انقلابی بزرگ در علوم اسلامی با استفاده از هوش مصنوعی!

خبرگزاری حوزه نوشت: حجت الاسلام محمدعلی قدس پور در نخستین نشست از سلسله نشست‌های عصرانه فناوری‌های هوشمند که به همت ستاد راهبری فناوری‌های هوشمند حوزه‌های علمیه ذدر خبرگزاری حوزه برگزار شد، عنوان کرد: تکنولوژی سامانه خبره، فکر یک انسان خبره را روی ماشین پیاده می کند و این تکنولوژی روی هوش مصنوعی سوار است.

وی افزود: بینایی ماشینی چیزی است که کمتر درباره آن صحبت شده است؛ ماشینی که بتواند عکس ها و فیلم ها را تشخیص دهد.

مدیر موسسه تولید سیستم های خبره و هوشمند اسلامی باقرالعلوم(ع) گفت: شبکه های عصبی مصنوعی از دیگر تکنولوژی های هوش مصنوعی بوده و برخی از بزرگان استفاده از این هوش را در علوم انسانی اسلامی به استفاده از ربات ها تقلیل می دهند.

حجت الاسلام قدس پور اضافه کرد: هوش مصنوعی پیاده سازی هوشمندی انسان است که چند تکنولوژی مختلف روی آن سوار است.

وی یادآور شد: اگر ما بخواهیم هوش مصنوعی را به تبلیغ گره زدیم راه به جایی نخواهیم برد؛ ما باید باید بگوییم رابطه هوش مصنوعی با علوم اسلامی فردی و نظام ساز و این نظام سازی یکی از ویژگی های مهم هوش مصنوعی است.

مدیر موسسه تولید سیستم های خبره و هوشمند اسلامی باقرالعلوم(ع) تاکید کرد: ارتباط هوش مصنوعی با سه مورد تولید علوم اسلامی فردی، تولید علوم اسلامی نظام گرا و تبلیغ از مسائلی است که باید موردتوجه ما قرار گیرد.

حجت الاسلام قدس پور خاطرنشان کرد: ارتباط بین هوش مصنوعی و تاثیر و تاثرهای آن با علوم اسلامی از مباحثی است که موردتوجه ما است. ما در صدد این هستیم که هوش مصنوعی به قدری قوت دارد که بتواند ماهیت یا روش و یا غایت علوم اسلامی را تغییر دهد.

وی ادامه داد: گاهی اوقات برخی از افراد از جهت مبنایی ارتباط هوش مصنوعی با علوم اسلامی را بحث می کنند، عده ای نیز از جهت کاربردی به این مسئله نگاه می کنند.

مدیر موسسه تولید سیستم های خبره و هوشمند اسلامی باقرالعلوم(ع) اظهار داشت: عده ای از افراد از جهت مبنایی با استفاده از هوش مصنوعی در علوم اسلامی مشکل دارند و معتقد هستند که علوم اسلامی با هوش مصنوعی به استحاله خواهد رفت؛ عده ای هم از طرف دیگر درباره هوش مصنوعی بی گدار به آب می زنند.

حجت الاسلام قدس پور تصریح کرد: بستر تولید یک علم در فوائد و کارکردهای آن علم موثر است، برخی افراد معتقدند که به دلیل اینکه چون علومی که در بستر هوش مصنوعی هستند در مقام کبر و کفر در برابر خدای متعال تولید می شوند، ما نباید به سمت آن برویم.

وی بیان کرد: از نظر بنده درست است که آنچه که در بستر پرستش خدا تولید نمی شود فکر انسان مومن را به هم می ریزد، اما اگر ما این علوم را در راه بسط ولایت خداوند به کار ببریم، یک استحاله رخ می دهد و اتفاقا نه تنها هوش مصنوعی مشکلی را ایجاد نمی کند، بلکه هر ابزاری که بتواند به مومنان کمک کند می تواند آنان را به اهداف برساند.

مدیر موسسه تولید سیستم های خبره و هوشمند اسلامی باقرالعلوم(ع) مطرح کرد: برخی از کسانی که کاربرد هوش مصنوعی در هوش اسلامی را نفی می کنند، کسانی هستند که به موضوع جزیره ای نگاه می کنند و افق دید آن ها بسیار محدود است.

