حمله به H3 عراق؛ نبوغ نیروی هوایی ارتش

کمان 99 یا سایه البرز و عملیات حمله به H3 از عملیات های مهمی بودند که توانستند ارتش هوایی عراق را تقریبا تا پایان جنگ زمینگیر کنند. عملیات کمان 99 به تلافی حمله هوایی عراق به ایران انجام شد و ضربه بزرگی به تاسیسات و ارتش این کشور وارد کرد و عملیات H3 نیز باقی مانده نیروی هوایی عراق را زمینگیر کرد.

جماران نوشت: عملیات حمله به اچ ۳ یا همان حمله به پایگاه هوایی الولید را می توان از بزرگ ترین عملیات های هوایی جهان قلمداد کرد که تیزپروازان نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران توانستند در زمانی کمتر از پنج ساعت پرواز و با چهار بار سوختگیری هوایی و طی مسافتی بیش از هزار کیلومتر در سکوت مطلق هوایی، حماسه ای رقم زنند که همه کارشناسان هوایی را انگشت به دهان بگذارند و زخمی عمیق بر پیکر ارتش بعثی وارد کنند.

 حمله به اچ ۳ یا همان عملیات اچ ۳ را که درواقع از بزرگ‌ترین عملیات‌های جهان بوده و به نام فانتوم‌ها ثبت شده، دلاورمردان نیروی هوایی ارتش رقم زدند. آنان در پانزدهم فروردین سال ۶۰ و در حمله به پایگاه هوایی الولید واقع در نزدیکی مرز عراق با اردن آن را به‌کلی نابود کردند.

خورشید در روز 15 فروردین سال 1360 شاهد عملیاتی بی‌نظیر از سوی نیروی هوایی ایران بود که باعث شد ضربه محکمی به عراق وارد شده و ۴۸ فروند هواپیماهای شکاری، بمب افکن (شامل میگ21، میگ 23، سوخو 20، سوخو 22، توپولف 16 و میراژ) منهدم یا آسیب جدی دید.

این عملیات که از لحاظ فنی از پیچیده‌ ترین عملیات‌ های جهان محسوب می‌ شود با چهار بار سوخت‌گیری انجام شد و در طی آن جنگنده‌ های ایرانی سه هزار و 500 کیلومتر را طی کردند تا به محل عملیات برسند. در این عملیات  سرلشکر خلبان شهید «حسین خلعتبری مکرم»، سرتیپ خلبان شهید «محمود خضرایی»، سرگرد خلبان شهید «علی خسروی»، سرگرد خلبان شهید «عبدالله رضایی» و سرگرد خلبان شهید «پورسرابی» از خلبانان جنگنده‌ های ایرانی بودند که بعدها به درجه رفیع شهادت دست پیدا کردند.

در آن روزها منابع اطلاعاتی ایران متوجه شدند که عراق تعداد قابل توجهی از جنگنده‌ های خود را در دورترین نقطه غربی عراق در اردوگاه‌ های سه گانه اچ (اچ3 یا الولید) پنهان کرده تا از آتش نیروهای ایرانی دور بماند.

در صورت انجام معمول این عملیات، نیروهای هوایی ایران باید از مرز غربی ایران وارد آسمان عراق می‌ شدند و از بالای شهرها و تأسیسات جنگی به‌روز عراق می‌ گذشتند و در این حالت احتمال پیروزی بسیار کم بود، در این بین باید جنگنده‌ های عراقی را نیز بر شرایط دشوار این حمله اضافه کرد که احتمال پیروزی را حتی به صفر می‌ رساندند، پس باید راهی انتخاب می‌ شد که هزینه و مسیر بیشتری داشت اما احتمال پیروزی در آن بیشتر بود، به این ترتیب عملیات فانتوم‌ها (حمله به اچ 3) شکل گرفت.

در تاریخ چهارم آوریل سال 1981(15 فروردین سال 1360)، یکی از پیچیده‌ ترین عملیات‌های هوایی جهان اتفاق افتاد که در طی آن هشت فروند جنگنده اف-4 با دو مرحله سوخت‌گیری هوایی موفق شدند از مرز مشترک هوایی عراق با ترکیه گذشته و از نقطه مشترک مرزی سوریه با عراق وارد محدوده هوایی عراق شده و عملیات را با موفقیت کامل به انجام برسانند.

