سوددهی بسیار کم شرکت های نفتی بورس نشان از پنهان کاری است؟

جماران نوشت: صورت مالی برخی شرکت های دولتی در حوزه نفت و گاز حاکی از ارقام عجیب هزینه ای در بخش حقوق و مزایا و سوددهی آنها است.

گروه اقتصاد و درآمد: هفته گذشته صورت های مالی بیش از 250 شرکت زیرمجموعه نهادهای دولتی منتشر شد. سال ها پنهان کاری این شرکت ها در خصوص وضعیت خود انتقادات فراوانی را به وجود آورده بود. 

در بخش اول این گزارش به بررسی مهم ترین نکات صورت های مالی برخی این شرکت ها پرداخته شده است.

شرکت نفت و گاز زاگرس جنوبی

این شرکت یکی از سه شرکت زیرمجموعه شرکت نفت و گاز مناطق مرکزی ایران است. این شرکت هم اکنون پنج منطقه عملیاتی نار وکنگان، آغار و دالان، پارسیان، سرخون وگشوی جنوبی، سروستان و سعادت آباد را در استان های فارس، بوشهر و هرمزگان راهبری می کند.

همانطور که در اسناد سازمان حسابرسی آمده است این شرکت در سال 1398 تنها 2.1 میلیارد تومان سود کسب کرده است. 

بنابرهمین گزارش، شرکت دارای 1571 نفر کارمند رسمی، 151 کارمند پیمانی، 646 کارمند قرارداد مدت موقت و معین است و 3140 کارگر در بخش خدماتی خود دارد. 

بر اساس صورت های مالی این شرکت، در سال 98 بیش از هزار میلیارد تومان درآمد از طریق فروش نفت، گاز، میعانات گازی و … داشته است که سود خالص 2 میلیارد تومانی آن در برابر این ارقام به شدت تاسف برانگیز است. 

در این شرکت حدود سه برابر گاز همراه که فروخته شده، گاز همراه سوزانده شده است که ناشی از یک اتلاف عظیم است.

اما درآمد عملیاتی این شرکت صرف چه اموری شده است؟ 
 

صورت های مالی بیانگر این است که مبلغی معادل 667 میلیارد تومان از درآمد عملیاتی این شرکت صرف اموری چون حقوق و دستمزد کارکنان، خدمات پیمانکاری و هزینه ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان شده است. 

با توجه به تعداد کارمندان رسمی این شرکت و اظهارات مالی آن می توان گفت میانگین حقوق و مزایای ماهیانه کارکنان آن در سال 98 چیزی حدود 14 میلیون تومان بوده است که این ارقام در سال 1401 به مراتب بیشتر نیز خواهد بود. 

علی رغم چنین وضعیتی این شرکت در سال 1399 تعداد کارکنان رسمی خود را به 1664 نفر افزایش داده است. تامل برانگیزتر این است که در سال مالی 1399، علی رغم افزایش نیروی انسانی رسمی این شرکت، سود خالص آن حدود 1.1 میلیارد تومان است در حالیکه درآمد عملیاتی حدود 40 رصد رشد داشته است!

در سال 1399 به طور میانگین حقوق هر کارمند این مجموعه 19.3 میلیون تومان بوده است. 

شرکت نفت و گاز زاگرس جنوبی در راه ماده 141 

در گزارش حسابرسان سازمان حسابرسی کشور در باره این شرکت آمده است: «زیان انباشته شرکت بیش از سرمایه می باشد، در این خصوص توجه مجمع عمومی صاحبان سهام را به مفاد ماده 141 اصلاحیه قانون تجارت جلب می نماید»

به گزارش جماران، در ماده 141 اصلاحیه قانون تجارت مقرر می‌دارد که اگر بر اثر زیان‌های وارده حداقل نصف سرمایه شرکت از میان برود، هیات‌مدیره مکلف است بلافاصله مجمع عمومی فوق‌العاده صاحبان سهام را دعوت کند تا موضوع انحلال یا بقای شرکت مورد شور و رای واقع شود. هر گاه مجمع مزبور رای به انحلال شرکت ندهد، باید در همان جلسه و یا رعایت مقررات ماده ۶ این قانون سرمایه شرکت را به مبلغ سرمایه موجود کاهش دهد.»

با این اوصاف می توان گفت که نبود نظارت کافی بر این شرکت، باعث ادامه رویه های غلط شده تا جایی که آینده آن در هاله ای از ابهام قرار گرفته است. 

شرکت نفت و گاز زاگرس جنوبی در شیراز مستقر است و مدیرعامل فعلی آن ابوالحسن محمدی است که در سوابق او مدیرعاملی شرکت بهره برداری نفت و گاز شرق دیده می شود. محمود میرباقری، مصطفی پالیزیان، علی اکبر مصلی نژاد و امیر شاکری نیز اعضای هیات مدیره این شرکت را تشکیل داده اند

شرکت نفت و گاز پارس 

شرکت نفت و گاز پارس به عنوان یکی از شرکت‌های زیرمجموعه شرکت ملی نفت ایران در اول دی ماه 1377 تأسیس شد. به عنوان بزرگ‌ترین شرکت تولیدکننده گاز در ایران، راهبری حدود 40 سکوی دریایی به‌همراه صدها چاه تولیدی و هزاران کیلومتر خط لوله دریایی در گستره‌ای به مساحت 3700 کیلومتر از بخش ایرانی بزرگ‌ترین میدان گازی جهان در خلیج فارس را برعهده دارد و حدود ۸۰ درصد گاز کشور را تولید می‌کند.

