کمبود نگران‌کننده تخت ICU در ایران

روزنامه اینترنتی فراز نوشت:

کمبود سرانه تخت‌ مراقبت‌های ویژه در کنار کمبود سرانه تخت بیمارستانی از مهم‌ترین چاالش‌های نظام سلامت عمومی کشور است. برای روشن‌تر شدن این چالش باید استانداردهای ICU در جهان و فاصله ایران با کشورهای توسعه‌یافته در این زمینه را بررسی کنیم.

نیاز به تخت های ICU در طول سال‌ها افزایش زیادی داشته اما تعداد آن‌ها نه. همین گزاره برای وصف خطری که کمبود این شاخص حوزه نظام سلامت را تهدید می‌کند کافی است. موضوعی که البته در دوران همه‌گیری کرونا به بحرانی در سراسر ایران و برخی دیگر از کشورها تبدیل شد. در واقع کمبود تخت‌های مراقبت ویژه در کشور که پیش‌تر نیز بیماران را درگیر کرده بود در دوران پاندمی به مسئله بخش عمده‌ای از جامعه بدل شد و خود را نشان داد. کمبود سرانه تخت‌ مراقبت‌های ویژه در کنار کمبود سرانه تخت بیمارستانی از مهم‌ترین چاالش‌های نظام سلامت عمومی کشور است. برای روشن‌تر شدن این چالش باید استانداردهای ICU در جهان و فاصله ایران با کشورهای توسعه‌یافته در این زمینه را بررسی کنیم.

همه چیز درباره ICU

نخستین سوالی که باید به آن پاسخ داد این است که «ICU» چیست؟

ICU مخفف عبارت Intensive Care Unit است. در طول جنگ جهانی دوم برای مراقبت از سربازان مجروح در طول جنگ تاسیس شد و از آن زمان، بیمارستان‌ها مدل تجهیز ICU خود را به تجهیزات ویژه برای درمان بیماران با شرایط تهدید کننده زندگی اتخاذ کردند.

تخت‌های ICU برای بیماران بدحال که نیاز به مراقبت‌های پزشکی و پرستاری ویژه دارند در نظر گرفته می‌شود. همچنین طبق تعاریف جهانی تخت های ICU بر اساس سطح مراقبت های ارائه شده به بیمار طبقه بندی می شوند. معمولاً این به سه سطح تقسیم می شود که سطح 3 شدیدترین  و سطخ یک نظارت را ارائه می دهد. داده‌های تخت‌های ICU سه سطح را پوشش می‌دهد. البته در انگلستان (بریتانیا)، لتونی و ایرلند، این داده‌ها فقط شامل تخت‌های مراقبت‌های ویژه (سطوح 2 و 3) می‌شوند. تعریف دقیق تخت‌های مراقبت‌های ویژه در کشورهای OECD متفاوت است، که بر اساس تفاوت در مقررات، مشخص کردن الزامات مانند نسبت بیمار به پرستار، ویژگی‌های فیزیکی تخت (شامل ونتیلاتور، تجهیزات نظارت، تجهیزات تزریق و غیره) و ویژگی‌های بیمار شکل می‌گیرد.

سرانه تخت‌های مراقب ویژه در ایران

سوال مهم دیگر در این حوزه این است؛ سرانه تخت‌های مراقبت ویژه در ایران چقدر است؟

مانند هر موضوع آماری دیگری نمی‌توان آمار دقیقی از تعداد تخت‌های بیمارستانی در کشور داشت. آخرین آمار دقیق تخت‌های بیمارستانی در ایران مربوط به آماری است که سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده و به سال ۹۶ باز می‌گردد. آخرین آمار داخلی نیز در همین سال و در سالنامه آماری مورد تأیید وزارت بهداشت منتشر شده است. بر این اساس تعداد 125هزارو 566 تخت بیمارستانی در ۳۱ استان کشور وجود دارد که از این تعداد هشت‌هزارو 212 تخت ICU است.

در لابه‌لای آمارهای مسئولان وزارت بهداشت نیز آمارهایی در این زمینه وجود دارد. علی‌امیر سوادکوهی رئیس انجمن مراقبت‌های ویژه ایران، تعداد تخت‌های ICU کشور را هفت‌هزارو ۲۰۰ مورد عنوان کرد.

این در حالی است که سهم تخت‌های مراقبت‌های ویژه در مراکز درمانی طبق استانداردهای اعلام شده باید 10 درصد باشد. یعنی از 200 هزار تخت بیمارستانی در کشور باشد باید 20 هزار تخت متعلق به مراقبت‌های ویژه باشد اما اکنون حداکثر 8 هزار تخت مراقبت‌های ویژه داریم که با شاخص‌های استاندارد فاصله‌ای معنادار دارد.

استاندارد تخت‌های ICU در جهان

با وجود تفاوت‌هایی که در تعاریف این حوزه وجود دارد، به‌طور متوسط ​​در 34 کشور OECD، 14.1 تخت مراقبت‌های ویژه به ازای هر 100 هزار نفر جمعیت در سال 2019 وجود داشته است. جمهوری چک (43 تخت به ازای هر100 هزار نفر جمعیت) و استونی (38 تخت در هر 100 هزار نفر جمعیت) بیشترین تعداد تخت ICU را قبل از همه گیری داشتند.

نکته قابل توجه اینجاست که آلمان و ترکیه نیز اعداد بسیار بالاتر از میانگین OECD دارند و در انتهای دیگر طیف نیز کشورهای کاستاریکا، نیوزلند و مکزیک کمترین تعداد تخت ICU را داشتند که کمتر از 4 تخت در هر 100 هزار نفر جمعیت بود. البته آخرین آمارها نشان می دهد که در بین ۱۰ کشور ارائه کننده ارقام 2020، ظرفیت ICU نسبت به ظرفیت قبل از همه گیری افزایش یافته است. به عنوان مثال در ترکیه تعداد تخت های ICU در سال 2020 نسبت به سال 2019 حدود 30 درصد افزایش یافته است.

متخصصان داخلی و خارجی در سال‌های اخیر نسبت به کمبود تخت مراقبت های ویژه در بیمارستان‌ها هشدار داده‌اند. این موضوع برای خانواد‌ه‌هایی که به ویژه در بیمارستان‌های دولتی نیاز به بستری شدن در ICU  داشته باشند به شدت ملموس خواهد بود.

انتهای پیام