گزارش مراسم پنجاه و هفتمین سالروز تاسیس نهضت آزادی

گزارش ارسالی روابط عمومی نهضت آزادی به انصاف نیوز از مراسم پنجاه و هفتمین سالروز تاسیس این حزب در پی می‌آید:

در روز جمعه مورخ 27/02/97 مقارن با روز دوم ماه مبارک رمضان، به مناسبت پنجاه و هفتمین سالروز تاسیس نهضت آزادی ایران، مراسم سخنرانی و افطاری با حضور جمعی از اعضا و علاقه‌مندان نهضت آزادی ایران و همچنین حضور افتخاری اعضای دیگر احزاب اصلاح طلب و ملی مذهبی برگزار شد که پس از تلاوت آیاتی چند از قرآن مجید، مراسم آغاز گردید و طبق برنامه، آقایان مهندس عماد بهاور، دکتر مصطفی تاجزاده و مهندس محمد توسلی به سخنرانی پرداختند.

در خاتمه نیز از سه تن از اعضای پیش‌کسوت و همراهان قدیمی نهضت آزادی ایران، آقایان دکتر غلامعباس توسلی ، مهندس ابوالفضل حکیمی و دکتر حسن فرید اعلم، به پاس مبارزات آزادی‌خواهانه و خدمات فراوانشان به کشور در طول نزدیک به شش دهه با اهدای لوح تقدیر، سپاسگزاری و قدردانی به عمل آمد.

عمادالدین باقی، حبیب الله پیمان، علی شکوری راد، فیض‌الله عرب سرخی، محمد کیانوش راد، حسین رفیعی، محمد جواد مظفر، محمد بسته‌نگار، حامد سحابی، تقی شامخی، اعظم طالقانی، فاطمه کمالی سرایی، فاطمه گوارایی، فخرالسادات محتشمی‌پور، احمد زیدآبادی، امین هادوی، حسین نورانی‌نژاد، جواد روح، عبدالله مومنی، کیوان صمیمی و …. از جمله مهمانان این مراسم صمیمانه بودند.

در ابتدا عماد بهاور، رئیس شاخه جوانان نهضت آزادی ایران، سخنرانی خود را با موضوع “چالش‌های اصلاح‌طلبی و ضرورت اصلاح ِ اطلاحات” آغاز کرد، ایشان در ابتدا ضمن خیرمقدم به حضار با تبریک آغاز ماه پربرکت رمضان، از دبیرکل فقید نهضت آزادی ایران، مرحوم دکترابراهیم یزدی یاد کرد. وی با یادآوری سخن مهندس بازرگان در دادگاه نظامی شاهنشاهی که گفته بود: “ما آخرین گروهی هستیم که با شما به زیان قانون سخن می گوییم” از مهندس بازرگان به عنوان پیشگام اصلاح‌طلبی پیش از انقلاب و پس از انقلاب، در فضای دهه شصت یاد کرد. بهاور افزود: پس از حدود 60 سال از آن جمله مهندس بازرگان، اکنون به نظر می‌رسد، مجدداً اصلاح‌طلبی در یک تنگنای جدی قرار گرفته است، اصلاح طلبان امروز از دو سمت تندروهای برانداز از یک سو و افراطیون داخلی از سوی دیگر، مورد هجمه شدید قرار گرفته‌اند و همین امر سبب شده که آنها در مقام عکس‌العمل، حالت تدافعی به خود بگیرند و ادامه این وضعیت، چالش‌های جدی برای اصلاح طلبان ایجاد کرده است.

وی در ادامه به سه چالش مهمی که برای اصلاح طلبان به وجود آمده اشاره کرد و افزود: چالش اول، چالش اصلاح طلبی با دستان خالی است. اصلاح طلبی قابل تقلیل به بهبودطلبی نیست، پروژه اختصاصی اصلاح طلبی، توسعه سیاسی و دموکراسی خواهی است. روش اصلاح‌طلبی برای رسیدن به این اهداف، شرکت در فرآیندهای قانونی و انتخاباتی است. اما مساله اینجاست که افراد شاخص و اصیل که حامل این رسالت هستند، از حضور در عرصه انتخابات منع می شوند، به عبارت دیگر افرادی که پروژه اصلی آنها شرکت در انتخابات است، از وسیله و ابزاری که برای آنها تعریف شده است، محروم شده‌اند.

