«ایرانیان کمتر از متوسط دنیا خطر کرونا را درک کرده‌اند»

دیده‌بان علم ایران نوشت: نتایج «پیمایش ملی کووید ۱۹، پایش آگاهی، خطر درک شده، رفتارهای پیشگیرانه، مولفه های روانشناختی، نیازهای ضروری و اعتماد عمومی» حاکی از تاثیر چشمگیر نحوه برخورد مسوولان با کرونا بر روند تغییرات رفتار پیشگیرانه مردم و در نتیجه روند مرگ و میر ناشی از بیماری است به طوری است که طی یک سال گذشته پیام های متناقض، سهل پنداری و ادعای زودهنگام کنترل کرونا توسط مسوولان به شدت و به سرعت بر رفتارهای پیشگیرانه مردم تاثیر منفی گذاشته و موارد مرگ و میر ناشی از کرونا را افزایش داده است.

بر اساس این مطالعه درک خطر در کشور ما در طول این جهان گیری پایین و در نتیجه التزام به رعایت دستورات بهداشتی شکننده بوده است. به عنوان مثال در موج سوم بیماری در آبان ماه ۹۹ که مرگها فزونی یافت و دستورات حاکمیتی مبنی بر محدودیتها جدی تر آشکار شد هم درک خطر بهبود یافت و هم التزام به رفتارهای پیشگیرانه. اما در زمستان سال ۹۹ پیام های حاکمتی مبتنی بر کنترل بیماری، درک خطر را کمتر کرد و در نتیجه پایبندی به رفتار های پیشگیرانه نیز کم شد و به همین دلیل از همان زمان پیش بینی شد که موج چهرم به زودی به وقوع می پیوندد.

براساس این پیمایش، دو نگرانی اصلی مردم ایران در پاندمی کووئید ۱۹، بیماری نزدیکان و از دست دادن آنها و مشکلات اقتصادی است که این دوگانه در تصمیم گیری ها و رفتار ها تاثیر تام داشته است.

به عقیده محققان، آشکار سازی مخاطرات و انتقال این پیام که تشدید جهانگیری به مراتب آثار اقتصادی فراوان تری خواهد اشت تا رها سازی و بی توجهی به اقدامات پیشگیرانه باید راهبردی محوری در مراوده خطر با جامعه باشد. ضمن این که پیام های متناقض، سهل پنداری جهان گیری و ادعای زود هنگام کنترل آن توسط مسوولان به شدت و به سرعت بر رفتارهای پیشگیرانه تاثیر دارد.

طرح «پیمایش ملی کووید ۱۹ پایش آگاهی، خطر درک شده، رفتارهای پیشگیرانه، مولفه های روانشناختی، نیازهای ضروری و اعتماد عمومی – در جریان اپیدمی کووید ۱۹»

Covid-19 Population Survey of Iran (COPSIR) با توجه به تاثیر تعیین کننده رفتارهای مردم بر روند اپیدمی کووید ۱۹ و ضرورت دسترسی به اطلاعات صحیح و دقیق از رفتارهای مردم برای کنترل اپیدمی توسط دانشگاه علوم پزشکی ایران اجرا شده است.

دکتر عباس متولیان و همکارانش در این طرح از الگوی مطالعه بین‌المللی COSMO که توسط پنج دانشگاه آلمانی و دفتر اروپایی سازمان جهانی بهداشت طراحی شده استفاده کرده‌اند.

مطالعه مقطعی در ۱۶ نوبت پیاپی با پرسشگری تلفنی بود. تمام کشورهایی که این کار را انجام داده اند از جمله آلمان و بقیه کشورها پرسشنامه را به صورت آنلاین تکمیل کرده اند؛ در مطالعه ایران نیز سه نوبت به صورت آنلاین پرسشنامه با شش هزار نمونه تکمیل شد. جمعیت مورد مطالعه افراد ۱۸ سال به بالا و ساکن ایران بودند. در هر نوبت پیمایش حجم نمونه ۵۱۵ نفر بود که در مجموع هشت هزار و ۲۴۰ نفر مورد پرسش قرار گرفتند و تا بهمن ماه ۱۳۹۹

نه نوبت آن انجام شده است. روش انتخاب نمونه ها به این ترتیب بوده که یک لیست تصادفی از افراد بالای ۱۸ سال با کمک معاونت بهداشتی وزارت بهداشت از سامانه سیب متناسب

با جمعیت استان ها در اختیار محققین قرار گرفت و از طریق پرسش گر ها مصاحبه تلفنی انجام شد. پرسشگر ها، ۳۳ نفر از کارشناسان روانشناس استان ها که به سامانه ۴۰۳۰ دسترسی دارند بودند و در هر موج به طور متوسط ۱۶ نفر از فهرست یاد شده در اختیار هر پرسشگر قرار گرفت .

