تجمعات وخطرات احتمالی ازنگاه خرد و خردمندان، دین و دینداران

حجت‌الاسلام هادی سروش، مدرس حوزه علمیه در یادداشتس تلگرامی با عنوان «تجمعات وخطرات احتمالی ازنگاه خرد و خردمندان، دین و دینداران» نوشت:

۱. حکم خردوعقلانیت؛

“عقل”، نیروی بسیار قویی است که با دریافت مصالح واقعی و ذاتی ، بدون کمترین معطلی،فتوابه”نیک وبد” آنچه با آن مواجه است ،صادر میکند.

او در فتوای خودازهمه قیدوبندهای مالی، شخصی، شخصیتی، قومی، حزبی وحتی از “دین پنداری ها” نیز عبور میکند و حُکم خردمندانه خود راعرضه میکند.

درموارد شیوع بیماری وایجادخطر برای جان انسانها ،”عقل” بدون توجه به هر تضاداحتمالی با همه ی اندوخته های شخصی، اجتماعی و تعصبات دینی، اعلام “تحریم”میکند.

به اعتراف اکثر فقهاء شیعه ؛ وقتی “عقل” واردمیدان حکمرانی میشودو بر موضوعی حکمی انشاءمیکند،آن حکم، فقط حکم عقل دیگرنیست، بلکه حکم قطعی دین خدامیشود:

«كل ما حَكَم به العقل حَكَم به الشرع».

2⃣ روش خردمندان؛

غیر از خرد ، “خردمندان” که از آنان در علم مبانی فقه به “عُقلاء” تعبیر میشود ، به دو شکل در موضوعات اجتماعی وارد میشود ؛

در شکل اول مستقیم وارد موضوعی شده و خوبی ویا بدی ، باید و یا نباید آن را صادر میکنند.

ودرشکل دوم بخاطر عدم آگاهی فردی به موضوع ، ورود مستقیم نمیکندولی نظریه کارشناسان را، بعنوان”نگاه خردمندان” معرفی میکندکه بایدمورداهتمام قرارگیرد.

پس کارشناسی مقبول ،”حکم عقلائی التزامی” ایجاد میکند که پذیرشش، “حُسن عقلی” ، و بی توجهی به آن “قُبح عقلی”دارد و مورد مذمت است و “خسارت” های وارده احتمالی را ، به گردن هر متمردی می اندازد.

با توجه حکم عقل و عقلا بر محدودیت و به اصطلاح رایج “قرنطیه” شخصی و یا شهری ، نیازی به دستور شرعی نداریم وحکم عقل ومشی عقلانی ما را کافی است.

پس اگردر مواردمحکوم به حکم عقل ، مثل تحریم هرامری که جان انسان را در خطرمیاندازد،حضوردلیل شرعی رامیبینیم که حدیثی آمده و آن مورد را حرام اعلام نموده،درواقع تایید وتثبیتِ همان حکم عقل است ونه بیشتر؛ «الواجبات الشرعية الطاف في الواجبات العقلية».

3⃣ فتوای دین؛

به صراحت دین، درتمام مواردی که با انجام یک واجب ویا مستحب ضرری متوجه انسان میشود،تکلیف برداشته میشودوحتی برخی ازفقهاءکه قائل به مبنای”عزیمت” هستند،فتوابه بطلان “عمل دینی ضرری” میدهند.

درخصوص این معناکه؛”اگرکسی در مکانی است که آلوده به بیماری است، شرعاًحق نداردبه مکان سالم رودو آنجا را هم آلوده سازد”،حدیث ذیل را ملاحظه کنید:

علی بن جعفر برادر امام کاظم (ع)،نقل میکند ؛

در شرائطی که بیماری مسری «وبا»پیش آمده بود ، از برادرم امام کاظم پرسیدم که آیا صحیح است که شخص بخاطر بیماری وبا بگریزد؟

ایشان فرمود:

《تا وقتی که شرائط همه جا یکنواخت است میتواند از مسجدی به مسجددیگری رود ودرآنجا نماز بخواند .
اما اگر بیماری در مسجدی که در آن نماز می‌خوانده ، فراگیر شود، دیگر مجاز نیست که از آن مسجد به مسجدی که آلوده به بیماری نشده ، برود. ؛ قَالَ؛ يهرب منه ما لم یقع فی مسجده الذی یصلی فیه فاذا وقع فی اهل مسجده الذی یصلی فیه فلایصلح له الهرب منه.》(وسائل، ج۲ص۴۳۱)

عجیب است از کسانی که ظاهر گویای حدیث را رها کرده و بصورت انحرافی معنا میکنند و میگویند مقصود حدیث این است ؛درمواقع خطرِ شیوع بیماری هم میتوان به مسجد رفت !!

4⃣ سنت دینداران،

روش دینداران واقعی که ازآن به “سیره متشرعه” تعبیرمیشود، در این موضوع ؛ یعنی انجام امورمذهبی باتوجه به احتمال خطر جانی،مخفی نیست. بهترین جاییکه این مشی را بخوبی نشان میدهد “مرجعیت شیعه”است.

توجه به نمونه ذیل ، نمایان کننده روش والاترین دینداران در مورد حفظ جان است که خواندنش خالی از لطف نیست ؛

امام خمینی به برادر بزرگشان آقای پسندیده نسبت به رعایت دستورات

پزشکی حتی در وقتی که در تعارض با نُسک دینی قرار میگیرد، مینویسد :

《برادر بزرگوارم، قربانت شوم؛شما را به خدای متعال قسم می ‏دهم به حرفهای دکتر ترتیب اثر دهید. چراموجب نگرانی همه می ‏شوید؟ خداوند لازم نموده است که در مواقع احتمال ضرر، انسان از آنچه موجب است اجتناب کند، اگر چه ترک حج و صوم و صلوة باشد.

شما می‏ خواهید موافق حکم خدا عمل کنید، کاری نکنید که خداوند نعوذباللّه‏ از شما ناراضی باشد. این احتیاطات شما برخلاف شرع است و لازم است از آن اجتناب فرمایید》

سخن آخر ؛

حال که وجود و حضور در “تجمعات مذهبی” به خاطر زمینه شیوع بیماری ، حساس برانگیر شده و بحق هم میباشد ، اصل این است که روحانیت راستین بایدبرای ایفاءمسئولیت خود، دراول صف باشند وباهمه تحجرها و دگم اندیشی ها و خود حق پنداری ها ، به مبارزه برخاسته، و ازتهدید واهانت وتوهین هایی که توسط “هم لباسی ها یا مداحان غافل” و یا هر “بظاهر مذهبی”، و یا هر “به زبان هیئتی” نثارشان میشود،چیزی به دل نگیرند. بلکه خود؛پیک واقعی سلامت برای جامعه بوده و مانعِ شیوع بیماری بوسیله اعلام تعطیلی مراسم عمومی دینی شوند.

انتهای پیام