وحید جلیلی با المان های نوروزی چه خواهد کرد؟

 اواخر آذرماه بود که فراخوان طرح استقبال از بهار 94 از سوی مدیریت امور هنری شهرداری مشهد منتشر شد و هنرمندان خود را برای ارائه طرح و جلب نظر هیئت داوران آماده کردند. از یک سو به مرور، طرح ها به دبیرخانه ستاد استقبال از بهار مشهد رسید و از سوی دیگر هم 140 نفر از استادان هنر و معماری مشهد به عنوان هیئت داوران طرح استقبال از بهار انتخاب شدند. در نهایت، داوری 874 اثر دریافتی به پایان رسید و هیئت داوران 54 طرح را به عنوان آثار برگزیده برای اجرا در نوروز 94 انتخاب کردند.

 

در آن زمان برخی هنرمندان نسبت به حضور برخی از ارائه دهندگان طرح در هیئت داوران اعتراض هایی داشتند که پاسخ دبیر هنری ستاد استقبال از بهار به این انتقادها این بود: «در روند داوری بنا را بر اعتماد به استادان هنر مشهد و استان گذاشتیم که هم بر این حوزه اشراف کامل دارند و هم تاثیرگذارند، بنابراین محدودیتی قائل نشدیم که اگر یکی از استادان اثری در این فراخوان داشت، از ظرفیت وی برای داوری استفاده نکنیم». در نهایت آثار تایید شده از سوی هیئت داوران وارد مرحله اجرایی شد.

 

اما طی روزهای گذشته از سوی برخی هنرمندان به روند طرح استقبال از بهار 94 انتقادهای دیگری وارد شده است. «علی لایقی» که امسال با طرح حجمی «تمنای باران» در جمع برگزیدگان قرار گرفت، در گفت و گو با خراسان می گوید: مشهد مبدع طرح استقبال از بهار بوده و صاحب سبک در این حوزه است اما حالا با شرایط موجود، به کوزه گری تبدیل می شود که باید از کوزه شکسته آب بخورد. لایقی می افزاید: امسال تقریبا تمامی طرح های تایید شده از سوی هیئت داوران با اصلاحیه مواجه شده است و اعلام کرده اند که بروید و کارهایتان را معنوی تر کنید. لایقی می افزاید: طرح یکی دیگر از دوستان هنرمند که بسیار ارزشمند بود و برای نقاشی دیواری در بولوار مجلسی تایید شده بود هم به طور کامل رد شده است و به او گفته اند باید درباره شهدای منطقه طلاب طرح بزنید.

 

این هنرمند مدعی می شود: بر اساس اخبار رسیده به ما، همه این نظر ها از سوی آقای وحید جلیلی معاون فرهنگی شهردار اعلام شده و ایشان خواسته است تمامی آثار را شخصا بررسی کند. لایقی درباره اصلاحاتی که با نظر دبیرخانه باید در طرح امسال خود اعمال کند، می گوید: امسال طرح «تمنای باران» به تایید هیئت داوران رسید اما اصلاحاتی به آن وارد کردند. لایقی می افزاید: نسبت به اصلاحات اعتراض کردم اما به من گفتند که اگر این اصلاح صورت نگیرد طرح از اکران نوروزی حذف خواهد شد که به دلیل نیاز اقتصادی ناگزیر شدم به غرور هنری ام لطمه بزنم و نظر آن ها را بپذیرم. لایقی درباره طرح نقاشی دیواری اش با موضوع «آزادی» که آن هم بعد از اصلاحات متعدد، در نهایت به تایید داوران رسیده بود، می گوید: به من اعلام کرده اند که این طرح مناسب مشهد نیست و باید المان های انقلابی همچون مشت های گره کرده و پرچم در آن وجود داشته باشد.

 

«محمد محسن خضری» یکی دیگر از هنرمندانی است که طرح او برای اجرا روی یکی از دیوارهای شهر تایید شده بود اما حالا به او اعلام کرده اند که طرح به طور کامل رد شده است و باید طرح جدیدی پیشنهاد کند. خضری در این باره می گوید: تا جایی که به من گفته اند، آقای جلیلی طرح را رد کرده و گفته اند: آن نکاتی که من می گویم باید در طرح اعمال شود. وی می افزاید: این رویه سبب شده است هم من و هم برخی از هنرمندانی که با آن ها در ارتباط هستم، نسبت به فعالیت در طراحی المان های نوروزی دلسرد شوند. خضری با اشاره به این که مسئولان ستاد به دنبال جنبه های معمولی و پیش پا افتاده در طرح ها هستند، می گوید: با این شرایط برای اصلاح طرح رغبت کافی ندارم.

 

«خلیلی» دیگر هنرمندی است که در گفت و گو با خراسان از شرایط ایجاد شده گلایه می کند و می گوید: امسال یک کار نقاشی دیواری داشتم که چند بار اصلاح و در نهایت تایید شد اما به من گفتند که معاون فرهنگی شهردار بعضی طرح ها از جمله طرح من را رد کرده است. وی می افزاید: طرح نقاشی دیوار من به مرحله اجرا رسیده بود که ناگهان اعلام کردند کلا طرح را رد کرده اند.

 

«حسین خنجری» هم با تاکید بر این که در دوره های قبل نیز اصلاحاتی روی طرح ها انجام می شد و بعضا با مخالفت شهرداری های مناطق اجرایی نمی شد، می گوید: امسال یکی از طرح هایم نقاشی دیواری با موضوع وحدت بود که تایید هم شده بود اما تماس گرفتند و گفتند که کلا طرح رد شده است و باید طرح جدید پیشنهاد کنید. وی می افزاید: امسال با برخی از دوستانم هم تماس داشتم و گفتند که با آن ها هم تماس گرفته و گفته اند که طرح هایتان رد شده است و باید طرح جدید پیشنهاد کنید، ظاهرا امسال همه به مشکل خورده اند.