زمان اجرای نوبت‌های اول و دوم پیمایش ملی کووید ۱۹ و ۲۵ فروردین ماه ۹۹، نوبت سوم، چهارم و پنجم ۱، ۸ و ۲۲ اردیبهشت ماه، نوبت ششم، ۱۱ خردادماه، نوبت هفتم اول تیرماه، نوبت هشتم، ۸ آبان ماه و نوبت نهم، بهمن ماه اجرا شده است.

توزیع گروه سنی نمونه ها یک توزیع سنی قابل قبول و از گروه سنی ۱۸ سال به بالا تا حداکثر ۹۰ سال و میانگین سنی ۴۰ سال است.

۵۰٫۸ درصد شرکت‌کنندگان، مرد و ۴۹٫۲ درصد زن بودند. از نظر محل سکونت هم ۲۵ درصد شرکت کندگان را افراد روستایی و ۷۵ درصد شهری تشکیل دادند. از لحاظ سطح تحصیلات شرکت کنندگان نیز شش درصد بی سواد، ۱۷ درصد ابتدایی؛ ۱۷ درصد راهنمایی، پنج درصد دبیرستان؛ ۳۰ درصد دیپلم؛ ۵,۵ درصد کاردانی؛ ۱۵ درصد کارشناسی و ۴٫۵ درصد کارشناسی ارشد بودند بنابراین؛ جمع شرکت‌کنندگان دارای تحصیلات عالی ۲۵ درصد بود.

براساس یافته های این پژوهش، روند ابتلا به کووید ۱۹ بر اساس خود گزارش دهی بدین صورت بوده که در پنج نوبت اول تقریبا روی یک درصد ثابت بوده و در نوبت ششم به دو درصد رسیده که در نوبت هفتم هم همین روند حفظ شده اما در نوبت هشتم که آبان ماه بود به ۸٫۲ و در نوبت نهم به ۱۰ درصد رسید. بنابراین تا بهمن ماه حدود ۱۰ درصد مردم ایران با تشخیص پزشک به بیماری کووید مبتلا شده بودند.

در نوبت‌های ابتدایی این مطالعه همه علائم، همه روش های انتقال، دورهای کمون و روش های پیشگیری را مورد پرسش قرا میگرفت . در هشت نوبت اول بیش از ۹۵ درصد مردم آگاهی داشتند و روند آن ثابت بود. تنها موردی که نمره آگاهی مردم در طول این نوبت ها افزایش پیدا کرد، آگاهی از علائم بود .

مهمترین یافته این پژوهش این بود که خطر درک شده در بین ایرانیان از متوسط بقیه کشورهای دنیا پایین تر می باشد.

روند تغییرات استفاده از ماسک هم در پنج نوبت آخر بدین صورت بود که در نوبت پنجم ۶۳ درصد اظهار داشتند که همیشه از ماسک استفاده می کنند و این عدد در نوبت ششم به ۵۷ درصد، نوبت هفتم به ۵۳ درصد و در نوبت هشتم و نهم به ۷۵ درصد رسید. تنها چیزی که از آبان ماه تا الان افت نکرده میزان استفاده مداوم مردم از ماسک است اما رفتارهای پیشگیرانه شامل اجتناب از تماس دستها با بینی و صورت، استفاده از مواد ضدعفونی کننده دست و شستشوی دستها با آب و صابون به مدت بیست ثانیه در نوبت نهم (بهمن ماه) روند کاهشی داشته اند.