حجت الاسلام قدس پور ابراز کرد: گذشت زمان سطح فهم ها را بالا می برد و عالم ما امروز چیزهایی را می فهمد که عالم ۱۰۰ سال قبل هیچ درکی از آن نداشت. در این جاست که ما به وسیله هوش مصنوعی دست به مدلول هایی پیدا می کنیم که متناسب با سطح فهم ما باشد.

وی یادآور شد: اینکه ما به این قواعد استنباطی نیاز داریم، به وسیله ذهن انسان به این قواعد نخواهیم رسید؛ علوم اسلامی اگر قرار است یک سری نیازها را برطرف کند باید از ظرفیت هوش مصنوعی استفاده کند.

مدیر موسسه تولید سیستم های خبره و هوشمند اسلامی باقرالعلوم(ع) عنوان کرد: یکی از چیزهایی که برای ما مهم است این است که هوش مصنوعی قدرت این را دارد که علوم را از حالت جزیره ای به حالت سیستماتیک دربیاورد.

حجت الاسلام قدس پور ادامه داد: امروز صرف ما از یک طرف و منطق و فقه و اصول غیره هم هر کدام در بخش دیگر به صورت جزیره ای کار خود را انجام می دهند و در چنین فضایی ارتباط سیستماتیک بین این علوم به وجود نمی آید.

وی اضافه کرد: فرض کنید علم صرف ۵۰۰ مسئله و علم اصول ۱۰۰۰ مسئله و فلسفه ۶۰۰ مسلئه دارد و اگر این مسائل را ما بخواهیم ضرب ساده بکنیم نمی توانیم.

مدیر موسسه تولید سیستم های خبره و هوشمند اسلامی باقرالعلوم(ع) بیان کرد: واقعیت این است که یکی از دلایلی که به اختلاف فتاوا منجر شده این است که نظرات و مسائل در علوم بسیار زیاد شده و تا هوش مصنوعی این جزیره های مختلف را به هم متصل نکند، ما نمی توانیم به فتاوای یکسان با کمترین خطا برسیم.

حجت الاسلام قدس پور گفت: تاثیر عمیقی که هوش مصنوعی روی علوم اسلامی می گذارد این است که علوم مختلف از حالت جزیره ای بودن خارج شده و سیستماتیک خواهد شد.

هوش مصنوعی اختلافات لغوی را حل می کند

وی افزود: یکی از کاربردهای هوش مصنوعی در علوم اسلامی مثلا می تواند روی علم لغت باشد؛ راه مرسوم ما در بحث لغت چیست؟ در علم لغت ما امروز هیچ تعریف دقیقی نمی توانیم ببینیم، بلکه تعاریف عموما عرفی هستند؛ بسیاری از فقهای ما در بحث لغت به نتیجه نهایی نرسیدند؛ مشکل دیگر این است که بین لغات یا تفاهم وجود ندارد یا تضاد وجود دارد و یا با تناقض مواجه هستیم.

مدیر موسسه تولید سیستم های خبره و هوشمند اسلامی باقرالعلوم(ع) ادامه داد: مثلا درباره معنای غنا در فقه ما به یک تعریف جامع نرسیدیم؛ بنابراین همانطور که می بینیم ما در علم لغت هم باید به فهم جامع و دقیق برسیم.

حجت الاسلام قدس پور تاکید کرد: ما برای کلمه اندوهگین شدن پنج کلمه داریم و هر پنج کلمه به غمگینی ترجمه شده است، اما آیا همه آن ها از جهت ریشه و حالت یکی هستند؟ یا مثلا ما در قرآن قریب به هشت نوع فقیر داریم، اما ما نتوانستیم مدلول ها را از هم جدا کنیم، اما غرب با تقسیم بندی فقر به دهک ها کاری کرده که ما تصور می کنیم که آن ها به صورت دقیق فقر را دسته بندی کرده اند.

وی بیان کرد: ما اگر از هوش مصنوعی می خواهیم استفاده کنیم، باید از الگوریتم های بومی استفاده کنیم؛ اگر غیر از این باشد ما قرآن را به زبان بشری تنزل داده ایم.

مدیر موسسه تولید سیستم های خبره و هوشمند اسلامی باقرالعلوم(ع) اظهار داشت: ما در قرآن کریم وقتی کلمه هم را می بینیم در مقابلش فرج وجود دارد؛ وقتی غم را می بینیم در مقابل آن تنفس و منفس بودن وجود دارد؛ در هم باید فرجی رخ دهم و در هم باید نفسی رخ دهم و به همین ترتیب الی آخر.