عملیات به این شکل بود که این هشت جنگنده از پایگاه سوم شکاری نوژه به آسمان برمی‌خاستند، قرار بر این بود بر فراز دریاچه ارومیه از نقطه مرزی مشترک ایران، عراق و ترکیه به سوی هدف حمله کنند. در تمام طول مسیر هواپیماهای ایرانی برای گریز از رادارهای شناسایی باید با ارتفاع بسیار کم یعنی حدود 20 تا 30 متری از سطح زمین پرواز می‌ کردند و پس از پشت سر گذاشتن کوهستان‌های مرزی ترکیه و عراق خود را به مرز سوریه با عراق می‌ رساندند و پس از یک نوبت سوخت‌گیری در آسمان به سمت اچ3 حمله می‌ بردند.

از آنجا که برد این عملیات سه برابر بیشتر از برد جنگنده‌ ها بود، باید در طول عملیات حتماً چهار بار سوخت‌گیری انجام می‌ شد، به همین دلیل طبق برنامه باید ابتدا دو فروند بویینگ 707 برای رساندن سوخت به فانتوم‌ ها از فرودگاه تهران برخاسته و با آنان در بالای دریاچه ارومیه ملاقات و مرحله اول سوخت‌گیری را انجام می‌ دادند. همزمان دو فروند هواپیمای 747 سوخت‌رسان دیگر از فرودگاه دمشق در سوریه بلند شده و مرحله دوم و سوم سوخت‌گیری هوایی در خاک سوریه انجام می‌ گرفت. طبق برنامه‌ریزی عملیات، پس از هر نوبت سوخت‌گیری هواپیمای مادر باید صبر می‌ کردند تا فانتوم‌ ها عملیات‌شان را بر فراز الولید انجام دهند و در راه بازگشت دوباره عملیات سوخت‌گیری هوایی را انجام می‌داد.

در روز عملیات دو گروه چهار فروندی از جنگنده‌ های ایرانی از فرودگاه همدان با نام‌های «البرز» و «الوند» به آسمان پرواز کردند و پس از سوخت‌گیری، از شمال شرق عراق و از فراز کوه‌های آرارات وارد منطقه مشترک مرزی عراق و ترکیه شدند و در ارتفاع پایین بر فراز کوهستان‌ های این منطقه به سمت غرب عراق حرکت کردند. در همین حین هواپیماهای مختلف نیروی هوایی از جمله اف-4، اف-5، اف-14، سی-130 و بونانزا در حال انجام ماموریت‌ های گشت هوایی، دیده‌ بانی بصری در نقاط کور راداری و شنود الکترونیکی بودند.

در طی این عملیات مهم و تحسین‌برانگیز در مجموع بیش از 48 هواپیمای عراقی که بیشتر آن‌ها بمب‌افکن‌های روسی که شامل میگ 23، سوخو 20، تییو 16، تییو 22 بودند به کلی نابود شدند.

این حمله که با موفقیت کامل همراه بود از هر لحاظ یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین عملیات‌های جهان محسوب می‌ شود و با توجه به دستاوردهای نظامی و نابودی کامل 48 هواپیمای دشمن در رده بزرگترین و موفق‌ترین عملیات‌ های نظامی جهان قرار می‌ گیرد.

پس از حمله به اچ3 تنها تلی از خاکستر پشت سر گروه‌های الوند و البرز باقی‌مانده بود که تا چند دقیقه قبل از حمله پایگاه امن و مطمئنی به نام الولید یا همان اچ3 بود. در زمان انجام عملیات، نیروهای عراقی درمانده و مبهوت دست‌پاچه شده بودند و کاری از آن‌ها برنمی‌آمد، بر روی باند فرودگاه و پایگاه الولید آتش زبانه کشیده و جنگنده‌ های عراقی را یکی پس از دیگری به کام خود می‌ کشید و انفجار بدنه محکم آن‌ها را متلاشی می‌ کرد. نیروهای درمانده و تکه‌ های باقی‌مانده هواپیماهای عراقی در میان آتش خشم ایرانیان می‌ سوختند و دور شدند جنگنده‌ های غیور ایران را تماشا کردند.

