انتقاد دکتر معین: دیوار مردم در کرونا کوتاه است!

دکتر مصطفی معین -وزیر علوم در دولت سیدمحمد خاتمی، پزشک و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران- با اشاره به اینکه عملکرد کلی دولت و بویژه وزارت بهداشت در موضوع کرونا نمره قبولی نمی‌گیرد، درمورد واکسن تاکید می‌کند «چنانچه حساسیت کافی در نگاه مسئولان وجود داشت و سلامت انسان در راس تمامی اولویت‌ها و مصالح کشور قرار می‌گرفت و بجای مژده پی‌درپی ساخت و تولید داخلی واکسن، بدون فوت وقت نسبت به خرید واکسن خارجی اقدام می‌شد، حداقل امکان مصون‌سازی کادرهای تشخیصی-درمانی، پرستاران، افراد مبتلا با بیماری‌های زمینه‌ای و سالمندان، اقشار فرودست و آسیب پذیر و…خیلی زودتر از این فراهم می‌شد.»

روند غیرشفاف واکسیناسیون و اخبار حول استفاده‌ی شهردار و مسئولین دیگر بعضی استان‌ها از جمله آبادان از سهمیه‌ی واکسن پاکبان‌ها، بی‌اعتمادی عمومی درمورد مواجهه با این ویروس در ایران را بیش از پیش کرده است.قرنطینه‌های بی‌نتیجه، مستعان 110 و وعده‌ی پی در پی تولید واکسن ایرانی و آمار روز افزون مبتلایان و کشته شدگان این ویروس درحالیکه برخی کشورهای همسایه نیز درحال واکسیناسیون عمومی هستند، سوالاتی بسیار را در ذهن شهروندان ایجاد کرده است.

غیر از این اظهارات شعاری و غیر مرتبط وزیر بهداشت و خبری مبنی بر تصمیم رئیس دولت برای انتصاب دستیار ویژه در حوزه‌ی بهداشت همگی نشان از نوعی آشفتگی در مدیریت بهداشت و درمان دارد.

به گزارش اختصاصی انصاف نیوز، متن کامل گفت‌وگو با مصطفی معین درمورد همه‌گیری ویروس کرونا و عملکرد مسئولین در مواجهه با آن را در ادامه بخوانید:

با شيوع موج چهارم کرونا با نوع انگلیسی آن در كشور، بيمارستان‌ها، پرستاران و پزشكان درگير بيماران شده و تلفات انسانی رو به افزایش گذاشته است، دولت چه اقداماتی برای پیشگیری از این تراژدی انسانی می تواند داشته باشد؟

اقدامات پیشگیرنده باید قبل از پیدایش موج جدید کرونا انجام می‌گرفت، یعنی از زمانی که اولین موارد کرونای جهش یافته انگلیسی در کشور تشخیص داده شد و حتی استانی مانند خوزستان را فرا گرفت. این اقدامات شامل بستن مرزهای کشور، ممنوعیت رفت و آمد به منطقه آلوده بود که تا حدودی انجام گرفت ولی ایجاد محدودیت‌های جدی برای سفرهای نوروزی به شمال و استان‌های مختلف و مناطق توریستی کشور آنگونه که باید جدی گرفته نشد. در اسفند ماه علیرغم هشدارهای سازمان نظام پزشکی، شاهد ناهماهنگی و ابراز نظرات متفاوت مسئولان عضو ستاد ملی مبارزه با کرونا در ارتباط با سفرهای نوروزی و بنوعی عادی‌سازی بودیم!

مشکل کجاست، مردم پروتکل‌های بهداشتی را رعایت نکرده‌اند یا دولت قبل از عید در این مورد سختگیری نداشت؟ برخی از مسئولان هم از عدم جدیت دولت در مهار كرونا انتقاد می‌کنند؟ شما در این زمینه چه نظری دارید؟ واقعا مردم مقصرند؟