چالش دوم چالش حمایت از اعتدال‌گرایان ناتوان است. این چالش در شرایطی تعریف می‌شود که خود اصلاح طلبان نمی‌توانند وارد حاکمیت شوند و اهداف اطلاح‌طلبانه‌شان را دنبال کنند، در این شرایط به ناچار برای پیشبرد اهداف خود، به اعتدال گرایان عقل‌گرا اعتماد و حمایت می کنند برای ورود به حاکمیت، با این توجیه که شاید این افراد خود دموکراسی خواه نباشند، اما نقش پررنگی در پروژه دموکراتیزاسیون دارند. یکی از اهداف اصلی در پروژه دموکراتیزاسیون، تقویت نیروهای میانه‌رو و عقل‌گرا در حاکمیت جهت تقویت زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های توسعه و همچنین جلوگیری از ورود نیروهای ضد توسعه در حاکمیت است. اما در عمل، به دلیل وجود بدبینی به حضور اعتدال گرایان در حاکمیت، جلوی هر گونه اقدام توسعه گرایانه توسط عقل‌گرایان میانه رو گرفته می‌شود، که نتیجه آن، ناتوانی دولت اعتدالگرا در پیشبرد اهداف وعده داده شده است که این، سرآغاز اعتراضات اجتماعی و موجب ریزش پایگاه اجتماعی گروه‌های اصلاح طلب هوادار میانه‌روی می شود.

چالش سوم، اصلاح طلبی در زمین براندازی؛ از آن جا که امکان کنش پارلمانتاریستی را از دست می دهیم، به اصلاح‌طلبی صرفا جامعه‌محور روی می آوریم و از آنجا که تندروها در حاکمیت، در اقدامات سلبی و رویکردهای حذفی، نسبتا یکدست عمل می‌کنند، تنها امکان تنفس حداقلی در جامعه وجود داشته و فعالیت اجتماعی نیز بسیار محدود می شود. کنش بسیار محدود اجتماعی اصلاح طلبان بدون آنکه مکانیسم  و راه حل مشخصی برای تاثیرگذاری بر قدرت داشته باشند در عرصه مدنی در برابر کنش براندازانه رنگ می بازد و جذابیتی نخواهد داشت و به انفعال تعبیر خواهد شد. اصلاح طلبان جامعه محور در تلاش برای بقا و هنگامی که دیگر نیازی به رعایت ملاحظات حضور در قدرت ندارند، برای آن که با رقبای برانداز خود رقابت کنند، هرچه بیشتر رادیکال می شوند؛ تا حدی که گاهی حتی به لحاظ شعاری هم، مرزبندی مشخصی با براندازها نخواهند داشت. بنابراین کنش اصلاح طلبانه در زمین براندازی رخ خواهد داد و رادیکالیسم را تقویت خواهد کرد.

برای پیدا کردن راه حل برای این سه مورد اصلاح طلبان به بررسی گذشته خود پرداختند، در این زمینه دو دسته به ارائه راهکار پرداختند که به دو راه حل مجزا رسیدند. دسته اول چالش اول را به دلیل ضعف اصلاح طلبان در عملکرد می‌دانند که نتوانسته اعتماد حاکمیت را به خوبی جلب کنند و راه حلی که برای آن ارائه می‌کنند اعتمادسازی از سوی حاکمیت است و ما معتقدیم این دسته رویکرد توسعه سیاسی و دموکراتیزاسیون ندارند و اصلاح طلبی را به بهبودخواهی تقلیل می‌دهند. پاسخ دیگر به این سوال این است که ریشه اصلاح طلبی به مفهوم عام آن توسعه سیاسی است و نمی توان این مفهوم را به بهبودخواهی تقلیل داد و این دسته دوم معتقدند که ایراد کار ما این است که در زمانی که با انتخابات توانستیم قدرت را کسب کنیم، در راستای تثبیت مفاهیم توسعه سیاسی و دموکراسی خواهی تلاشی نکردیم.

