رضا درمیشیان دیگر ناامید و عصبانی نیست

در ادامه مروری بر مسیر پر افت و خیز «عصبانی نیستم» از روزهای جشنواره فیلم فجر در سال 1392 تا مواجهه با مخاطبان صورت می‌گیرد.

شادی بی‌دوام

رضا درمیشیان پیش از آنکه فیلمساز شود، یکی از نویسندگان نشریات سینمایی بود. او مسیر خود را قبل از 30 سالگی انتخاب کرد و بعد از مدت‌ها دستیاری و همراهی با کارگردانانی چون داریوش مهرجویی و فریدون جیرانی نخستین فیلم سینمایی خود را به نام «بغض» مقابل دوربین برد. پرداخت متفاوت او در این فیلم نشان داد این فیلمساز جوان جسورانه‌تر از آنچه شاید تصور می‌شد به سینما نگاه می‌کند و دو سال بعد با «عصبانی نیستم» این فرض را بیشتر ثابت کرد. او در «عصبانی نیستم» به بهانه نمایش دردسرهای زندگی یک دانشجوی ستاره‌دار عاشقانه‌ای تازه را در سینمای ایران به نمایش گذاشت، فیلمی که شکل روابط انسان‌ها در آن به دلیل ملموس بودن، ردپای محکمی در ذهن باقی می‌گذاشت و در این میان بازی نوید محمدزاده و باران کوثری در دو نقش اصلی فیلم بسیار جلب توجه می‌کرد. همین ویژگی‌ها به همراه بسیاری نکات دیگر بود که موجب شد «عصبانی نیستم» به فیلم محبوب جشنواره سی و دوم فجر بدل شود. در بهمن 1392 درمیشیان با استقبال و برخورد مثبت مخاطبان و منتقدان با فیلمش همراه بود که اعلام شد فیلمش در شش رشته نامزد دریافت جایزه جشنواره فیلم فجر شده است و احتمال جایزه گرفتن نوید محمدزاده بسیار بالاست. همه چیز تا روز اختتامیه جشنواره خوب پیش می‌رفت که به نگاه ورق برگشت، بخت و اقبال درمیشیان چنان یکباره در گرداب اتفاقات و حوادث غیرقابل پیش‌بینی افتاد که برای رهایی از این پیچ و تاب حدود پنج سال وقت نیاز داشت.

ماجرا هر چه بود در شب اختتامیه سی و دومین جشنواره فیلم فجر به جای نوید محمدزاده، رضا عطاران به عنوان بهترین بازیگر مرد جشنواره سیمرغ بلورین گرفت؛ نکته‌ای که خود عطاران هم بعدها آن را علنی اعلام کرد. گفته می‌شد در این دوره از جشنواره که به دبیری علیرضا رضاداد برگزار می‌شد، گردانندگان این رویداد سینمایی با تهدیدهایی جدی مواجه شده‌اند که اگر سیمرغ به دست پسر عاصی فیلم «عصبانی نیستم» برسد اتوبوس‌های مخالفان برج راهی برج میلاد – محل برگزاری مراسم اختتامیه – خواهند شد و چه تهدیدهایی که پیش روی جشنواره و سینما و سازندگان فیلم نخواهد بود…

کارگردان فیلم شیوه صلح‌طلبی رو برگزید و تلاش کرد تا مدت‌ها کل این ماجرا پنهان بماند، اما واقعیت به گونه‌ای نبود که بتوان آن را در پارچه‌ای پیچید و به گنجه‌ای سپرد، صدای اتفاقات آنقدر از گوشه و کنار شنیده شد که بالاخره عیان شد آن شب زمستانی قرار بر این بوده همه چیز درآرامش پیش برود تا فیلم بتواند به اکران برسد، اما همین رسیدن به اکران خود یکی از پیچیده‌ترین فرآیندها بود.

پاییز 93 و لغو نخستین نوبت اکران

شش ماهی از جشنواره و اتفاقات آن گذشته بود که انتظار می‌رفت «عصبانی نیستم» به نمایش عمومی درآید، اما همه چیز آن‌طور که توقع می‌رفت پیش نرفت. بنا به مصحلت‌هایی برخلاف برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته فیلم در پاییز 1393 به نمایش عمومی درنیامد. دلیل اکران نشدن فیلم آن بود که کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در جریان نامه‌نگاری به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در مورد وضعیت مجوز نمایش این فیلم و چند اثر سینمایی دیگر خواستار بازنگری شدند. مشکل نمایندگان با فیلم به موضوع آن برمی‌گشت و نگاهی که درمیشیان در فیلم به جریان‌ها و اتفاقات روز داشت. برخی نمایندگان مجلس اکران فیلم را برخلاف مصلحت‌ها اعلام کردند و در این مسیر علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت نیز پیرو سخنان و نظرات نمایندگان اعلام کرد فیلم باید مورد بازنگری قرار گیرد و اصلاحاتی به آن وارد شود.

