به مناسبت تشکیل ستاد سازمان دهی سرویس های بهداشتی

روزنامه پیام ما نوشت:

وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی دوشنبه (۲۷ شهریور) از تشکیل ستاد ساماندهی توالت‌های عمومی خبر داد. «عزت‌الله ضرغامی» پیش از این هم تأکید کرده بود: «قبل از اینکه برای مردم کنسرت، حجاب و محدودیت‌های این‌چنینی مطرح شود، سرویس بهداشتی اولویت است.» به‌جز وزیر، مسئول دیگری از وزارتخانه دربارهٔ موضوع توالت‌های عمومی اظهارنظر نمی‌کند، هرچند او یک نفر را در وزارتخانه مسئول سرویس‌های بهداشتی کرده است. شنیده‌ها نشان می‌دهد پیگیری وزارتخانه در حوزهٔ توالت عمومی در دو حوزه دنبال می‌شود؛ ساماندهی توالت‌های موجود و ارتقای کیفیت سرویس‌ها از نظر کیفیت و ایجاد سرویس‌های بهداشتی جدید با تأثیر گرفتن از کاروانسراهای قدیمی به‌صورت یک طرح ملی در سراسر کشور با همراهی راه‌وشهرسازی.

پس از اظهارنظرهای متعدد دربارهٔ توالت عمومی و اهمیت آن برای مراکز گردشگری، بالاخره وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی روز دوشنبه (۲۷ شهریور) از تشکیل ستاد ساماندهی توالت‌های عمومی خبر داد و در صفحهٔ شخصی‌اش نوشت: «جلسه‌ٔ ستاد ساماندهی سرویس‌های بهداشتی در حضور خودم برگزار شد. کارهای خوبی انجام شده و در حال انجام است. مساجد و امامزاده‌های بین‌راهی، فرصت‌های خوبی‌اند. مساجد اهل سنت در طول‌ روز باز و سرویس‌هایشان تمیز است. بسیاری از مساجد شیعه، فقط موقع نماز باز است و این خوب نیست.» این اولین‌بار نیست که «عزت‌الله ضرغامی» در این باره اظهارنظر می‌کند. پیش از این، تصویری از او در بازدید از یک سرویس بهداشتی عمومی در حاشیهٔ سفر به اردبیل دست‌به‌دست و اظهارنظری از او در تاریخ یکشنبه (۱۸ تیر) منتشر شد که از اهمیت سرویس بهداشتی صحبت و تأکید کرد که «فکر می‌کنم قبل از اینکه برای مردم کنسرت، حجاب و محدودیت‌های این‌چنینی مطرح شود، سرویس بهداشتی اولویت است. یعنی می‌گویند شما که نمی‌توانید سرویس بهداشتی را درست کنید، بقیهٔ حرف‌هایتان هم مثل این است. سعی می‌کنیم با تلاش وضعیت بهداشتی را قابل‌قبول کنیم و بعد با طرح جامعی که ما داریم و طرح تیپی که برای سرویس‌های بهداشتی با همکاری استانداری‌ها و شهرداری‌ها آماده کرده‌ایم، بتوانیم طرحی را که داریم در کشور تعمیم دهیم و سرویس‌های جدید را ایجاد کنیم.»

وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی: جلسه‌ٔ ستاد ساماندهی سرویس‌های بهداشتی در حضور خودم برگزار شد. کارهای خوبی انجام شده و در حال انجام است. مساجد و امامزاده‌های بین‌راهی، فرصت‌های خوبی‌اند. مساجد اهل سنت در طول‌ روز باز و سرویس‌هایشان تمیز است. بسیاری از مساجد شیعه، فقط موقع نماز باز است و این خوب نیست