راه حل مورد نظر در این روش، حفظ گفتمان اصیل اصلاح طلبی و بازگشت به جامعه مدنی و بازگشت به اصلاح طلبی جامعه محور است.

در نهایت، هر راهی که انتخاب کنیم بایستی اصلاح بر اصلاحات انجام دهیم و باید سازمانی تشکیل شود که ظرفیت تغییر در اصلاح طلبی را فراهم کند.

پس از عماد بهاور، سید مصطفی تاج زاده با موضوع “راه حل‌های برون رفت از وضع موجود” به سخنرانی پرداخت. وی با تکیه بر اشتراک نظر همگان بر وجود مشکلات عدیده کشور افزود: در این ۴۰ سال هیچ‌گاه به میزان روزهای اخیر مشکلات تا این اندازه و به صورت فزاینده روی هم انباشته نشده بودند. از یک طرف مشکلاتی که به ما هجوم آورده، خطر فروپاشی را بالا برده و از طرف دیگر نیل به دموکراسی را ممکن کرده است.

در اینکه شرایط بدی حکم فرما شده است، حتی اصولگرایان هم با ما هم‌نظرند و می‌دانند که این وضعیت نمی‌تواند مدت زمان زیادی ادامه پیدا کند.

یکی از راهبردهای مطرح برای حل مشکلات، حرکت به سمت تک‌صدایی در حاکمیت است. این الگو می‌تواند با انتخابات محقق شود‌ یا از طریق یک نوع حرکت دفعی (کودتا). به این ترتیب دوگانگی کنونی در قدرت که دولت قانونی در انتخابات و با اکثریت آرای مردم پیروز شود اما در عمل دولت پنهان حرف اول را بزند، در حال رسیدن به نقطه‌ی حل است.

این دوگانگی در حاکمیت در هیچ‌یک از دولت‌های دیکتاتوری یا دموکرات در دنیا وجود ندارد. در کشورهای دیکتاتوری قدرت به طور کامل در دست فرد خودکامه است و نیاز به دولت پنهان ندارد. در دول دموکراتیک هم احزاب رقیب نقش دولت در سایه را ایفا می‌کنند و نیاز به دولت پنهان ندارند.

در وضعیت کنونی حزب پادگانی برای قبضه کردن تمام قدرت خیز برداشته و به القای این فکر پرداخته که صرفاً با متمرکز شدن قدرت البته در دست نظامیان مشکلات کشور قابل حل و فصل است. به همین دلیل آشکارا اعلام می‌کنند که سپاه از دین ما تا اقتصاد و فرهنگ را بهتر می‌تواند حفظ یا مدیریت کند و اگر مشکلی در این مقوله‌ها وجود دارد، به این دلیل است که اداره آنها در دست سپاه نیست. اخیرا یکی از آنها به صراحت صحبت از پایان دیپلماسی کرد که در عرف سیاسی معنایی جز آغاز جنگ ندارد.

در چنین شرایطی ضروری است که دموکراسی‌خواهان برابر یک صدا و یکپارچه شدن قدرت به دنبال ارایه و تقویت راهکارهای غیرپادگانی و متکثر باشند. راه حلی که متضمن دموکراسی باشد.

این استدلال که کره شمالی و چین بدون دموکراسی به توسعه اقتصادی رسیدند، به این دلیل در کشور ما پاسخ نمی‌دهد که تکثر و چند صدایی در کشور ما وجود دارد به نحوی که هیچ‌یک از جناح‌ها از عرصه جامعه حذف شدنی نیستند.

نکته دیگر اینکه تنها مشکل در کشور ما مشکلات اقتصادی نیست. امروزه در جامعه ما مطالباتی در عرصه‌های مختلف دیده می‌شود که اگر جریان اقتدارگرا به آنها تن ندهد از بیرون فرو می‌پاشد و اگر به آن تن دهد از درون.