آری در فرهنگ مدیریتی ما، دیواری کوتاه‌تر از «مردم» وجود ندارد! در بحرانی به فراگیری و وخامت کرونا، امور سیاستگذاری، اطلاع رسانی، آموزش‌های عمومی، اعتمادسازی و جلب مشارکت عمومی، بسیج منابع و امکانات کشور، نظارت بر رعایت ضوابط فاصله‌گذاری‌های اجتماعی، تامین ماسک و لوازم بهداشتی، تشخیص موارد بیماری و قرنطینه و درمان، تهیه و تزریق فوری واکسن‌های استاندارد، برخورد قاطع با موارد تخلف و نیز با شایعات و شبه علم و روش‌های خرافی تشخیصی و درمانی، همگی از وظایف قانونی دولت‌ها و نظام سلامت است. تشکیل ستاد ملی مبارزه با کرونا که با تاخیر زیاد و به ریاست رئیس جمهور در سال گذشته انجام گرفت، به‌منظور انجام همین وظایف و کمک به جامعه و پشتیبانی از کادرهای پزشکی بود که در خط اول دفاع از سلامت مردم قرار داشتند و به مراتب بیشتر از میانگین جهانی تلفات دادند. بنابراین از نظر تدبیر و اخلاق و وجدان‌های بیدار، انداختن توپ به زمین جامعه و مقصر تلقی نمودن آنها کار درستی نیست! جلب مشارکت عمومی که موثرترین نقش را در کنترل همه‌گیری ویروسی کرونا را دارد، هنری است که از مسئولان و دولتمردان کارآمد ساخته است.

بنظر جنابعالی مردم در دوران همه گیری کرونا به مسئولیت های اجتماعی خود عمل کرده‌اند؟

ایفای مسئولیت اجتماعی فرد و یا جامعه متناسب با سطح آگاهی و توانایی آنهاست. هرچند سطح سواد سلامت جامعه ما در سطح مطلوب نیست، ولی در زمانی که ارکان دولت بطور هماهنگ به در خانه ماندن، سفر نکردن و تعطیلی مشاغل تاکید داشتند، مردم نیز همکاری نمودند. توده مردم علیرغم اینکه در شرایط تنگنای معیشت و تورم و فقر ناشی از تحریم قرار داشتند، نه به سوپرمارکتی حمله کردند و نه انباری غارت شد. خیریه‌ها و نهادهای غیردولتی هم در یاری به آسیب دیدگان و اقشار فرودست و حاشیه‌نشین در حد بضاعتشان اهتمام کردند.

آثار خستگی در جامعه دیده می شود، مردم کشورهای دیگر در حال واکسینه شدن هستند و به پایان یافتن پاندمی کرونا امیدوارند، چه زمانی واکسن به تعداد کافی خریداری می‌شود؟

از نظر من عملکرد کلی دولت و بویژه وزارت بهداشت در آزمون بحران کرونا نمره قبولی نمی‌گیرد. دادن شعارهای زیاد و ایجاد انتظار، به دنبال خود بی‌اعتمادی و نگرانی جامعه را نسبت به آینده موجب می‌شود. طرح مکرر دوگانه‌ی سلامت و اقتصاد و عادی سازی‌های پیش از موعد، عدم کنترل شبه علم و دخالت‌های فاقد شواهد علمی در زمینه پیشگیری و درمان کرونا، دادن مژده و وعده‌های پی‌درپی برای تولید و عرضه‌ی واکسن داخلی و بویژه ناتوانی در خرید سریع واکسن و آغاز واکسیناسیون عمومی طبق اولویت‌های مصوب، و نبود شفافیت و پاسخگوئی لازم در این زمینه شاخصی از ناکارآمدی مدیریتی است.

طبق گفته مسئولان وزارت بهداشت، پيك چهارم كرونا از پيك سوم هم شديدتر است و آمار بستری‌ها چند برابر بيشتر از قبل شده است. از نظر شما چرا واكسيناسيون در ايران انقدر كند انجام می شود؟ واقعا دولت نمی‌تواند واكسن وارد كند مشكل اساسی چيست؟

به نکته مهمی اشاره کردید، شاید بتوان پذیرفت که در موج‌های قبلی کرونا به دلیل ساخته نشدن واکسن امکان پیشگیری قطعی وجود نداشته است! ولی چنانچه حساسیت کافی در نگاه مسئولان وجود داشت و سلامت انسان در راس تمامی اولویت‌ها و مصالح کشور قرار می‌گرفت و بجای مژده پی‌درپی ساخت و تولید داخلی واکسن، بدون فوت وقت نسبت به خرید واکسن خارجی اقدام می‌شد، حداقل امکان مصون‌سازی کادرهای تشخیصی-درمانی، پرستاران، افراد مبتلا با بیماری‌های زمینه‌ای و سالمندان، اقشار فرودست و آسیب پذیر و…خیلی زودتر از این فراهم می‌شد. درست است که در دنیا نوعی آپارتاید واکسن کرونا وجود دارد و به قول گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد، ۱۰ کشور ثروتمند بیش از ۷۵ درصد واکسن کرونا را احتکار کرده و اجازه انتقال تکنولوژی ساخت آن را هم به کشورهای در حال توسعه یا توسعه نیافته نمی‌دهند، ولی در همین شرایط کشورهایی که با ایران قابل مقایسه هستند ده‌ها بار بیشتر از ایران واکسن خریده و در سطح عمومی تزریق کرده‌اند. مقررات تحریم شامل وارد کردن واکسن از خارج نمی‌شود ولی طبق آخرین آماری که سخنگوی سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت چند روز قبل اعلام کرد فقط در حدود ۵۰۰,۰۰۰ واکسن کرونا در کشور تزریق شده که کمی ییش از ۱٪ از جمعیت ایرانی را تشکیل می‌دهد. برای مقایسه در اسرائیل در بیش از ۱۱۰ درصد جمعیت تزریق انجام شده(یعنی نوبت دوم واکسن را هم شروع کرده اند) و این آمار تا دو سه هفته قبل در ترکیه ۱۸ درصد بوده است!