حجت الاسلام قدس پور مطرح کرد: ما اگر این ظرافت ها را در هوش مصنوعی تعریف کنیم، می توانیم معنای دقیق کلمات را پیدا کنیم و حتی می توانیم ضریب این کلمات را استخراج کنیم، در حالی که این کارها به صورت دستی به هیچ وجه امکان پذیر نخواهد بود.

وی ابراز کرد: اگر ما ارتباط این کلمات با همدیگر را داشته باشیم و کار آماری روی آن ها انجام دهیم بسیار می تواند کمک کننده باشد و هوش مصنوعی این امکان ها را برای ما فراهم می کند.

مدیر موسسه تولید سیستم های خبره و هوشمند اسلامی باقرالعلوم(ع) تصریح کرد: ما در قرآن پنج نوع گناه داریم، ما همه آن ها را به صورت مشترک به کار می بریم، در حالی که با هم تفاوت دارند و قرآن و اهلبیت(ع) کلمات را به جای هم به کار نمی برند و این کلمات در لایه تمایزی با یکدیگر تفاوت دارند؛ همچنین ارتباط این کلمات و کار آماری روی آن ها علم لغت را متحول می کند؛ تمام این کارها به صورت دستی امکان پذیر نیست.

حجت الاسلام قدس پور خاطرنشان کرد: قرآن نیازی به غیر از خودش برای معرفی ندارد؛ ما زمانی می توانیم قرآن را به درستی بشناسیم و معرفی کنیم که آن را از لغویون مستقل کنیم و این به وسیله هوش مصنوعی امکان پذیر است و تبیان اصلی اتفاق می افتد.

ما به صرف سیستماتیکی که دستاورد هوش مصنوعی است، نیاز داریم

وی عنوان کرد: علم صرف برای این است که بگوید فعل و اسم و حرف چیست و چه ارتباطی با هم دارند؛ اما آیا واقعا ما فقط به این صرف نیاز داریم؟ ما نباید یک صرف ترکیبی ایجاد کنیم؟

مدیر موسسه تولید سیستم های خبره و هوشمند اسلامی باقرالعلوم(ع) افزود: ما صرف را یا باید از جهت غایت تغییر دهیم و مدلول های ترکیبی ناشی از صرف کلمه باید تغییر پیدا کند؛ مثلا وقتی ما در جایی می گوییم الکافرون یا الذین کفروا؛ چه تفاوتی بین این دو وجود دارد؟ ما در قرآن ترکیبات صرفی متفاوتی داریم؛ این باید در کجا بررسی شود.

حجت الاسلام قدس پور گفت: ما تا کنون کلمات را به صورت جزیره ای بررسی کرده ایم و به ارتباط آن ها توجه نکرده ایم و در نتیجه درست است که سطح فهم ما بالا رفته اما مدلول یابی پیشرفت نکرده است.

وی تصریح کرد: صرف ما از حالت جزیره ای باید خارج شود و یک صرف ترکیبی و سیستماتیک داشته باشیم و این مسئله تنها با هوش مصنوعی امکان پذیر است.

مدیر موسسه تولید سیستم های خبره و هوشمند اسلامی باقرالعلوم(ع) اضافه کرد: تعامل صرف و اصول هم بحث مهمی بوده و اگر ما مسائل علم صرف را به مسائل علم اصول وصل کنیم، می توانیم ایرادات هر کدام را دربیاوریم.

حجت الاسلام قدس پور یادآور شد: متاسفانه کسانی که از هوش مصنوعی استفاده می کنند هم صرف را به صورت فردی کار می کنند.

وی تاکید کرد: ما اگر دو کلمه که ظاهرا مترادف هستند ولی تفاوت دارند را به طلبه بدهیم، آیا می تواند تفاوت آن را متوجه شود؟ با این صرف فردی این اتفاق نمی افتد و این در حالی است آن طلبه از این کلمات در نظام سازی ها و حل مشکلات فردی و اجتماعی باید استفاده کند؛ در چنین وضعیتی ما نیازمند صرف سیستماتیک هستیم که هوش مصنوعی آن را ایجاد می کند.

