دو بازیگر ناهمسو در برجام

در سال نخست اجرای برجام همان طور که انتظار می رفت شاهد اقدام هماهنگ اروپا و آمریکا به عنوان اعضای گروه 1+5 بودیم اما با پیروزی جمهوریخواهان و ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید، راه واشنگتن و بروکسل در موضوع برجام و دیگر مسائل بین المللی از یکدیگر جدا شد.

به گزارش ایرنا در روزهای گذشته و آستانه تصمیم ترامپ درباره برجام، این اختلاف بار دیگر خود را نشان داد. «فدریکا موگرینی» مسئوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و وزیران امور خارجه فرانسه، آلمان و انگلیس، در دیدار با «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران بر پایبندی کشورهای خود به برجام تاکید کردند.

همان روز «امانوئل مکرون» رییس جمهوری فرانسه در تماسی تلفنی با ترامپ از قاطعیت پاریس در اجرای برجام سخت گفت. مسائل اشاره شده نه تنها بی تاثیر بر تصمیم نهایی رییس جمهوری آمریکا درباره توافق نبود بلکه از اختلاف آشکار این اروپا و امریکا برای بار دیگر حکایت کرد.

به رغم فشار کشورهای اروپایی عضو 1+5 و نیز روسیه و چین بر ایالات متحده، این کشور همچنان در مسیر اجرای توافق هسته ای سنگ ندازی می کند اما چند روز پیش در آستانه بیست و هفتم دی ماه و سالروز اجرایی سازی توافق هسته ای، ترامپ ناگزیر به تایید مجدد برجام شد.

ایالات متحده تا کنون به روح و متن برجام متعهد نمانده است. رییس جمهوری این کشور بندهای 26 و 28 و 29 برجام را نقض کرده؛ بندهایی به «حسن نیت» آمریکا و دیگر اعضای توافق برای اجرای توافق ایران و 1+5 تاکید دارند و از ایالات متحده می خواهند تا بستر را برای استفاده از همکاری های پسابرجامی هموار کند.

در بخشی از بند 26 برجام به وظایف ایالات متحده اشاره شده و آمده است: ایالات متحده، با حسن نیت، نهایت تلاش خود را برای دوام این برجام و پیشگیری از ایجاد تداخل در تحقق متمتع شدن ایران از لغو تحریم های مشخص شده در پیوست 2 به عمل خواهد آورد.
در بخش هایی از بند 28 برجام هم آمده است که «گروه 1+5 و ایران متعهد هستند که این برجام را با حسن نیت و در فضایی سازنده، برمبنای احترام متقابل اجرا نمایند و از هرگونه اقدام مغایر با نص، روح وهدف این برجام که اجرای موفقیت آمیز آن را مختل سازد، خودداری کنند.»

به رغم اعلام پایبندی ترامپ به برجام در روزهای گذشته اما او بار دیگر با سخنان خود مبنی بر تمدید تعلیق تحریم ها برای «آخرین بار»، بندهای اشاره شده را نقض کرد. نه تنها در اظهارات وی هیچ نشانه ای از حسن نیت مشاهده نمی شد بلکه 14 شخص حقیقی و حقوقی کشور ما به بهانه های غیرهسته ای در فهرست تحریم های آمریکا قرار گرفتند.

** پسابرجام و مواضع سازنده بروکسل

برخلاف اقدامات و سخنان خشونت آمیز و ضد ایرانی رییس جمهوری آمریکا، سه کشور اروپایی عضو گروه مذاکره کننده بیشترین همکاری را با جمهوری اسلامی ایران به عنوان طرف دیگر توافق داشته اند؛ اقدام هایی که از تداوم مبادلات هسته ای گرفته تا توسعه همکاری های غیرهسته ای و مقابله با زیاده خواهی های رییس جمهوری آمریکا را شامل می شود.

در ارتباط با مشکلات و موانعی که بر سر اجرایی شدن توافق هسته ای وجود دارد، ایران و اروپا در قالب گفت وگوهایی که تحت عنوان «نشست کمیسیون مشترک برجام» انجام می گیرد، به بررسی این موانع و راه های رفع آن می پردازند.

اواخر آذرماه دهمین کمیسیون مشترک برجام میان ایران و کشورهای 1+5 به سرپرستی «سید عباس عراقچی» معاون وزیر خارجه و «هلگا اشمیت» معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در هتل کوبورگ وین آغاز شد. در این نشست که با حضور هیات‌‌های ایران، اتحادیه اروپا و شش کشور(آمریکا، انگلیس، آلمان، فرانسه، چین و روسیه) در سطوح معاونان و مدیران سیاسی وزرای خارجه این کشورها برگزار شد، رایزنی‌های مفصلی در ارتباط با مباحث فنی و حقوقی انجام گرفت.

همچنین بخشی از مسائل مطرح شده در کمیسیون مشترک به موضوع اجرای پیوست سوم برجام در خصوص همکاری صلح آمیز هسته‌ای اختصاص یافت و تمام شرکت کنندگان، پایبندی مستمر خود را به تعهدات برجامی مورد توجه قرار داده و بر ضرورت تضمین اجرای موثر آن در همه بخش‌های مربوطه با حسن نیت و در فضایی سازنده تاکید کردند.

افزون بر آن، در سال های پسابرجام بخش قابل توجهی از همکاری های ایران و اروپا به بخش تجاری و اقتصادی اختصاص یافته است. تهران و بازیگران قاره سبز از جمله فرانسه، ایتالیا و آلمان بزرگترین توافق های تجاری را در زمینه های انرژی، صنعت حمل و نقل هوایی، زمینی و دریایی، فناوری های نوین و … امضا و اجرا کرده اند. اردیبهشت ماه امسال «میگوئل آریاس کانتی» کمیسر انرژی اتحادیه اروپا اظهار کرد که میزان صادرات ایران به اتحادیه اروپا از زمان اجرای توافقنامه هسته ای بین تهران و شش قدرت جهان در سال 2015 به سه برابر افزایش یافته است.

بنابراین، برجام علاوه بر دستاوردهایی که برای ایران به همراه داشته، از جهات مختلفی برای اروپایی ها نیز حایز اهمیت بوده است. افزون بر سودمندی حاصل از مناسبات اقتصادی، برجام برای اروپا با مسائل سیاسی و امنیتی گره خورده است. آنها معتقدند که در صورت لغو توافق هسته ای، بحران های منطقه ای در غرب آسیا وارد فاز شدیدتری خواهند شد.

ضمن این که اروپا بیش از یک دهه در ارتباط با موضوع هسته ای ایران به مذاکره روی آورده و برجام را حاصل تلاش های 13 سال خود می داند و از آن به عنوان الگوی حل وفصل مسالمت آمیز اختلافات بین المللی یاد می کند. پس در چنین شرایطی خواست دولت جمهوریخواه آمریکا برای همراه ساخت اروپایی ها با رویکرد ضدبرجامی ترامپ نه منطقی است و نه قابل تحقق.

انتهای پیام