معاویه: من نماینده خدایم و فقط به او جواب می‌دهم، نه به مردم

حجت الاسلام دکتر محمدرضا یوسفی یکی از راههای توجیه فساد مالی در جوامع دینی را ادعای نمایندگی خدا و دین دانست و افزود: معاویه بعد از تاراج اموال مردم می‌گفت زمین مال خداست و من نماینده اویم و هرکاری بخواهم با اموال می‌کنم و فقط به خدا جواب می‌دهم، نه به مردم.

به گزارش انصاف نیوز، این استاد دانشگاه مفید شب گذشته در مراسم عاشورا و امروز ما با موضوع «نقش فساد و رانتخواری در نارضایتی عمومی» به سخنرانی پرداخت.

وی با اشاره به نامه سران شیعه برای دعوت از سیدالشهدا به کوفه گفت: این نامه شرایط جامعه آن عصر را به خوبی تشریح کرده است. در این نامه در توصیف بحرانهای جامعه اشاره ای به مسایل دینی نشده، بلکه از شکافهایی سخن گفته شده که منجر به بی دینی جامعه می شود. چپا‌ول منابع عمومی، فقدان رضایت عمومی و استبداد و دیکتاتوری که شرایط اقتصادی را بسوی فقر اکثریت جامعه سوق می دهد و شرایط سیاسی را بسوی رانت خواری و قدرت اقلیت هدایت می کند.

یوسفی ادامه داد: در روایتی از رسول خدا؛ حکومت بنی امیه دو ویژگی اصلی دارد: یکی انحصار در اموال عمومی و دیگری نگاه اطاعت محور و زورمدار به مردم. معاویه مسیر این نوع حکومت را هموار کرد. در آغاز بیعت گرفتن او از مردم، نارضایتی سران شیعه مشهود بود و به معاویه بجای امیرالمومنین؛ ملک می گفتند و در پاسخ به اعتراض معاویه گفتند: علی بدان خاطر امیرالمومنین بود که توسط مردم و با اصرار مردم بر کرسی خلافت نشست، اما تو با زور به قدرت چنگ انداختی.

این استاد دانشگاه حوزه نخست فساد اموی را فساد سیاسی و استبداد و حوزه دوم را فساد اقتصادی و فساد مالی دانست و توضیح داد: یکی از راه‌های توجیه این فساد، ادعای نمایندگی خدا و دین است؛ معاویه گفت « الارض لله و انا خلیفه الله»: زمین مال خداست و من نماینده اویم. و سپس می گوید من هر مالی را گرفتم، هرکاری را بخواهم می‌توانم با آن بکنم و فقط به خدا جواب می‌دهم، نه به مردم.

به گفته استاد دانشگاه مفید، در مباحثات و مکاتبات امیرالمومنین؛ برعکس این نگاه بیان می‌شود و امام مشروعیت خود را ناشی از حمایت و انتخاب مردم عنوان می کند، نه انتخاب خدا و به مالک اشتر می نویسد: در پی رضایت مردم باش که رضایت خدا در رضایت مردم است. علت این است که حکومت وظایفی را در قبال مردم دارد و باید با انجام آنها مردم را راضی کند.

وی در ادامه بیان کرد: اولین کسی که در تاریخ اسلام، درآمد خالصه جات را که در اسلام جزء اموال عمومی است به جیب شخصی ریخت و وارد اموال خود کرد، معاویه بود. او حتی به عمروعاص می گوید مصر و مردمش برای تو و خراج هم نمی‌خواهم؛ اما وقتی عمروعاص در سال ۴۳ مرد، تمام اموال او که صدها هزار دینار بود، به نفع شخص خودش مصادره کرد و در مورد بقیه حاکمان، نصف اموال کارگزارانش را برای خود مصادره می کرد.

پدیده تاجران حکومتی و رانتی در عصر معاویه

یوسفی با استناد به کتاب تاریخ مسعودی اظهار کرد: معاویه اموال عمومی و خراج و خالصه جات را معاویه به اقوامش می بخشید. در این حالت، در واقع دولت اغنیا ایجاد می شود و این حاکمان با اموال و رانتها، به تجارت می پرداختند که رقابت اقتصادی نابرابری میان تاجران عادی و تاجران حکومتی شکل می گیرد. طبری و ابن خلدون نتیجه این روند را انحصار در اقتصاد می دانند؛ معاویه حتی با صادرات بت به هند در پی ثروت بیشتر بود. این وضعیت باعث افزایش نارضایتی ها و تعمیق شکاف حکومت و مردم می شود. این در حالی است که امیرمومنان خطاب به مردم کوفه می گوید: من با این لباس ها و اموال به شهر شما آمدم اگر در زمان خروج از حکومت بیش از این داشتم به شما خیانت کردم.

این پژوهشگر دینی اقدامات علی علیه السلام برای جلوگیری از فساد حکومت را سه رکن برشمرد و گفت: نخست شایسته سالاری بجای قوم و خویش گرایی و قبیله گرایی؛ دوم شفافیت در حکومت و حق اطلاع عمومی از مسایل حکومت به جز حوزه نظامی؛ سوم نظارت مردم بر حکومت و نظارت امیرالمومنین بر کارگزاران و مجازات متخلفین بدون استثنا و مصلحت گرایی.

وی در پاسخ به پرسش یکی از مخاطبان، نظارت مردمی را از مهمترین روشهای مبارزه با فساد خواند و گفت: با این حال متاسفانه اخیرا وقتی یک مسئول خلافی انجام داده و فیلم آن پخش می شود، برخی به جای برخورد با عامل این خلاف می گویند باید با پخش کننده فیلم برخورد کرد.

دکتر یوسفی در پایان با اشاره به عبارت قرآن درباره امت های گذشته گفت: گذشته ها و حکومتهای پیشین گذشتند و باید در برابر خدا باید پاسخگو باشند، اما ما چگونه می خواهیم عمل کنیم؟ ما باید شفاف بگوییم جامعه ما به سمت عدالت علی می‌رود یا فساد و استبداد معاویه؟

سلسله نشستهای «عاشورا و امروز ما» که به همت کانون توحید، انجمن اندیشه و قلم و بنیاد اندیشه و احسان توحید برپا شده، تا شامگاه جمعه، شام غریبان حسینی هر شب از ساعت 20:30 برپا خواهد بود.

انتهای پیام