مدیر موسسه تولید سیستم های خبره و هوشمند اسلامی باقرالعلوم(ع) بیان کرد: برخی از جملات قرآن شش لایه دارند، مثلا یک مبتدا است و خبرآن جمله فعلیه است؛ همچنین فاعل و غیره هم در جمله وجود دارد، وقتی ما ارتباط این کلمات را از طلبه بپرسیم، نمی تواند پاسخ دهد.

حجت الاسلام قدس پور مطرح کرد: بسیاری از آیات قرآن هستند که محمول آن ها الذین کفروا است و موضوع آن کافرون است؛ حالا ما چه ارتباطی بین آن ها برقرار کنیم؟ این کار سختی است بگویم که الذین کفروا همان کافرون است، یا مباین است، یا عموم و خصوص مطلق یا من وجه است؛ بسیاری از گزاره های ما چنین ارتباطی دارند.

وی ابراز کرد: وقتی قواعد اصولی استتناج می شود و در فقه مورداستفاده قرار می گیرد، عمدتا اینگونه است که عین آن قواعد در فقه استفاده نمی شود؛ ما اگر در مدلولات ناشی از صرف، نحو و غیره را با آنتولوژی ترکیب کنیم و این در سطح کل قرآن و روایات انجام شود، برای فقیه و انسان شدنی نیست، اما ما این کار را از طریق هوش مصنوعی می توانیم پیش ببریم.

مدیر موسسه تولید سیستم های خبره و هوشمند اسلامی باقرالعلوم(ع) ادامه داد: اگر تمام گزاره های قرآنی و روایی را بریزیم در دایره و یک کلاس ترینگی بر اساس مفاهیم نحوی، صرفی و لغوی در بیاوریم و بگوییم تمام آیات و روایات در ۲۰۰ مدل الگویی و مدلولی خلاصه می شوند، کل علوم اسلامی با تحول بزرگی مواجه می شود.

حجت الاسلام والمسلمین قدس پور بیان کرد: ما باید هوش مصنوعی را از دست کسانی که آن را ملعبه دست خود قرار داده اند خارج کرده و در علوم اسلامی از آن به صورت کاربردی استفاده کنیم.

وی ابراز کرد: ما اگر دنبال اسلامی کردن علوم انسانی هستیم، حتما باید از ظرفیت های هوش مصنوعی استفاده کنیم و اگر این اتفاق بیفتد در حوزه برنامه ریزی و تبلیغ در فضای مجازی پیشرفت بزرگی حاصل خواهد شد.

مدیر موسسه تولید سیستم های خبره و هوشمند اسلامی باقرالعلوم(ع) تاکید کرد: ما یک سیستم خبره اعتبارسنجی در علم رجال ایجاد کرده ایم و اگر در این سیستم نظرات همه خبرگان روایات وارد شود، فقیه می تواند برای آن اعتبارسنجی کند.

حجت الاسلام قدس پور ادامه داد: ما باید یک سیستم فراخبره ایجاد کنیم و مجتهدها در سی و شش مرحله اعتبارسنجی کنند تا در نهایت سیستم یک نتیجه نهایی ارائه دهد؛ یک مجتهد نمی تواند در ۳۶ مرحله تمام نظرات را با روایات تطبیق دهد، اما ماشین می تواند کمک شایانی به او بکند.

وی اضافه کرد: موسساتی که ۴۰ سال از پول نظام اسلامی ارتزاق می کنند، هنوز نتوانستند یک الگوریتم ایجاد کنند، اما ما این کار را انجام داده ایم و قطعا این کارها شدنی هستند.

مدیر موسسه تولید سیستم های خبره و هوشمند اسلامی باقرالعلوم(ع) عنوان کرد: اگر علامه طباطبایی هوش مصنوعی را در اختیار داشت و می توانست مدلول های مختلف را از آیات و روایات دیگر استنتاج کند، المیزان فعلی چندین برابر حجم فعلی را داشت.

حجت الاسلام قدس پور افزود: ما از جهت مبنایی نباید تند برویم و اینکه بگوییم مبنائا هوش مصنوعی به درد علوم اسلامی نمی خورد، یا از طرف دیگر اگر درباره آن ذوق زده شویم به خطا رفته ایم، بلکه باید از ظرفیت های آن استفاده کنیم.

وی تصریح کرد: از جهت کاربردی در صرف، نحو، اصول، فلسفه، تفسیر و غیره می توان از ظرفیت های بالای هوش مصنوعی استفاده کرد.

انتهای پیام