قلیان، نماد آزادسازی اجتماعی؟!

به گزارش انصاف نیوز، وحید معتمدنژاد، فعال فرهنگی در شرق نوشت:

هفته‌ای که در آن به‌سر می‌بریم، هفته بدون دخانیات نامگذاری شده است؛ دخانیاتی که قلیان در راس آن بیشترین نمود مصرف در بین جوانان را به خود اختصاص می‌دهد.  در اینکه قلیان توسط ایرانیان اختراع شد، حرف و حدیث بسیار است تا جایی که تاورنیه، سیاح معروف اروپایی در سفرنامه‌اش از آن یاد می‌کند و به کشیدن تنباکو توسط ایرانیان در دستگاهی کاملا اختصاصی، اشاره می‌کند.  و در جایی دیگر نیز از قول شاردن، دیگرسیاح دوران صفوی، نقل است که شاه‌عباس تلاش زیادی در جلوگیری از استعمال قلیان در بین مردم به عمل آورد.   اما در جامعه کنونی ایران، گرایش جوانان به قهوه‌خانه‌ها و کشیدن قلیان مدتی است رو به افزایش نهاده که همیشه در سالیان گذشته محور «آزادسازی‌های نسبی اجتماعی» قلمداد شده است. جوان امروز بر سر دوراهی ثبات و دگرگونی شخصیت از هرگونه ابزار خودنمایی کمک می‌گیرد تا به ابراز وجودی خود پرداخته و نقش خود را در مظاهر اجتماعی و تحولات آن ایفا کند. 

دولت‌های پس از انقلاب، همیشه قدرت سیاسی خود را در ترازوی جوانان سنجیدند و او را در پذیرش الگوهای سیاسی ترغیب کرده‌اند و بر این اساس به توازن رسیده‌اند و کمترزمانی به خواسته‌های او جامه‌عمل پوشیدند. نگاهی اینچنینی به جوان و دخانیات، گرچه نویدی دوباره بر بستر‌سازی همان آزادسازی‌هاست که با شتاب در جامعه ایرانی نضج می‌گیرد؛ اما اجتماع را با عواقبی نظیر «ورود به دنیای عاداتی دیگر» مواجه می‌سازد و از نگاه آسیب‌شناسی آن می‌کاهد. وقتی که تفریحات با «نگاهی متفاوت» همراه است، پناه‌آوردن به لذات آنی و پنهانی از عواملی است که جامعه جوان ایران را در خود غرق کرده و پدیده قلیان نیز از جمله این عوامل است. نگرش تفریحی به این پدیده و عدم برنامه‌ریزی برای اوقات فراغت جوانان نیز از دیگرعواملی است که در بروز ناهنجاری‌های اجتماعی نقش بسزایی داشته و دولت را در کنترل نبض جامعه با مشکلاتی همراه می‌کند. اگر مصرف قلیان برای جامعه آرمانگرای کنونی در بین تمای سطوح مردمی به‌ویژه جوانان مضر است که باید از ریشه حذف شود در غیر این صورت با یک‌بام‌ودوهوا نمی‌شود باران را به باریدن ترغیب کرد. از این‌سو، «خواسته جوان ایرانی» را کدام گفتمان پاسخگو است که بر لغزش‌های احتمالی سر نخورد و به آینده‌ای درخشان امیدوار باشد؟ و کدام جایگزین می‌تواند به هیجانات او پاسخی منطقی بدهد تا مراحل بلوغ طبیعی و سیاسی خود را در مسیر طبیعی بپیماید؟ اینها و بسیاری دیگر، از سوالاتی است که کمترزمانی به آن توجه شده است. جامعه‌ای که از هیجان سیاسی جوان در مواقع خاص بهره‌ها می‌برد، لازم است بر خواسته‌های طبیعی او نیز صحه گذاشته و او را در پیشبرد اهداف سالمش راهنمایی کند که این از حقوق اولیه هر جوان ایرانی است.

انتهای پیام