برای پیگیری اعتراض هنرمندان برگزیده در طرح استقبال از بهار 94 ابتدا نظر رئیس هیئت داوران طرح را جویا می شویم. «جواد مدرسی» می گوید: اصلاحیه خوردن طرح های تایید شده از سوی هیئت داوران موضوع غیرطبیعی نیست و بعد از بررسی طرح های تایید شده در شورای استقبال از بهار، اصلاحیه هایی لحاظ شده است. مدرسی می افزاید: اعضای هیئت داوران طرح استقبال از بهار کارها را از نظر هنری و زیباشناسی بررسی کردند اما به مباحث دیگر از جمله موضوعیت مشهد و شرایط فرهنگی و اجتماعی کاری نداشتند. مدرسی در پاسخ به این سوال که «مگر این موضوعات و الزامات نباید از ابتدا در داوری ها لحاظ می شد؟» می گوید: خیر، داوران به این موضوعات کاری نداشتند و این اصلاحیه ها در شورای بررسی لحاظ شده است.

 

مدیر امور هنری شهرداری مشهد که طبق روال گذشته باید فردی تصمیم گیرنده در موضوع طرح استقبال از بهار باشد، در گفت و گو با خراسان نظر مشخصی درباره انتقادهای مطرح شده اعلام نمی کند و می گوید: امسال تقسیم کاری شده و قرار شده است دبیر هنری ستاد شخصا زیر نظر معاون فرهنگی شهردار موضوعات را پیگیری کند و طبیعتا خود ایشان باید دلایلشان را درباره تغییرات و اصلاحات اعلام کنند. «محمد هادی عرفان» می افزاید: ترجیح می دهم به موضوع اصلاحات طرح ها ورود پیدا نکنم و بهتر است این موضوع را از دبیر ستاد پیگیری کنید.

 

موضوع را از «حامد معدولیت» دبیر هنری ستاد استقبال از بهار 94 مشهد پیگیر می شویم و او صحبت هایش را این گونه آغاز می کند: بعضی از طرح ها دارای مشکلاتی بود، از جمله طرح نورپردازی در آسمان که به دلیل امکان ایجاد اختلال در پروازها با مخالفت فرودگاه مشهد مواجه شد، برخی کارها نیز به دلیل عدم توافق بر سر اجرای طرح ها منتفی شد. وی درباره دلیل اعمال اصلاحات در طرح های تایید شده می گوید: اینجا مشهد است و کارهایی که قرار است دراین شهر اکران شود، خواه نا خواه باید حساسیت های موضوعی در آن لحاظ شود. با وجود احترام به رای هیئت داوران، طرح برای ارائه در شهر باید شاخص هایی داشته باشد و این موضوع برای ما مهم بود، به همین دلیل اصلاحاتی در حد جزئیات برای برخی طرح ها اعلام شده است. معدولیت در پاسخ به این سوال که «به طور طبیعی آیا نباید این حساسیت ها از ابتدا در داوری ها لحاظ می شد؟» می گوید: دقیقا همین طور است و داوری ها بر همین اساس انجام شد، ما هم نکات مد نظرمان را به هیئت داوران گفته بودیم، در حال حاضر هم کاری که رد شده باشد به صورت انبوه نداریم، موضوع این است که در برخی آثار با کمبود مفاهیم مواجه بودیم و بر همین اساس اصلاحاتی برای آن ها مطرح شد.

دبیر هنری ستاد استقبال از بهار در این باره که «برخی مدعی اند آقای جلیلی به عنوان معاون فرهنگی شهردار شخصا روی طرح ها اعمال نظر داشته است»، می گوید: اصلا چنین مسئله ای نیست و امسال هم طبق روال دوره های قبل، گروه های کارشناسی شرایط طرح های تایید شده برای اکران در سطح شهر مشهد را بررسی و نظرات خود را اعلام کرده اند. وی می افزاید: امسال تعداد آثار دریافتی ما برای طرح استقبال از بهار کاهش یافته بود که به نظر می رسد تغییر مدیریت ها و تغییر شیوه های مدیریت جدید در آن تاثیر گذار بوده است، اما این که اعلام شود آقای جلیلی در طرح ها اعمال نظر شخصی داشته است، مورد قبول نیست.

معدولیت درباره ادعاهای مطرح شده درباره لزوم اضافه شدن برخی المان ها یا نمادها به طرح های تایید شده، می افزاید: المان ها برای اکران در سطح شهر باید قابلیت های لازم را داشته باشد و این که بخواهیم جزئیاتی به طرح ها افزوده شود، موضوع جدیدی نیست و در سال های قبل نیز بوده است. وی بر این موضوع هم تاکید می کند که « المان هایی که در شهر قرار می گیرد باید به سواد بصری مردم کمک کند و مفاهیم آن باید به درد مردم بخورد».

وی افزود: دغدغه ما این است که اتفاقات سال گذشته در طرح بهار 94 تکرار نشود و اصلاحات نیز با همین هدف انجام می شود. معدولیت همچنین با رد اجباری بودن اعمال این اصلاحات، توضیح می دهد: به طراح پیشنهاد شده است که کار شما در عین این که مفهوم خیلی خوبی دارد، اما خیلی هنری است و ممکن است 70 درصد مردم نتوانند با آن ارتباط برقرار کنند، به همین دلیل لازم است اصلاحی مانند تعبیه یک آیه قرآن برای آن لحاظ شود و خود شما درباره جانمایی آیه تصمیمی بگیرید، تحمیل سلیقه ای در کار نبوده است.