در نتیجه این وضعیت در آبان ماه 1393 محمدرضا فرجی مدیر کل سینمای حرفه‌ای از زیرمجموعه‌های سازمان سینمایی در نامه‌ای به ابوالحسن داودی رئیس وقت شورای صنفی اکران خواستار خارج شدن «عصبانی نیستم» از دستور اکران شد.

نامه فرجی به این شرح بود: «با توجه به حواشی به وجود آمده در خصوص فیلم «عصبانی نیستم» و اعلام نظر کمیسیون های محترم فرهنگی و اصل نود مجلس شورای اسلامی و حسب نظر مقام عالی وزارت و رئیس محترم سازمان، نظر به اینکه انجام اصلاحات خواسته شده مستلزم صرف زمان بیشتری است مقتضی است فیلم یاد شده فعلاً از دستور اکران خارج شود؛ بدیهی است پس از انجام اصلاحات و تایید وزیر محترم تصمیم نهایی اتخاذ خواهد شد.»

سه سال انتظار

درمیشیان در حالی که پیگیر وضعیت اکران «عصبانی نیستم» بود ساخت فیلم دیگری به نام «لانتوری» را آغاز کرد. تولید و اکران «لانتوری» موجب شد مدتی موضوع «عصبانی نیستم» به حاشیه رانده شود تا اینکه بالاخره در سال 1396 باز هم جریان برای پیگیری اکران فیلم راه افتاد.

انتخاب حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور برای دومین بار و در دستور کار قرار گرفتن رسیدگی به امور فیلم‌های توقیفی این انتظار را به وجود آورد که در مهرماه 1396 «عصبانی نیستم» به نمایش عمومی درآید. این انتظار اما از آنجا ناشی می‌‌شد که قرار شده بود سازمان سینمایی در مورد چند فیلم که وضعیت نمایش آن‌ها روشن نبود تصمیم‌گیری کند. در مورد «عصبانی نیستم» هم تصمیم گرفته شد و قرار برآن بود فیلم در مهرماه 1396 به عنوان نخستین فیلم عبور کرده از بلاتکلیفی‌های اکران به نمایش عمومی درآید، اما چنین نشد و یک هفته مانده به شروع نمایش «خانه دختر» دیگر فیلم رفع توقیف شده جایگزین فیلم درمیشیان شد.

وعده به پایان آذر

بعد از لغو اکران در مهرماه 1396 قرار شد این فیلم از تاریخ 29 آذرماه 1396 روی پرده سینما برود. در زمان انتشار این خبر برای بسیاری پرسش ایجاد شده بود که آیا واقعا حساسیت‌ها نسبت به فیلم درمیشیان پایین آمده؟ آیا فیلمی که مجوز رسمی اکران را در اختیار دارد، از محدودیت‌هایی که به نام مصلحت‌اندیشی به آن وارد می‌شود عبور خواهد کرد؟ شک و تردیدها در مورد اینکه واقعا فیلم اکران خواهد شد یا نه ادامه داشت تا اینکه انتشار بیانیه‌ای از سوی بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق (ع)، همه را از بلاتکلیفی خارج کرد و فیلم از نوبت اکران درآمد.

روز دوشنبه بیست و هفتم آذرماه 1396 بود که غلامرضا فرجی سخنگوی شورای صنفی نمایش بعد از برگزاری جلسه شورای صنفی در گفت‌و‌گویی اعلام کرد فعلا اکران «عصبانی نیستم» منتفی است. او گفت: «امروز بحث اصلی شورای صنفی نمایش فیلم «عصبانی نیستم» بود که در این نشست پخش کننده و تهیه کننده فیلم حضور داشتند و تصمیم شورا بر این شد که به دلیل تراکم اکران، نمایش این فیلم به زمان دیگری موکول شود بنابراین فیلم در تاریخ ۲۹ آذرماه اکران نمی‌شود.»