در ارتباط با روند تغییرات نمره رفتار در مقایسه با روند موارد جدید کووید ۱۹ در نوبت اول تا چهارم تقریباً ثابت بوده است؛ در نوبت پنجم کمی کاهش وجود دارد؛ در نوبت ششم افت شدید به وجود آمده است؛ نوبت هفتم ثابت است و در نوبت هشتم (آبان ماه) کمی افزایش وجود دارد و رفتارهای پیشگیرانه کمی بهتر می شود ولی علیرغم این که اوج اپیدمی اتفاق افتاده است حتی به نوبت پنجم هم نمی رسد. اما در بهمن ماه حداقل نمره رفتارهای پیشگیرانه در این ۹ نوبت را مشاهده می کنیم. با توجه به این روند در جلسه بهمن ماه گروه ارتقای سلامت پیش بینی شد که به زودی موج چهارم آغاز خواهد شد و در هفته های آینده با افزایش مواجه خواهیم بود.

در ارتباط با روند تغییرات رفتار پیشگیرانه در مقایسه با روند مرگ، محققان کاهش قابل توجهی را در نوبت نهم مشاهده کرده اند. وقتی که خطر ادراک شده کاهش یافت و همچنین در اردیبهشت ماه مردم با این موضوع مواجه شدند که محدودیت ها برطرف خواهد شد، به سرعت رفتارهای پیشگیرانه را کنار گذاشتند که در نتیجه موج دوم اتفاق افتاد. وقتی در پیک موج سوم رفتارهای پیشگیرانه مقداری افزایش یافت، موارد مرگ و میر کاهش یافت و بعد از آن رفتارهای پیشگیرانه به جز استفاده از ماسک کاهش زیادی داشته است.

روند تغییرات افکار مردم در مورد کرونا در ۹ نوبت به شرح زیر می باشد:

در ارتباط با آگاهی و آمادگی استفاده از واکسن، دو سوال ثابت در همه این ۹ نوبت مطرح شده که آیا برای بیماری کرونا واکسن مناسب وجود دارد؟ اگر واکسن کرونا در دسترس قرار گیرد از آن استفاده خواهید کرد؟

با توجه به اینکه در هشت نوبت اول واکسن موثری در دنیا وجود نداشت، فقط بین ۱ تا ۵ درصد مردم اعلام کردند که واکسن وجود دارد اما وقتی در نوبت نهم واکسن کرونا وارد شده بود این عدد به ۶۰ درصد رسید که نشان میدهد آگاهی مردم نسبت به این موضوع به سرعت بالا رفته است اما در مورد آمادگی مردم برای دریافت واکسن روند معکوس وجود داشت و آمادگی

مردم در نوبت های اخیر کم شد و اکنون که واکسن وارد شده است تمایل به دریافت واکسن حدود ۱۰ درصد کاهش پیدا کرده است.

محققان که معتقدند احتمالاً در این روند اخبار رسانه هم تاثیر گذار بوده است، آورده‌اند: در مورد اعتماد و استفاده از رسانه ها در ارتباط با اخبار کرونا، بیشترین اعتماد و بیشترین استفاده مردم از طریق صدا و سیمای جمهوری اسلامی بوده است؛ صحبت با دوستان و آشنایان و شبکه های اجتماعی در رتبه های بعدی قرار گرفتند .

در مورد این که مردم تا چه حد در مورد اتفاق ها در همه گیری کرونا نگران هستند، ترتیب زیر از بیشترین به کمترین وجود داشت: از دست دادن یکی از عزیزان، رکود اقتصادی، ورشکستگی کسب و کارهای کوچک، عدم امکان تامین هزینه های زندگی، پر شدن بیمارستان ها و نبود امکانات درمانی کافی، محدودیت دسترسی به مواد غذایی، از دست دادن شغل، تعطیلی مدارس و دانشگاه ها، قطع برق و آب و امکانات اساسی، خودخواه تر شدن افراد جامعه.

این ترتیب در کشور آلمان برعکس بود.

در مورد اعتماد مردم به سازمان ها و افرادی که در مدیریت کرونا درگیر هستند، بیشترین اعتماد به پزشکان وجود داشت. وزارت بهداشت، مراکز بهداشتی درمانی، بیمارستان ها، رسانه ها، دانشگاه ها، مدارس و سازمان های حمل و نقل در رتبه های بعدی قرار گرفتند.

انتهای پیام