مبارزه منطقی با انحراف، ارزشمندترین میراث امام هادی ع

دبیر شورای کتاب مجمع جهانی اهل بیت (ع)، اوضاع اجتماعی و سیاسی عصر امام هادی (ع) را بسیار آشفته عنوان و اظهار کرد: امام هادی(ع) با وجود شرایط بسیار سخت آن زمان، از طریق تربیت شاگردانی برجسته و مناظره، نظریه مکاتب انحرافی را رد و نظر شیعه را تبیین می کردند و بدین صورت از اسلام ناب و سیره نبوی نگهبانی کردند. امروز نیز جوامع اسلامی باید با مطالعه عمیق اعتقادات این فرقه‌های انحرافی را به خوبی بشناسند تا فریفته و جذب اعتقادات تندرو آنان نشوند.

حجت الاسلام عباس جعفری فراهانی در گفت‌ و گو با شفقنا به انحرافاتی که بعد از وفات پیامبراکرم(ص) تا زمان امام هادی(ع) در آموزه‌های دینی به وجود آمد، اشاره کرد و گفت: بعد از رحلت پیامبر اکرم(ص) مسلمانان در مسایل فرهنگی، سیاسی و اجتماعی با مشکلات زیادی رو به رو شدند. یکی از این مشکلات کوتاهی طول دوران نبوت پیامبر(ص) بود. پیامبر 13 سال در مکه و 10 سال در مدینه حکومت کردند، مسلمانان در این مدت کوتاه از واقعیات مسایل دینی بهره کافی نبردند و با عمق تعالیم اسلام و قرآن آشنا نشدند به همین دلیل نیاز بود برخی از شاگردان و یاران پیامبر(ص) به صورت عمیق و روشن معارف دین را برای مردم، نیازمندان و علاقه مندان تشریح کنند، اما این گروه و جمعیت بسیار اندک بودند و این اقدام چندان امکان پذیر نبود. تعداد اندکی از اصحاب پیامبر(ص) مانند امام علی(ع)، حضرت فاطمه(س)، سلمان فارسی، ابوذر، مقداد، عمار یاسر، ابن عباس و برخی دیگر که به پیامبر نزدیک بودند و تحت تعالیم مستقیم ایشان بودند، معارف بسیاری از دین را یاد گرفتند و به عمق مسایل دینی پی برده بودند، اما اوضاع سیاسی که در جامعه آن زمان وجود داشت مانع انتقال این آموزه‌ها به مردم شد. عده‌ای از مسلمانان گرفتار مطامع دنیا شدند و به دنبال حکومت، قدرت و به دست گرفتن زمام امور مردم رفتند و با اهداف پشت صحنه خود نگذاشتن زمینه برای فعالیت‌های فرهنگی، تبلیغاتی و معرفی واقعی اسلام فراهم شود. 

او افزود: خطری دیگری که در آن زمان مسلمانان را تهدید می‌کرد، احتمال حمله گروه‌هایی از بین مسلمانان و قدرت‌های بزرگ آن زمان مانند ساسانیان در ایران، مسیحیان روم و کفار به جهان اسلام بود و این خطر همواره احساس می شد به همین دلیل سردمداران، خلفای آن زمان و سایر مسلمانان، عمده تبلیغ خود را بر روی مقابله با هجماتی گذاشتند که احتمال داشت اساس اسلامی را تهدید کند لذا درگیر جنگ با ساسانیان و رومیان شدند؛ این مساله فرصت معرفی اسلام واقعی و یا تبیین مسایل اساسی دین را برای مسلمانان و علاقه مندان به اسلام فراهم نکرد. 

جعفری فراهانی به مشکلاتی که در دوران حکومت ‌داری امام علی(ع) منجر به عدم تعمیق معارف دینی و قرآنی شد، اشاره کرد و گفت: در دوران 5 ساله حکومت داری امام علی(ع) مشکلاتی از سوی دنیا طلبان، جریان‌های رقیب و مخالف مانند جریان بنی امیه، معاویه یا خوارج و نهروانی‌ها به وجود آمد و سه جنگ را برای امام علی(ع) پیش آوردند. در آن شرایط باز هم فرصت تبیین معارف واقعی دین و قرآن به طور کامل برای مردم فراهم نشد. این مشکلات در دوران صلح امام حسن(ع)، در جریان شهادت امام حسین(ع)، در دوران امام سجاد(ع) همچنان وجود داشت. در زمان امام باقر(ع) و امام صادق(ع)، فرصتی برای معرفی مبانی واقعی و دینی برای مردم فراهم شد که این نهضت بزرگ دینی از سوی امام صادق(ع) ادامه یافت که در آثار و برکات آن تاریخ وجود دارد . 