راهکار دیگری که ارائه می‌شود، تنها راه نجات کشور را سرنگونی نظام جمهوری اسلامی می‌داند، چه مسالمت آمیز و چه خشونت آمیز. مشکل این راهکار این است که در جامعه ما انقلاب به دلایل روشن منتفی است از جمله به دو دلیل: اول نظام هنوز بین مردم پایگاه دارد و انسجام و اقتدار دارد. دوم مخالفین آن به شدت متشتت هستند و رهبر واحد، الگو و برنامه و شعار مشترک، سازماندهی و سازمان شناخته شده ندارند.

طبق آخرین نظرسنجی ها در کشور حدود 68% جامعه با براندازی و تغییر نظام مخالفند. نه ضرورتا به دلیل آنکه به جمهوری اسلامی علاقه‌مندند، بلکه به این دلیل که از آشفتگی‌های پس از تغییر احتمالی نظام نگرانند که از جنس همان نگرانی های مرحوم مهندس سحابی است.

از سوی دیگر دو راهکار اصلاحی برای برون رفت از مشکلات ارائه شده است؛ بروکراتیک و دموکراتیک. بر پایه دیدگاه بروکراتیک اصلاحات یک مسیر ۱۵۰ ساله با مخالفت با سلطه خارجی و نیز با کاربرد روش های خشونت و بهبودی گام به گام و تدریجی است. بنابراین باید به شرکت در انتخابات در همین حد فعلی اکتفا کرد. از دید اصلاح‌طلبان حامی راه‌حل بروکراتیک شرایط به گونه‌ای حاد و خطرناک است که چاره ای جز تفاهم حداقلی حول یک راهکار اقتصادی با کانون قدرت و ثروت نداریم.

راه حل دوم رویکرد دموکراتیک است بر این اساس که ما سخت ترین شرایط را داریم، اما اتفاقا به همین دلیل تجمع بحران‌ها می‌توانیم برای اولین بار به یک دموکراسی همگانی دست یابیم، نه صرفا به دلیل برتری ایدئولوژیک دموکراسی بر رقبای خود، بلکه به دلیل این که شرایط جامعه ما به گونه‌ای‌ است که فقط و فقط با تکیه بر مردم می‌توانیم از پس مشکلات موجود برآییم، یعنی با جلب اعتماد عمومی.

بر این اساس با افزایش فشار‌های خارجی باید به سمت تکیه بیشتر بر مردم خود حرکت کنیم. رفع حصر فقط رفع ظلم از سه نفر نیست به معنای شنیدن صدای مردم است. گشایش‌های اجتماعی و سیاسی و نیز لغو نظارت استصوابی، موجی از امید در جامعه ایجاد می‌کند که با آن می‌توان مشکلات اقتصادی جامعه را نیز حل کرد.

سخنران آخر مراسم، مهندس محمد توسلی دبیرکل نهضت آزادی ایران بود که ضمن خوشآمدگویی به میهمانان جلسه و تقدیر از بنیادگذاران نهضت آزادی و پیشکسوتان آن، از جمله زنده‌یادان مهندس بازرگان، دکتر یدالله سحابی، آیت الله طالقانی، دکتر چمران، رحیم عطایی، دکتر احمد صدر حاج سیدجوادی، مهندس عزت الله سحابی و دکتر ابراهیم یزدی، سخنان خویش با عنوان “چیستی و چالش‌های وفاق ملی” را با آیاتی از قرآن مجید در راستای توصیه به آگاهی بخشی،  همکاری جمعی و پرهیز از تفرقه و اختلاف آغاز کرد.

مهندس توسلی ضمن طرح سوابقی از محورهای بیانیه‌های چند ماه اخیر نهضت آزادی ایران برای خروج از ابّربحران‌های جاری و هشدار فروپاشی سیاسی و اجتماعی و نیز مخاطرات پیش آمده پس از خروج ترامپ از توافق برجام، خاطرنشان کردند که تنها راه خروج از این وضعیت، پذیرش راهکارهای ضروری برای عبور از چالش های حاکمیتی و جامعه مدنی برای تحقق وفاق ملی است.