چرا سرویس بهداشتی مهم است؟
موضوع سرویس بهداشتی در گردشگری ایران، اما اهمیتی بیش از این‌ها دارد. روزنامه «پیام ما» هم پیش‌تر در گزارشی با عنوان «چالش توالت ‌عمومی برای گردشگری» به این موضوع پرداخته بود که گردشگری ایران از نظر دسترسی به سرویس‌های بهداشتی و توالت عمومی چه شرایطی دارد؟ در این گزارش نوشتیم که چند سال پیش در جریان امضای برجام، راهنمایان گردشگری کشورهای مختلف به ایران دعوت شدند. پیش از این سفر بود که هیئتی برای بررسی شرایط به ایران آمدند. بعد از آن، سازمان جهانی گردشگری علاوه‌بر بسیاری از مشکلات موجود در حوزهٔ گردشگری به سه چالش اصلی در گردشگری ایران اشاره کردند: «اطفای حریق هتل‌ها»، «پارکینگ عمومی» و «نبود سرویس بهداشتی مناسب» که باید برای حضور گردشگران خارجی از سوی ایران رفع شود.
«رضا شاه‌حسینی‌»، کارشناس گردشگری در این باره گفته بود: «توالت به‌قدری مهم است که در دنیا یک روز جهانی برای آن در نظر گرفته شده است. اما در ایران علاوه‌بر کمبود سرویس‌های بهداشتی مناسب‌سازی هم نشده‌اند و برای توان‌خواهان، سالمندان و کودکان قابل استفاده نیستند. کمبود و مناسب نبودن توالت در ایران به‌قدری در حوزهٔ گردشگری نمود دارد که برای نمونه تورهای خارجی به گردشگران توصیه می‌کنند پیش از ورود به ایران با خود قرص ضد ادرار همراه داشته باشند، یا به‌ آنان توضیح داده می‌شود که از ضعف‌های زیرساختی کشور ما سرویس بهداشتی است و آن را در سفر مد نظر داشته باشند.»
«فرشته بهجت»، دبیر تدوین استاندارد ملی توالت عمومی ایران، به «پیام ما» گفته بود: «در شاخص‌های گردشگری می‌توان به استاندارد دسترسی به توالت عمومی در هر حداکثر ۴۰۰ متر در سایت‌های گردشگری، هر ۲۵ کیلومتر در جاده‌ها و به‌ازای هر ۵۵۰ زن و هر ۱۱۰۰ مرد اشاره کرد. بد بودن توالت، با وجود نداشتن آن فرقی ندارد و به همین دلیل، کیفیت هم اهمیت زیادی دارد.»
طرحی با سابقهٔ ۱۶ سال
ماجرای سرویس‌های بهداشتی و اهمیت آن در حوزهٔ گردشگری، مسئلهٔ امروز نیست. زمانی که «اسفندیار رحیم‌مشایی» رئیس وقت سازمان میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی وقت در سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۸ بود، برای اولین‌بار از لزوم ساخت سرویس‌های بهداشتی بین‌راهی صحبت کرد و گفت یک‌هزار توالت عمومی بین‌راهی تا قبل از سال ۱۳۹۰ در هر ۲۵ کیلومتر از راه‌های کشور ساخته می‌شود؛ طرحی که البته هیچ‌گاه محقق نشد.
براساس مصوبهٔ این طرح، الگوی نمونهٔ واحدهای خدماتی و سرویس‌های بهداشتی بین‌راهی از سوی سازمان میراث‌فرهنگی به هیئت دولت ارائه و تصویب شد و سازمان‌های مختلف مکلف به اجرای اقداماتی در این زمینه شدند. وزارت جهاد كشاورزی و مسكن و شهرسازی نیز مكلف‌ شدند با معرفی سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری به واگذاری زمین به متقاضیان ساخت سرویس‌های بهداشتی اقدام كنند. همچنین براساس بندهای دیگر این مصوبه، وزارت نیرو مكلف شد پس از اعلام نقاط از سوی سازمان میراث‌فرهنگی، برای تأمین آب و برق تمامی سرویس‌های بهداشتی یادشده با استفاده از منابع داخلی اقدام کند و وزارت راه نیز مكلف شد، مسیرهای دسترسی به واحدهای موضوع این مصوبه را پس از اعلام نقاط از سوی سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری ایجاد كند. هرچند این طرح در سال ۱۳۸۷ اعتباری ۶۰ میلیارد تومانی هم دریافت کرد، اما هیچ‌وقت این اعتبار صرف ساخت سرویس‌های بهداشتی نشد. ۱۰ سال بعد از آن، در سال ۱۳۹۷، «محمد اسلامی»، وزیر راه‌وشهرسازی وقت، بار دیگر این موضوع را مطرح و درخواست کرد تا خیران مسجدساز در زمینهٔ ساخت مسجد، نمازخانهٔ بین‌راهی و سرویس‌های بهداشتی باکیفیت در جاده‌ها ورود کنند.
در وزارتخانه چه خبر است؟
در حال حاضر به‌جز وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، مسئول دیگری از وزارتخانه دربارهٔ موضوع توالت‌های عمومی اظهارنظر نمی‌کند؛ هرچند «عزت‌الله ضرغامی» یک نفر را در وزارتخانه مسئول سرویس‌های بهداشتی کرده است. باوجوداین، شنیده‌ها نشان می‌دهد پیگیری وزارتخانه در حوزهٔ توالت عمومی در دو حوزه دنبال می‌شود؛ ساماندهی توالت‌های موجود و ارتقای کیفیت سرویس‌ها از نظر کیفیت و ایجاد سرویس‌های بهداشتی جدید با تأثیر گرفتن از کاروانسراهای قدیمی به‌صورت یک طرح ملی در سراسر کشور با همراهی راه‌وشهرسازی.