او ادامه داد: امام باقر(ع) و امام صادق(ع) با زحمات و مشکلات بسیاری شاگردان زیادی را معرفی کردند و معارف دینی را در ابعاد فقهی، قرآنی، تاریخی و حدیثی برای علاقه مندان و شاگردان خود تبیین کردند و تا حدودی ضعف تبیین معارف دینی از بین رفت. زمان امام کاظم(ع)، امام رضا(ع)، امام جواد(ع) و امام هادی(ع) یک دوره خاصی بود. خلفای حاکم در این دوران برای جلوگیری از نشر، پخش و گسترش معارف واقعی دین که با منافع آنها تعارض داشت، امامان شیعه را در حبس قرار دادند و زندانی کردند. امام کاظم(ع) سال‌ها در زندان بود. مأمون امام رضا(ع) را به طوس فرا خواند. امام جواد(ع) و امام هادی(ع) در سامرا، اسیر توطئه‌های دشمنان شدند و تحت نظر قرار گرفتند. 

دبیر شورای کتاب مجمع جهانی اهل بیت(ع)، به روش‌های تربیتی و اخلاقی امام هادی(ع) که مانع گسترش انحرافات در معارف دینی شد، اشاره و اظهار کرد: امام هادی(ع) مانند پدر بزرگوارشان امام جواد(ع) در سنین کودکی به امامت رسیدند. امام جواد(ع) در 6 سالگی به امامت رسیدند و امامت امام هادی(ع) از 8 سالگی آغاز شد. این مساله بسیار مهم و حساس بود چرا که از یک سو آنهایی که طالب دانستن معارف اسلامی بودند با یک مشکل عاطفی و روحی مواجه شده بودند که چطور یک نوجوان می‌تواند دین را برای مردم معرفی کند. در آن دوران لازم بود مقداری اقدام فرهنگی به صورت اعجاز و یک نبوغ و کرامت انجام شود تا مردم شیعه و غیر شیعه به او ایمان بیاورند و به سخنانش گوش دهند. امام هادی(ع) مانند امام جواد(ع) با سعه صدر، بردباری و تلاش شبانه روزی این کرامت و اعجاز الهی را که در وجودش نهفته بود به مردم نشان داد. امام هادی(ع) با بزرگواری و دانشی که از خود نشان داد، برخی از شیعیانی که مقداری نسبت به امامت ایشان مردد شده بودند را متقاعد کرد. 

او ادامه داد: امام هادی(ع) از راه تبیین علوم و معارف دینی به صورت واقعی و همچنین با تفسیر آیات قرآن، نقل روایات و پاسخ به شبهات و سوالات فقهی و تاریخی مردم توانستند فرصت را به دست بگیرند و مشکلات فرهنگی را حل کنند، از این جهت بسیاری از شیعیان بر اعتقاد راسخ‌شان به امام هادی(ع) استوار ماندند. در بعضی از مواقع از ناحیه خلفا زمینه‌هایی فراهم می شد که امام(ع) را محکوم کنند، اما امام(ع) در برابر با پاسخ قاطع و منطقی به سوالات مخالفان فرق و مذاهب دیگر موفق و سربلند بودند. همین مساله توانست جایگاه امام هادی(ع) را تثبیت کند به گونه‌ای که امام(ع) بتوانند اهداف واقعی خود در تبیین معارف دینی را پیش ببرد. 

جعفری فراهانی به جریان‌های انحرافی موجود در زمان امام هادی(ع) اشاره کرد و گفت: جریان‌های منحرفی مانند جریان فتنه‌ خلق قرآن در زمان امام هادی(ع) به وجود آمد و شبهاتی را بین مردم مطرح کردند. این جریان منحرف بحثی را مطرح می‌کردند مبنی بر اینکه این کلام خدا(قرآن) که بر پیامبر(ص) نازل و نوشته شده چه مساله‌ای دارد؟، آیا مخلوقی از مخلوقات خداوند است یا اینطور نیست؟. اگر مخلوق باشد به یک صورت و اگر مخلوق نباشد نتیجه‌ دیگری گرفته می ‌شد. در این زمان دو نظر مطرح بود؛ عده‌ای در این زمان می‌گفتند کلام خدا و آیات قرآن قدیم است و مخلوق خدا نیست و عده دیگر می گفتند، حادث یعنی ایجاد شده و مخلوق خداست. 