اما صورت های مالی این شرکت در سال های 1399 و 1398 به ترتیب 1.6 میلیارد و 6.6 میلیارد سود خالص را نشان می دهد. این در حالی است که در طی این دو سال به ترتیب 3100 میلیارد و 2400 میلیارد تومان درآمد نصیب آن شده است. 

این شرکت در سال 1399 دارای 1914 کارمند رسمی و پیمانی، 495 کارمند قراردادی و 2212 کارگر خدماتی بوده است. 

هزینه های این شرکت بنابر اسناد مالی، تنها در حوزه پرداخت حقوق و مزایای مستمر و غیرمستمر و همچنین خدمات پیمانکاری بیش از 50 درصد از درآمد آن را به خود اختصاص می دهد.

میانگین حقوق تمام کارکنان رسمی و قراردادی این شرکت رقمی حدود 13.5 میلیون تومان در سال 1399 بوده است. 

اما عجایب این شرکت به صورت های مالی درآمدی و هزینه ای آن مختص نمی شود. در گزارش حسابرسان سازمان حسابرسی کل کشور آمده است که این شرکت در 2 مورد تشریفات مناقصه ای برای انتخاب پیمانکار را ترک کرده است. در ادامه آمده است: همچنین قبل از انتشار اسناد مناقصه، در یک بازه زمانی مناسب بایستی کلیه اسناد از نظر شکلی و محتوایی بازبینی گردد. علاوه بر این برنامه ریزی مناسب برای شناسایی شرح کارها و خدمات مورد نیاز صورت نمی پذیرد که همین امر منجر به لغو و تجدید 62 مناقصه شده است. همچنین برخی موارد مناقصات برگزار شده با برنامه زمانی درج شده در اسناد مناقصه همخوانی ندارد»

این بخش از گزارش حسابرسان نشان دهنده عدم نظارت کافی بر قراردادهای پیمانکاری این شرکت است که بخش زیادی از هزینه های آن را نیز تشکیل می دهد.

پرداخت 121 میلیارد تومان به یک شرکت با نامه مشاور وزیر نفت!

در بند 9 گزارش سازمان حسابرسی کشور درباره شرکت نفت و گاز پارس آمده است: به استناد موافقت مشاور وزیر نفت، مبلغ 121.9 میلیارد تومان به یک شرکت جهت راه اندازی نیروگاه تولید برق پرداخت شده است که بابت آن نه تنها تضمین مناسب اخذ نشده است بلکه در زمان پرداخت هیچگونه قراردادی نیز منعقد نشده است. 

دفتر مرکزی این شرکت علی رغم حوزه کاری آن که در جنوب کشور است، در خیابان فاطمی تهران قرار دارد. محمد مشکین فام مدیرعامل و رسول فلاح نژاد، علی مجیدی، علیرضا عبادی، محمدحسن اخگر و علی اکبر ماجد اعضای هیات مدیره این شرکت را تشکیل می دهند. 

مدیرعامل این شرکت مدرک کارشناسی خود را در رشته شیمی کسب کرده است. همچنین مجتبی علی آبادی مدیر منابع انسانی و دبیر هیئت مدیره این شرکت دارای مدرک تحصیلی در رشته علوم سیاسی است، فلاح نژاد عضو هیات مدیره فارغ التحصیل رشته برق و محمد حسن اخگر نیز دکترای حقوق خصوصی را دارا است که بیانگر حضور افراد با تحصیلات غیرمرتبط با نفت و گاز در این شرکت است. 

شرکت نفت خزر 

شرکت نفت خزر به عنوان یکی از شرکت های تابعه شرکت ملی نفت ایران در دی ماه 1376 تاسیس شد. این شرکت وظایف اکتشاف، توسعه و تولید منابع هیدروکربنی در حوضه خزر جنوبی و سه استان ساحلی مازندران، گلستان و گیلان را به عهده دارد.

این شرکت در مجموع دارای 276 کارمند است و سه چهارم هزینه های مرتبط به آن به حقوق و مزایای کارکنان و خرید خدمات پیمانکاری بر می گردد. 

همچنین در گزارش حسابرسی شرکت نفت خزر تاکید شده است که این شرکت سال ها است فاقد عملیات حفاری و اکتشاف بوده است و تجهیزات مهم آن به حالت غیرعملیاتی در آمده است.

مدیرعامل این شرکت در دوران بررسی صورت های مالی آن که در این گزارش قید شده است علی اصولی رییس اسبق حراست وزارت نفت و رییس هیات مدیره آن عماد حسینی نماینده سابق مجلس شورای اسلامی بوده است.

مدیر عامل فعلی این شرکت که از سال گذشته منصوب شده است دارای مدرک تحصیلی در رشته های صنایع و عمران است و بیشتر سوابق کاری وی در مناطق جنوب کشور بوده است. 

یکی از نکات مهم دیگر در رابطه با این شرکت حضور دفتر مرکزی آن در میدان آرژانتین تهران است درحالیکه حیطه وظایف آن در مناطق شمالی کشور است.