تأمین آب بین جاده، چالش سرویس‌های بهداشتی

موضوع ساخت سرویس‌های بهداشتی در طول جاده‌های ایران در شرایطی از سوی وزارتخانهٔ میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مطرح می‌شود که کشورمان همین حالا در حوزهٔ آب آشامیدنی، کشاورزی و صنعت هم در تنش به‌سر می‌برد. حدود ۱۷ سال است ایران وارد تنش آبی شده است، تا جایی‌که مجمع جهانی اقتصاد در گزارش سال ۲۰۲۲، یکی از پنج ریسک اصلی اقتصاد ایران را بحران منابع‌طبیعی معرفی کرد. متوسط بارندگی سالانهٔ ایران (۴۷ ساله منتهی به سال آبی ۹۴-۹۵) ۲۴۲ میلی‌متر و ۱۵ سال منتهی به سال ۹۴-۹۵ نیز ۲۲۵ میلی‌متر است. از سوی دیگر میزان آب منابع تجدیدپذیر در ایران در گذشته حدود ۱۳۰ میلیارد مترمکعب گزارش شده، اما از اواسط دههٔ ۷۰ کاهش قابل‌ملاحظه‌ای داشت تا جایی‌که می‌توان گفت ظرفیت منابع آبی کشور در حال حاضر حدود ۱۰۰ میلیارد مترمکعب است که با برداشت سالانه ۱۱ میلیارد مترمکعب از بیشتر از میزان ظرفیت تجدیدپذیر آبخوان‌ها، بحران آب زیرزمینی نیز تشدید پیدا کرده است؛ چنان‌که وضعیت بیش از ۳۵۵ دشت کشور بحرانی شده است.
حالا در این شرایط باید چالش تأمین آب برای اقامتگاه‌ها یا استراحتگاه‌های بین‌راهی را هم در نظر گرفت. «فاطمه مهرپور برنتی» و «محسن مسعودیان» سال ۱۳۹۴ در مقاله‌ای با عنوان «تأمین آب تأسیسات بین‌جاده‌ای با استحصال آب باران» که در کنفرانس «مهندسی آب» ارائه شده بود، به این چالش اشاره کرده بودند. آنها نوشته بودند که با محاسبه حجم آب قابل استحصال از آب باران و مقایسه آن با مقادیر مصرف آب در هر مکان، می‌توان با استفاده از سطوح آبگیر آب باران چون پشت‌بام و حیاط بخش قابل‌توجهی از آب مورد نیاز هر مکان را تأمین و از آب جمع‌آوری‌شده برای آبیاری فضای سبز، شست‌و‌شو، شرب و … استفاده کرد.

انتهای پیام