او ادامه داد: کسانی که می‌گفتند کلام خدا قدیم است به این نتیجه می‌رسیدند که قرآن در برابر خداوند یک وجود و حقیقت دیگری دارد. بنابر این باید به دو چیز به عنوان قدیم معتقد باشیم، یکی ذات خدا و دیگری کلام خداوند که همان قرآن است!. اما این تصور و اعتقاد  اشکال دارد، چرا که از دیدگاه عقلی، فلسفی و کلامی امکان ندارد دو قدیم در جهان وجود داشته باشد. نتایج وجود دو قدیم این است که این دو با هم بر سر اینکه کدام ابتدا ایجاد شده، نزاع می‌کنند!. 

با فرض اینکه قرآن و خداوند هر دو یک ذات مستقلی داشته باشند!. در آن شرایط امام هادی(ع) طبق این مساله را حل کرد و در برابر مشکلی که به وجود آمده بود به صورت واضح و جدی با منطق صحیح، آیات قرآن، روایات و استدلال‌های درست، بحث حادث بودن قرآن مبنی بر اینکه قرآن امکان ندارد قدیم باشد را مطرح کردند. و از سوی دیگر با بی فایده دانستن اینگونه بحث های انحرافی پرداختن به آنها را زائد و لغو اعلام فرمودند. لذا این مساله در آن زمان حل شد. 

دبیر شورای کتاب مجمع جهانی اهل بیت(ع)، وجود افراد غالی(غلو گو) در زمان امام هادی(ع) را یکی دیگر از مشکلات آن زمان دانست و گفت: غلو و غلات در زمان ائمه پیش از امام هادی(ع) به شکل‌های دیگری وجود داشت. در زمان امام جواد(ع) و امام هادی(ع) نیز به شکل دیگری ادامه یافت! به دلیل اینکه این دو امام عزیز، در سن کودکی و نوجوانی به امامت رسیده بودند و با اعجاز و کرامتی که از خودشان نشان می‌دادند مشکلات را حل می کردند و پاسخ سوالات و شبهات مردم را می‌دادند. در این میان عده‌ای از شیعیان به نوع دیگری به امام هادی(ع) نگاه می کردند و در مقام ایشان غلو کرده و امام(ع) را به نوعی به مقام خدایی می رساندند!؟. امام هادی(ع) مانند امام جواد(ع) در مقابل آنان ایستاد و به شکل جدی، غالیان را از خودشان دور کردند و به شیعیان اعلام کردند که هر کسی اعتقادات خداگونه بودن را در ما معتقد باشد، از ما شیعیان نیست و راهش از ما جداست. 

او به پیدایش گروه صوفیه در دوران امامت امام هادی(ع) اشاره و تصریح کرد: گروه صوفیه مانند صوفی و درویش‌های زمان حال، اعتقادات خاصی داشتند. روش آنان در معارف دینی عمیق نبود. آنان به شدت طرفدار مسایل زهد گونه و کناره گیری از دنیا بودند و دنبال بحث ازدواج نبودند و از نعمت‌های الهی استفاده نمی‌کردند، زندگی خود را بسیار سخت می گرفتند، لباس‌های فرسوده می پوشیدند و به عبادت، زهد، شب زده داری و قرائت قرآن می پرداختند. امام هادی(ع) مانند امام جواد(ع) و ائمه دیگر تا زمان پیامبر(ص) به صورت محکم با آیات قرآن، سیره، روش و سنت پیامبر اکرک(ص) و پدران بزرگوارشان، با این اعتقاد و زندگی صوفیه گرایانه به شدت مبارزه کردند و آن را یک انحراف در تعاریف اسلامی دانستند. امام(ع) کسانی را که این روش زندگی را به مردم تبلیغ می‌کردند و مرام صوفی‌گری را به مردم یاد می‌دادند و می‌خواستند مردم را به سوی خود جذب کنند را از خود دور کردند و فرمودند که روش دینی قرآن و سنت پیامبر و اجداد ما استفاده به جا و درست از نعمت‌های الهی بوده است و بنابر این اصل مساله ازدواج باید انجام شود، مسیر انسان در  استفاده نکند و نه آن چنان که زیاد استفاده کند و غرق در استفاده از نعمت ها شوند که معارف دینی و آخرت را فراموش کنند. این روش اعتدال در معارف دینی یک روش سنجیده، عقلانی، قابل قبول، تعریف و تمجید شده‌ای است که همه مسلمانان و شیعیان باید این روش اعتدالی و میانه ‌روی را در معارف دینی و استفاده از نعمت‌های الهی دنبال کنند و زندگی خود را پیش ببرند. 