با لغو دوباره اکران این بار نمایندگان مجلس نقشی متفاوت نسبت به قبل ایفا کردند. نمایندگان که در فاصله بین سال‌های 1393 تا 1396 با برگزاری انتخابات تغییر کرده بودند، این‌بار در نقش پرسشگر از مسئولان سازمان سینمایی خواستند تا تکلیف فیلم را روشن کنند و برای این فیلم که دارای مجوز اکران است شرایط نمایش عمومی را فراهم کنند.

در روزهای نخست دی ماه 1396 جلسه‌ای با حضور درمیشیان و معاونت پارلمانی وزارت ارشاد و مسوولان سازمان سینمایی با برخی اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی برگزار شد و در نتیجه این جلسه به گفته طیبه سیاوشی عضو کمیسیون فرهنگی تاریخی قطعی برای اکران فیلم مشخص شد. البته در آن زمان سیاوشی از اعلام تاریخ جدید اکران خودداری کرد، اما کمی بعد روشن شد منظور اکران در بهمن ماه 1396 است، اتفاقی که هیچ‌گاه رخ نداد.

نکته قابل توجه در سخنان سیاوشی در جریان گفت‌و‌گویی که در مورد این فیلم با «انصاف نیوز» داشت این بود که این بار تلاش می‌شد تا گرهی که چند سال قبل در کار این فیلم انداخته شده بود این بار به دست نمایندگان باز شود. سیاوشی در بخشی از سخنان خود گفته بود: «مساله مهم این است که ما قبل از این که دکتر صالحی به وزارت ارشاد برسد و رای لازم را از مجلس بگیرد، نمایندگان فراکسیون امید کمیسیون فرهنگی مجلس، جلسه‌ای را با ایشان داشتند و در آن جلسه به آقای صالحی گفتیم که ما صرفاً از شما می‌خواهیم که به یک امر متعهد بمانید و آن این است که در هر حال، قانون را اجرا و مر قانون را رعایت کنید؛ از فشارها نهراسید و ملاک برای شما، پروانه‌ی نمایش یا مجوز قانونی باشد؛ البته وزارت ارشاد و سازمان سینمایی نیز تلاش کردند که به این امر متعهد بمانند. یک مساله یا مشکل که بنده نیز در جلسه مطرح کردم، این است که اگر یک نفر مخالف در این جلسه مقابل آقای درمیشیان می‌نشست، تکلیف ما زودتر معلوم می‌شد، اما در جلسه‌ای که برگزار شد، همه اعم از سازمان سینمایی و معاونت پارلمانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موافق اکران این فیلم و در حال پیگیری هستند و حتی آقای درمیشیان نیز بارها به آقای داروغه‌زاده گفته‌اند که موافق هستم که شما تلاش خود را انجام می‌دهید.»

تلاش‌ها برای فراهم کردن شرایط اکران فیلم ادامه داشت تا اینکه در واپسین روزهای دی ماه 1396 ، 200 تشکل دانشجویی در نامه‌ای خواستار اکران فیلم سینمایی «عصبانی نیستم» شدند. انتشار این نامه با وعده ابراهیم داروغه‌زاده معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی مبنی بر اکران این فیلم تا پیش از پایان سال 1396 همزمان شد.

باز هم لغو اکران این بار در بهمن 1396

درمیشیان که در تمام مدت بالا و پایین‌های به وجود آمده برای اکران فیلمش سعی می‌کرد چندان عیان وارد میدان نشود و با صحبت‌هایش احتمال حاشیه‌سازی برای فیلمش را بالاتر نبرد، بالاخره در بهمن ماه 1396 مصلحت‌اندیشی را کنار گذاشت و حقایقی را عیان کرد.

اما آنچه موجب شد این کارگردان از برخی واقعیت‌ها سخن بگوید، به ماجرای لغو اکران فیلم در تاریخ 25 بهمن ماه 1396 بازمی‌گردد. در حالی که تصور می‌شد فیلم پس از پایان کار جشنواره فیلم فجر به نمایش عمومی درآید، چنین نشد و همین خلف وعده کافی بود تا درمیشیان تصویری را منتشر کند که در آن تاریخ 25 بهمن ماه 1396 به عنوان زمان اصلی اکران اعلام شده بود. نامه به امضای سه فرد رسیده بود، منوچهر شاهسواری مدیرعامل خانه سینما، ابراهیم داروغه‌زاده معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی و علیرضا رضاداد مشاور رئیس سازمان سینمایی.