برای شفاف سازی وزارت بهداشت درباره واكسيناسيون كادر های درمان و يا سایر افرادی که واكسن دريافت كرده اند، مطالبه‌ای هم بعمل آمده است؟

متاسفانه در سیستم اجرائی و مدیریتی کشور شفافیت و پاسخگویی در کار نیست، در صورتیکه امر شفافیت هم یک اصل مدیریتی و هم یک اصل اخلاقی است. قطعا درخواست شفافیت و پاسخگویی درباره‌ی چگونگی واکسیناسیون کادرهای درمانی و سایر افراد آسیب‌پذیر و نیز تاخیر در واکسیناسیون عمومی یک مطالبه‌ی ملی است که شما در شبکه‌های مجازی شاهد مطرح شدن مکرر آن هستید. خوشبختانه با به عهده‌گیری توزیع و تزریق واکسن کرونا توسط سازمان نظام پزشکی که با هماهنگی وزارت بهداشت انجام گرفت و گزارش مراحل انجام آن، رضایتمندی بیشتری بوجود آمده است.

دلیل عدم برخورد جدی با سفرهای نوروزی و عدم قاطعیت ستاد ملی مقابله با كرونا در اين زمينه چیست؟ يک بار محدوديت‌ها را جدی اعمال می‌كند و زمانی كه بايد جدی باشد اهميت چندانی به محدوديت‌ها نمی‌دهد. حالا هم وزير بهداشت به آن انتقاد می‌كند و ما هم چند روزی است شاهد افزايش بستری‌ها و مرگ‌ها هستيم؟

این همان داستان فجیعی است که در سال گذشته هم رخ داد و باعث شد موج دوم کرونا از اردیبهشت و خرداد شروع شود و حتی در فصل تابستان هم ادامه یافته و تلفات انسانی و خسارت‌های اجتماعی و اقتصادی بسیاری به جامعه و کشور تحمیل شود. دلایل متعددی می‌تواند این فرآیند مدیریتی خسارت‌بار را توضیح دهد. غفلت از حق سلامت و اولویت داشتن آن بر ملاحظات اقتصادی، سیاسی یا دینی و ایدئولوژیک، فقدان رویکرد علمی و تخصصی در سیاستگذاری و برنامه‌ریزی مدیریت بحران، ضعف مدیریتی در وزارت بهداشت و ساختار نظام سلامت، ناهماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی مربوط و در نهایت جدی نگرفتن خطر توسط جامعه از جمله دلایلی است که می توان برشمرد که آن هم تا حد زیادی منبعث از عوامل فوق است.

ناهماهنگی و عدم انسجام درونی ستاد ملی مبارزه با کرونا قابل قبول نیست و در هر صورت وزیر بهداشت، ستاد ملی و دولت باید پاسخگوی اوج‌گیری مجدد و خسارت‌بار بحران کرونا و قربانیان بی‌گناه آن در سطح کشور باشند. اکنون باز هم باید تاکید اصلی بر آغاز هرچه سریع‌تر خرید و آغاز فوری واکسیناسیون عمومی مطابق اولویت‌های مصوب، با رعایت شفافیت و ارائه‌ی گزارش منظم اقدامات به مردم از سوی دولت باشد.