مهندس توسلی در چالش اول؛ حاکمیت ایران را به پذیرش راهبرد تحول درون حوزوی در راستای سابقه تاریخی مندرج در دیدگاه‌های منطبق بر حقوق شهروندی و ارجح قرار دادن نظریات فقهایی مانند آخوند خراسانی، میرزای نایینی و دیدگاه‌های انتقادی شیخ مرتضی انصاری نسبت به استاد خود ملا احمد نراقی که واضع اندیشه ولایت فقیه بوده است، دعوت کرد تا امکان اجرای اصول قانون اساسی تامین کننده حقوق اساسی ملت؛ پذیرش توسعه سیاسی و آزادی‌های مدنی فراهم شود. از سوی دیگر، زمینه های لازم برای خروج از چالش های پیش روی جامعه مدنی و تقویت روحیه کار جمعی فراهم شود تا گفت و گو و هم اندیشی بین احزاب و نهاد های مدنی  صورت گیرد و راهبرد  گفتگوی ملی به عنوان شرط اساسی وفاق و همکاری در سطح ملی برای مقابله با مخاطرات کنونی فراهم شود.  مهندس توسلی در پایان یادآوری کرد که در ابتدا و به عنوان گام نخست، جریانات متمایل به دمکراسی و حقوق بشر باید زمینه این گفتگوی فراگیر را فراهم آورند تا به تدریج گفت و گو در عرصه عمومی با سایر گروه های اجتماعی  و عرصه عمومی توسعه پیدا کند و زمینه های عملی وفاق، همدلی و همکاری  در سپهر عمومی در راستای تامین منافع و امنیت ملی تحقق پیدا کند.

در انتهای مراسم نیز الواحی به رسم یادبود به سه تن از اعضای پیش‌کسوت نهضت آزادی ایران اهدا شد. متن این تقدیر به شرح زیر می‌باشد:

بسمه تعالی

رَبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْق وَ أَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْق وَ اجْعَلْ لِی مِنْ لَدُنْکَ سُلْطاناً نَصِیراً (اسراء، ۸۰)

در طول نزدیک به شش دهه گذشته، جنابعالی با حضور و مشارکت موثر در عرصه‌های گوناگون  فرهنگی و سیاسی که برخاسته از باور عمیق به آموزه قرآنی “وَلتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَي الْخَيْرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ” ( آل عمران، ۱۰۴) است و با ایفای نقش در مبارزات ملی و اسلامی ملت ایران در مسیر دستیابی به آزادی، دمکراسی و حاکمیت قانون، زمینه‌ساز خیرات و برکات فراوانی بوده‌اید. صمیمیت، ایثار، شجاعت، آزادگی و آگاهی‌بخشی از جمله ارزش‌هایی هستند که با همت، تلاش و مقاومت شما رقم خورده و کارنامه‌ای قابل قبول از الگویی اخلاقی و انسانی را پدید آورده است.

اما مهم‌ترین ارزش و اساسی‌ترین دستاورد تلاش‌های مستمر شما برادر بزرگوار، پذیرش هزینه‌های مضاعف و مترتب بر همکاری‌های جمعی و تقویت سازوکار《تحزب》در جامعه‌ای است که خودمحوری، مشورت‌گریزی، استبداد رای و فردگرایی، همواره شالوده مشکلات و عامل بنیادین عقب‌افتادگی، توسعه‌نایافتگی و بحران‌های ساختاری آن بوده است.

بدین‌وسیله، هم‌گامان شما در نهضت آزادی ایران، به پاس عمری تلاش صمیمانه در مسیر دفاع از حقوق و حاکمیت ملت، افتخار دارند تا جنابعالی را در زمره الگوهای شایسته خویش قرار داده و فداکاری‌های‌تان را قدر شناسند و ارج نهند و ضمن تصدیق این نکته که در تمامی سال‌های عمر پربار خود با عمل صالح، کردار راستین و بروز رفتاری خیرخواهانه بر میثاق خویش با خداوند دانا و حکیم و ملت شریف ایران وفادار ماندید، جنابعالی را مصداق بارز آیه فوق‌الذکر می‌داند که در روز نخست و در هنگام تحلیف عضویت بر زبان راندید.

از خداوند بزرگ سلامتی، طول عمر و توفیق هر چه بیشتر شما را مسئلت داریم.

محمد توسلی

دبیرکل نهضت آزادی ایران

۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۷

انتهای پیام