فانتوم‌ ها باز به همان شیوه‌ ای که آمده بودند خود را از دید رادارهای عراقی پنهان کرده و در نقطه‌ی موعود پس از سوخت‌گیری دوباره، پرواز خود را به سمت ایران ادامه دادند. هواپیمای سوخت‌رسان که ماموریتش به اتمام رسیده بود با خروج از نوار مرزی عراق و ترکیه از طریق آسمان ترکیه به تهران بازگشت. قبل از عبور فانتوم‌ها از مرز عراق دفاع ضدهوایی این کشور که متوجه هواپیماهای ایرانی شده بود به سمت آن‌ها شلیک کرد و یکی از هواپیماها مورد اصابت قرار گرفت و دیگر نمی‌ توانست تا رسیدن به پایگاه به پرواز خود ادامه دهد و با فرود بر جاده‌ ای اتومبیل‌رو در آذربایجان غربی عجایب این حمله را کامل کرد و داغ آسیب‌ رساندن به ایرانیان را بر دل عراقی‌ها گذاشت.

حمله و گریز برای سردرگمی دشمن

در حین انجام عملیات مخفیانه حمله به اچ3، دیگر هواپیماهای ایرانی بارها به عراق حمله کردند و عملیات‌های ایذایی را شکل دادند، بارها به آسمان عراق حمله می‌ بردند و پس از اینکه جنگنده‌ های عراقی متوجه حضور آن‌ها می‌ شدند، عراقی‌ ها را به دنبال خود کشانده و به ایران می‌ گریختند، در عملیات بازگشت جنگنده‌ های ایرانی باز این حملات ایذایی شکل گرفت تا جنگنده‌ های اصلی بتوانند بی سر و صدا به وطن بازگردند.

در ابتدا عراق تصور کرد که اسرائیل به الولید حمله کرده و با توجه به حمله اسرائیل در سال 1967 و 1973 این گمانه‌زنی بیشتر جان می‌ گرفت و کسی نمی‌ توانست قبول کند که ایرانی‌ها بتوانند پس از طی کردن مسیری طولانی از چشم رادارها و پدافندها دور مانده و خود را به الولید رسانده باشند.

پس از گذشت مدتی عراقی‌های غافلگیر شده تازه دریافتند که یکی از پیچیده‌ترین و جسورانه‌ترین حملات تاریخ شکل گرفته و این حمله از سوی ایرانی‌ها بوده است. در آن شرایط تحقق چنین حمله عجیب و مهمی با به‌جا گذاشتن تلفات بسیار و بدون وارد شدن خسارت به نیروهای ایرانی بسیار شگفت‌آور بود و تمام کارشناسان نظامی غرب را انگشت بر دهان کرد.

پس از اتمام جنگ تحمیلی سرتیپ فرج‌الله برات‌پور، فرمانده این عملیات و سایر خلبان‌های ایرانی شرکت‌کننده در این حمله تحت عنوان «اسطوره‌های نیروی هوایی ایران» تجلیل شدند.

سال‌ها بعد از انجام این عملیات فیلم سینمایی «حمله به اچ3» بر اساس این عملیات ساخته شد اما هنوز هم کسی نمی‌داند واقعاً این حمله چگونه انجام شد و عقاب‌های ایرانی چگونه خود را به اچ3 رسانده و از آن‌جا بازگشتند.

دستاوردهای عملیات اچ ۳

تلفات ایران: این عملیات برای ایران تلفاتی در بر نداشت.

تلفات عراق: خسارات و تلفات ارتش عراق در این حمله به صورت تقریبی قابل برآورد است و حداقل تلفات این حمله به این صورت است:

سه فروند هواپیما آنتونوف-12

یک فروند بمب‌افکن توپولف-16

پنج فروند سوخو-17

چهار فروند میگ-21

هشت فروند میگ-23

دو فروند داسو میراژ اف1

چهار فروند هلیکوپتر

همچنین یازده فروند هواپیمای دیگر به گونه غیر قابل تعمیری خسارت دیدند که دو فروند از آنها بمب افکن توپولف-16 بود.

در این بین دو خلبان عراقی و چهارده پرسنل دیگر عراقی، سه فرد مصری و یک افسر آلمان شرقی کشته شدند و نوزده عراقی، چهار مصری و دو اردنی به‌شدت زخمی شدند.

انتهای پیام