به هر دلیل، متاسفانه اکنون در پيك چهارم کرونا هستيم،  به نظر شما چه بايد كرد تا اين مرحله را هم رد كنيم؟ پيشنهادهای شما به كادر درمان و يا ستاد چيست؟

تقاضا و پیشنهادهایم برای مهار سریع‌تر و کم هزینه‌تر و عبور از موج چهارم همه‌گیری کووید-۱۹ را به چهار گروه از مخاطبان محترم تقدیم می کنم:

۱- دولت (وزارت بهداشت و ستاد کرونا)

الف- ارائه‌ی شفاف سیاست‌ها و برنامه‌های خود برای عبور از این مرحله‎‎‌ی پرمخاطره جدید باتوجه به ارزیابی نقاط قوت و ضعف خود در مدیریت بحران کرونا در یک سال گذشته و مورد بحث و تبادل نظر قرار دادن آن در میزگردهای تخصصی در صدا و سیمای ملی برای ایجاد هماهنگی، آگاهی بخشی و جلب اعتماد و مشارکت عمومی

ب- دعوت از نمایندگان نظام پزشکی، انجمن‌های علمی و نیز نهادهای نیکوکاری در جلسات ستاد

ج- ابلاغ و پیگیری قانونمند، قاطع و هماهنگ سیاست‌ها و پروتوکل‌های مصوب ستاد و نظارت دقیق بر اجرای آنها

د- بهره‌گیری بیشتر از تمامی منابع مالی و انسانی و ظرفیت‌های کشور در بخش‌های دولتی، نهادهای مدنی و بخش خصوصی

ه- حمایت ویژه از گروه‌های کم درآمد، ساکنان سکونت‌گاه‌های غیر رسمی (حواشی شهرهای بزرگ) و دیگر گروه‌های آسیب پذیر (بیماران، کهنسالان، زنان و کودکان، مهاجران و پناهندگان،..)

و- اهتمام جدی‌تر دولت (وزارت بهداشت، امور خارجه و…) برای تعامل با کشورها و خرید فوری واکسن استاندارد کرونا از شرق و غرب عالم (تا زمان تولید واکسن استاندارد داخلی) بدون فرصت‎‌سوزی بیشتر و و انجام اکسیناسیون فراگیر طبق اولویت‌های مصوب ستاد و گزارش شفاف دقیق و روزانه عملکرد به جامعه

ز- تشکیل گروه تخصصی بیطرف از استادان و محققان دانشگاهی جهت مطالعه، مستندسازی و ارزیابی فرآیند مدیریت بحران کرونا طی یکسال گذشته (مانند کاری که در سیل گلستان انجام شد.) همراه با ارائه‌ی پیشنهادهایی برای دوره‌ی همه‌گیری حاد کنونی و دوران پساکرونا، با حکم و دستور رئیس جمهوری

۲- مردم

الف- کسب اطلاعات علمی از منابع موثق و عدم اعتنا به شایعات، شبه علم، انگ و برچسب و خرافه‌ها هرچند در قالب روایت‌های (مجعول) مذهبی باشد!

ب- همکاری و مشارکت بیشتر در رعایت توصیه‌های ستاد مبارزه با کرونا و پزشکان معالج برای حفظ سلامتی خود و احترام به سلامتی و حقوق هموطنانشان

ج- داشتن امید نسبت به آینده، تغییر و اصلاح سبک زندگی در سطح خانواده و اجتماع، ارتباط و همکاری بیشتر با نهادهای اجتماعی، خیریه و نیکوکاری غیر دولتی

۳- نهاد های مدنی

الف- علیرغم تنگناهای مالی و نیروی انسانی در بحران پرمخاطره‌ی کرونا، این تهدید را فرصتی برای بکارگیری خلاقیت و نوآوری و جذب منابع مالی و کمک‌های داوطلبانه در نظر بگیرند

ب- نهایت تلاش برای ایجاد ارتباط با نهادهای رسمی و دولتی برای کمک به شناسایی گروه‌های آسیب‌پذیر، آسیب‌دیده و نیازمند و کمک رسانی به آنها

ج- کسب تجربه و ایده‌های جدید، پذیرش و مقبولیت بیشتر اجتماعی و مستندسازی فعالیت‌ها برای حضور موثرتر در شرایط بحرانی

۴- جامعه پزشکی

الف- حفظ انگیزه‌ها و روحیه‌ی ازخودگذشتگی اخلاقی و معنوی در جهت نجات جان بیماران و انسان‌های بی پناه

ب- ایفای هرچه بیشتر مسئولیت اجتماعی با همبستگی بیشتر، ارتباط مستمر با رسانه‌ها و جامعه، عضویت و فعالیت موثر در نهادهای مدنی مانند انجمن‌های علمی، سایر نهادهای غیردولتی و بویژه سازمان نظام پزشکی برای حمایت از سلامت و حقوق جامعه و دفاع موثرتر از حقوق کادرهای پزشکی.

انتهای پیام