راه حل مشکلات اقتصادی ایران، اقتصادی نیست

دکتر مرتضی ایمانی راد، اقتصاددان و مدرس دانشگاه، در یادداشتی تحلیلی در سایت موسسه مطالعات اقتصادی بامداد درباره ریشه های مشکلات اقتصادی ایران امروز نوشت:

عصب شناسان و مخصوصا آنهایی که روی مغز انسان کار کرده اند معتقدند که هشیاریconsciousness دارای ویژگی هایی است که همه آنها از طریق تجربه توسط انسان قابل آزمون است . یکی از این ویژگی ها این است که هشیاری همیشه همراه با نیت و قصد است که در فلسفه به intentionality شناخته شده است . به همین دلیل می گویند که انسان وقتی هشیار می باشد باید موضوعی برای هشیاری باشد aboutness و از همه مهمتر اینکه وقتی بخش هشیار مغز انسان فعال می شود فقط می تواند تنها به یک موضوع تمرکز کند و همزمان نمی تواند روی چند موضوع متمرکز شود. این چند روز داشتم فکر میکردم که این قوانین تا چه حد در حکومت ها و دولتها صادق است . وقتی به تجربه بسیاری از کشورهای جهان توجه کردم متوجه شدم که این اصل واقعا در حکومت ها هم صادق است . در هر حال مشخص است که حکومت گران نیز نمی توانند بر چند موضوع متمرکز شوند، به همین دلیل است که بیشتر اوقات سیاستمداران به مشاوران و اقتصاددانان اطراف خود گوش نمی کنند و آنهایی که گوش میکنند، همه در یک راستا فکر می کنند، چون همه بر یک موضوع متمرکز هستند. وقتی از این قاعده بخواهیم در اقتصاد و سیاست ایران استفاده کنیم، خیلی زود به نتیجه می رسیم که حکومت در ایران در تمامی سالهای بعد از انقلاب روی اقتصاد متمرکز نبوده است . اینکه روی چه چیزی متمرکز بوده است بحث دیگری است . می توان به آن پرداخت ولی اینجا نه ! هر کس یک نظریه ای دارد. ولی بعید میدانم بین اقتصاددانان کسی باشد که معتقد باشد که حکومت در ایران در بعد از انقلاب روی اقتصاد متمرکز باشد. وقتی قبول داشته باشیم که حکومت و در نتیجه دولت روی اقتصاد متمرکز نیست و با توجه به اینکه نمی تواند در یک زمان ( منظور دوره های زمانی بلند است ) روی دو محور متمرکز باشد، راهی نیست جز اینکه از حوزه های دیگر استفاده کند تا حوزه اصلی تمرکز را تقویت نماید. این جاست که اقتصاد باید به حوزه اصلی تمرکز حکومت سرویس دهد و این پدیده همانی است که آن را تحت عنوان “ابزار انگاری” اقتصاد در جاهای مختلف نام بردم . وقتی اقتصاد ابزار می شود و در نتیجه دچار انحصار، کنترل و فقدان قانونمندی می شود، برای حل مشکلات مرتبط ، از درون آن راه حل نمیتوان استخراج کرد. چون اقتصاد ابزار است، راه حل در جایی است که اقتصاد را ابزار خود کرده است. بنابراین تجربه چند دهه بعد از انقلاب نشان می دهد که :

اول ، تا کنون راه حل موفق و یکپارچه ای برای اقتصاد نداشته ایم .

دوم ، اقتصاد ایران در این چهار دهه به طور مستمر مواجه با تلاطم های جدی بوده است که هیچ کدام از درون خود نبوده است .

سوم ، صحبت از تفاهم متخصصین و سیاستمداران به جایی نمی رسد و کاری انجام نمی دهد.

چهارم ، تفاهم حزبی و گروهی و نزدیک شدن کانون های قدرت به هم مشکلی از اقتصاد ایران حل نمی کند.

به نظرم می رسد که راه حل مشکلات اقتصادی ایران تغییر توجه و تمرکز حکومت از حوزه سیاست به حوزه اقتصاد است . اگر این مساله حل نشود به راه حلهای دیگر باید به دیده تردید نگاه کرد.

انتهای پیام