نوشت:
1 – در پایتخت اتحادیه‌ی اروپا تظاهرات می‌شود، گاوداران اروپایی در اعتراض به واردات شیرخشک در اتحادیه معترض هستند. ساختمان اتحادیه‌ی اروپا را با شیرخشک سفید می‌کنند. ابتدای تجمع، هدف و شعار در راستای این مشکل اقتصادی است. اواسط تجمع باز همین شعار و هدف است. انتهایش نیز با همین هدف و شعار پایان می‌یابد. در فرانسه در اعتراض به افزایش مالیات تظاهرات سراسری می‌شود، حمل و نقل قفل می‌کند، اما ابتدا و انتهای اعتراضات شعار و هدف ثابت باقی می‌ماند.
2 – دولت و ملت رابطه‌ای متقابل دارند. هرکدام وظلیفی دارند. جامعه‌ی مدنی خواسته‌هایش را اعلام می‌کند و دولت نیز باید بشنود. اگر حزب یا اتحادیه و سندیکا و … درخواست مجوز راهپیمایی دهد، مجوزش صادر شده و با مسوولیت و امنیت مشخص، راهپیمایی اعتراضی صورت پذیرد. از طرفی نباید از اهداف اعتراض و مبنای آن دور شد چرا که سرنوشت آن در هاله‌ای از ابهام قرار می‌گیرد.
3 – اگر بخواهیم مسایل را سطح بندی کنیم، مسایل امنیتی و سیاسی در رتبه‌های بالاتری از حساسیت قرار می‌گیرند نسبت به مسایل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، رفاه و … . آن چیزی که برای رسیدن به اهداف فوق اهمیت دارد، نگه داشتن مساله در همان سطح است. هرچقدر سطح مسایل طرح شده از حساسیت پایین‌تری برخوردار باشد (نسبت به مسایل امنیتی و سیاسی) احتمال به نتیجه رسیدن و به ثمر نشستن خواسته بیشتر است. به‌عبارتی سطح مساله باید ثابت بماند و حتی تقلیل پیدا کند تا بتوان به نتیجه رسید. مثلاً اگر به قانون مالیات معترض هستیم، لازم نیست به کل ساختار اقتصادی اعتراض کرد چرا که فضا را مبهم و گسترده و وسیع کرده و سطح مساله افزایش می‌یابد. ولی با همان هدف مشخص و پیگیری موردی، احتمال به نتیجه رسیدن افزایش می‌یابد. در اکثر مواقع ثبات سطح و حتی تقلیل آن، در ایالات متحده و اروپا و … دیده می‌شود که نشان از رشد جامعه‌ی مدنی در آن کشورهاست.
4 – آن چیزی که در ایران حتی از بعد مشروطه شاهد آن بودیم، دقیقاً در نقطه‌ی مقابل قرار دارد. یعنی نه تنها سطح مساله ثابت نمانده و تقلیل پیدا نمی‌کند، بلکه به سرعت سطح مساله افزایش پیدا کرده و مثلاً از یک موضوع اقتصادی یا فرهنگی و … اهداف و شعارهای سیاسی و امنیتی بیرون می‌آید. این همان نقطه‌ایست که شاهد زوال جامعه‌ی مدنی و دولت مدرن خواهیم بود. هردوطرف قضیه هم ضرر خواهند کرد و هم مقصر هستند. تقصیر دولت این است که قبل از رسیدن به این نقطه، با مهیا نکردن شرایط و بسته بودن فضا، کاری کرده است که مغرضان سیاسی و امنیتی، با هر تجمعی، خود را به داخل معترضان انداخته و به دلیل عدم آگاهی لازم، حتی لیدری این حرکات را به دست می‌گیرند. از طرفی قصور معترضان این است که در صورت مشاهده‌ی انحراف از خواسته‌ها و شعارها، نه تنها خود را جدا نمی‌کنند (به‌طور کلی)، بلکه به دلیل هیجانات لحظه‌ای و … حتی ممکن است همراهی مختصری صورت پذیرد. (بایدها و نبایدهای دو طرف، بسیار زیاد است و جهت تقریب ذهن تنها به چند نکته اشاره شد)
5 – در این شرایط قطعاً تنش به‌وجود خواهد آمد. در هر نقطه‌ای از دنیا (با این شرایط) تنش به‌وجود خواهد آمد. هر دو طرف به هم ضربه خواهند زد و هر دو زیان خواهند دید. هر دو طرف بازنده‌ی میدان هستند و برد و باختی متصور نیست. باخت-باخت محض است. این شرایط فقط به نفع «جوکر»هاست (شوالیه‌های تاریکی ساخته کریستوفر نولان). جوکر[ها] به دنبال هرج و مرج هستند و وقتی هرج و مرج حاکم شد، به خواسته‌ی خود رسیده‌اند. در آن فیلم به خوبی نشان داده شد که سیستم حاکمیتی شهر و نیز مردم شهر به چه مرحله‌ای رسیدند و هردو ضرر کردند.
6 – دولت از مردم بابت مشکلات اقتصادی دلجویی کند. برنامه‌های کوتاه مدت و بلند مدت خود را برای مهار گرانی اعلام کند. در عصر ارتباطات به هیچ وجه به سمت فیلتر کردن رسانه‌های جمعی حرکت نکند. صداوسیما به پوشش اعتراضات بپردازد تا مردم برای کسب اخبار، به سمت کانال‌ها و رسانه‌های معلوم الحال (که با بی شرمی انواع دروغ‌ها را رواج داده و تهدید به استفاده از سلاح گرم کرده، نحوه‌ی تهیه‌ی کوکتل مولوتف و اسپری فلفل را آموزش می‌دهند) نروند. معترضان نیز توجه کنند فضای تجمع همانقدر که رادیکال شود و به سمت مسائل سیاسی و امنیتی برود، از اهداف خود دور خواهند شد. در صورت رادیکال شدن فضا، از ادامه دادن اعتراضات خود پرهیز کرده تا فضای عقلانی و آرامش حاکم شود. بعد از چند روز میتوانند به اعتراضات خود (با شرایط گفته شده و حتی با مجوز) ادامه دهند.
همه‌ی اینها تمرینی برای رسیدن به مردمسالاری / دموکراسی است. وقتی مردمسالاری حاکم شد، ضعف‌های اقتصادی اجتماعی فرهنگی سیاسی و… قابل حل خواهد بود. با خشونت نمی‌توان به این مرحله رسید. قطعاً مسیر اصلاح با سایر تحرکات فرق دارد. از تاریخ کشورمان و تجربیات ملت خود و سایرین، درس بگیریم. دولت و ملت باید همزمان به این سمت حرکت کنند و قطعاً هرطرفی که با گامهای بیشتری به نقطه ی مورد نظر حرکت کند، امتیازات بیشتری از این میدان کسب خواهد کرد.
پی نوشت: در علم سیاست، «دولت» به همان معنای عرفی «حکومت» است، هرجا از دولت نام برده شد، کلیت سیستم و ساختار مدنظر است.
انتهای پیام
” دولت از مردم بابت مشکلات اقتصادی دلجویی کند. برنامه‌های کوتاه مدت و بلند مدت خود را برای مهار گرانی اعلام کند ”
سئوالاتی که به ذهن میرسد :
دولتها تاکنون نخواستند گرانی را مهار کنند ؟!
یا نتوانستند مهار کنند ؟!
چگونه این مسئولین مادام العمر والعزت اکنون میخواهند یا میتوانند ؟!!