دبیر شورای کتاب مجمع جهانی اهل بیت(ع)، در مورد وظیفه امروز علما و زمامداران مکتب تشیع در مقابله با گروه‌های انحرافی و انحرافات در امروز جوامع اسلامی گفت: یکی از مشکلاتی که امروز جوامع اسلامی و غیر اسلامی با آن مواجه هستند، مساله تکفیری‌هاست.  گروه‌هایی از مسلمانان به اسم اسلام و به پیروی از بعضی از علمای گذشته خود مانند علمای سلفی چون ابن تیمیه، محمد بن عبدالوهاب، ابن قیم و دیگران، اعتقادات خاصی پیدا کرده‌اند این گروه‌های تندرو با اعتقادات تند و خشنی که دارند تمام مخالفان خود را کافِر و خارج از دین می‌دانند که همین امر انحراف بسیار بزرگی است!؟.  و مردم می بینند، عوامل و افراد فریب خورده این جریان های تکفیری با حمایت استکبار جهانی و آل سعود، سالهاست به صورت وحشیانه، خون شیعیان و غیر شیعیان را در پاکستان و افغانستان و عراق و سوریه و لبنان و… بر زمین می ریزند! . قطعاً اعتقاداتی که خلاف صریح آیات قرآن و سیره رسول خدا(ص)، روش و مباحث شیعی و اهل بیتی است. 

او افزود: در زمینه اعتقادات و مبانی سلفی، وهابیت و تندروها، کتاب‌های ارزشمند زیادی نوشته شده‌ است. وظیفه همه مسلمانان است که با مطالعه عمیق، این فرقه‌های انحرافی را به خوبی بشناسند و با اعتقادات آنان آشنا شوند. قرار است امسال در قم کنگره ای تحت عنوان « خطر جریان های تکفیری‌ برای جهان اسلام » برگزار خواهد شد. در این کنگره بناست علمای جهان اسلام اعم از شیعه و سنی دعوت شوند و نظرات و دیدگاه‌های آنان به صورت سخنرانی و مقاله و کتاب جمع آوری شود. در این کنگره اعتقادات تند و انحرافاتی که به نام اسلام رواج یافته و برخلاف قرآن، سیره، روش پیامبر و اهل بیت(علیهم السلام) است، مورد بررسی و نقد و چالش قرار می‌گیرد . 

او ادامه داد: این کنگره فرصت خوبی را برای جامعه اسلامی و مسلمانان داخل و خارج از کشور فراهم می‌کند تا با انحرافات این گروه های خشن و تندرو بیشتر آشنا شوند و فریفته و جذب اعتقادات آنها نشوند و بتوانند راه و مسیر درست خود را از علمای وارسته، آگاه، دانا و شایسته‌ای که فریفته دنیا نشده اند و با عقلانیت (نه با افراط، تفریط و خشونت) دریافت ‌کنند و با منطق و صلح، آشتی و آرامش مسایل جامعه اسلامی را پیش ببرند. 

جعفری فراهانی در پایان جوانان را به مطالعه کتاب‌های علما و دانشمندان دینی و حوزوی توصیه کرد و گفت: متاسفانه در جوامع شیعی ما که قشر عظیمی از آنها جوانان هستند، به معارف و سیره و روش اهل بیت(ع) به صورت واقعی و جدی توجه نمی‌شود!. به دلیل وجود برخی مشکلات، متاسفانه قشر جوان نسبت به مطالعه کم رغبت شده‌اند!؟. جوانان عزیز، برپایی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران که در حقیقت یک فرصت فرهنگی در جامعه است را قدر بدانند و با بازدید و تهیه کتاب‌های مناسب، قدرت و توانائی خود را نسبت به آشنایی و مطالعه کتاب به خصوص کتاب‌های خوب و نابی که علما و دانشمند دینی، حوزوی و دانشگاهی نوشته‌اند، بالا ببرند. امروزه  کتاب‌ها و نشریات بسیاری به صورت چاپی، دیجیتالی و اینترنتی وجود دارد که جوانان با مطالعه آنها می‌توانند اعتقادات، مسایل و شنیده‌های خود را با نگاه عمیق‌تری پیش ببرند و پاسخ شبهات و سوالات خود را به صورت جدی از کتاب‌ها، کلام‌ و گفتار دانشمندان عالم و وارسته دینی به دست بیاورند.  مجمع جهانی اهل بیت(ع) در ادامه فعالیت های فرهنگی خود در جهت دفاع از معارف اصیل و ناب اهل بیت(ع)، مجموعه ای را به زبان عربی با عنوان فی رحاب اهل البیت(ع) در 46 جلد و قطع پالتوئی تهیه و منتشر نمود. ترجمه فارسی این جزوات هم اکنون با عنوان در مکتب اهل بیت(ع) چاپ و در اختیار علاقه مندان می باشد.  

انتهای پیام