در این مقطع بود که مسئولان سینمایی اعلام کردند مشکل فیلم برای اکران نشدن در تاریخ مقرر پخش‌کننده آن است، اما آنقدر باور این موضوع دشوار بود که خیلی زود پاسخ واقعی از راه رسید و رئیس سازمان سینمایی اعلام کرد برای اکران فیلم باز هم باید تغییراتی روی آن رخ دهد.

درمیشیان در واکنش به این شرایط نامه‌ای سرگشاده به حسن روحانی رئیس جمهور نوشت و در بخشی از آن آورد: «من همان فیلمسازى هستم که در شب سى و دومین جشنواره فیلم فجر براى آن که دولت شما در برابر گروه‌هاى فشار آسیب نبیند، به فشار مسئولان مجبور به انصراف از دریافت جوایز فیلمم شدم، فیلم «عصبانى نیستم!». پنج سال از عمر این فیلم مى‌گذرد اما گویى پنجاه سال بر من گذشته، فیلمم همچنان بلاتکیلف است و هر بار به بهانه‌اى مانع نمایشش مى‌شوند…

آیا دریافت پنج پروانه نمایش با سانسورهاى مختلف، تائید فیلم در کمیته بازبینى آثار توقیفى، انتخاب چهار تاریخ اکران توسط مسئولان سینمائى و چهار بار ثبت تاریخ اکران در شوراى صنفى نمایش، دریافت تعهدنامه کتبى تاریخ قطعى نمایش فیلم از مسئولان سینمایى، پنج سال سکوت و انتظار، درخواست و سوال نمایندگان محترم مجلس از وزیر محترم ارشاد، هزاران ساعت پشت در اتاق مدیران سینمایى انتظار کشیدن، صدها هزار بار پله هاى سازمان سینمایى را بالا و پایین کردن، سوال و جواب و باز هم سوال و جواب براى نمایش عمومى «عصبانى نیستم!» کافى نیست؟»

البته این نامه در آن مقطع به نتیجه مشخصی نرسید و گویا قرار بر آن بوده تا اکران فیلم به سال 1397 موکول شود.

در این میان، برخلاف دفعات بعد از لغو اکران، موضوع فراموش نشد و نامه سینماگران در مورد اکران فیلم و همچنین صحبت‌های نمایندگان مجلس اجازه نداد موضوع به حاشیه برود.

احمد مازنی نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی از کسانی بود که درباره شرایط اکران فیلم اظهارنظر کرد و در گفت‌و‌گویی با «خانه ملت» گفت: «درخصوص مشکلات پیش آمده برای «فیلم عصبانی نیستم» با وزیر فرهنگ به اتفاق چند نماینده دیگر مکاتبه کرده و پاسخ مکتوب وی مبنی بر عدم مخالفت با اکران این اثر بود اما معتقد است باید نمایش آن به دلایلی عقب بیافتد. پس از این تماس موضوع را از مجددا با وزیر فرهنگ پیگیری کرده و آن‌ها گفتند به دلیل شرایط فعلی  اجتماعی بهتر است یا زمان اکران به تاخیر بیافتد یا چند دقیقه دیگر آن حذف شود که البته به این موضوع ان‌قلت‌هایی وارد است.»

بهار برای درمیشیان هم از راه رسید

البته که از فیلم 110 دقیقه‌ای «عصبانی نیستم» دقایقی کوتاه شد و زمان پنج سال از ساخت آن گذشت، اما بالاخره برخلاف هر چهار بار قبل در بامداد 12 اردیبهشت ماه 1397 «عصبانی نیستم» برای عموم مخاطبان به نمایش درآمد تا به این ترتیب پرونده یکی از فیلم‌های پر سروصدای این سال‌ها به سرانجام برسد.

حالا به نظر می‌رسد درمیشیان که در روزهای پایانی پاییز 1396 نوشته بود: «عصبانى نیستم!!! اما بى‌نهایت ناامید، ناامید، ناامید، غمگین، دلسرد، تنها، تنها، تنهاتر، افسرده، تلخ و تلخ‌تر هستم…» در مواجهه با بلیت‌های پیش‌فروش شده فیلمش و حضور پرتعداد مخاطبان در سالن سینما از افسردگی فاصله گرفته و به بهار رسیده باشد.

انتهای پیام