دیجیتالیزه کردن کتاب ها و حقوق مولف

حجت الاسلام دکتر رسول جعفریان در یادداشتی پیرامون مسئله حقوق مولف و مسئله دیجیتالیزه کردن کتاب ها نوشت:

تقصیری که مجلس، وزارت ارشاد و قوه قضائیه در حوزه فرهنگ مرتکب می شوند. طی سالهای گذشته، بنده به سهم خود هم فکر و هم در عمل، از دیجیتالیزه شدن کتابها و معلومات پراکنده، دفاع کرده و سخن گفته ام. در این باره نیازی نیست توضیح بدهم. الان هم به دانشجویانم مرتب توصیه می کنم از متون دیجیتالی استفاده کرده و سعی کنند با آن انس داشته باشند.

اما اتفاقی که در حال افتادن است این که ما در زمینه متون جدید، بدون آن که راهکار حقوقی جدی برای حفظ حقوق افراد فراهم کنیم، تن به نوعی هرج و مرج در زمینه استفاده از کتابهای چاپی به صورت آزادانه و بی حد و مرز داده و به پایمال کردن حقوق مردم مشغول هستیم.

بدون کوچکترین پرده پوشی باید عرض کنم سه مقصر عمده وجود دارد. یک بخش قانونی آن که به عهده مجلس است و در خصوص علم و توسعه آن، هیچ سامان و سامانه درستی را تعریف نکرده و اساسا بعید می دانم حتی به ذهن مبارکشان هم رسیده باشد (طبعا آنها خواهند گفت دولت باید لایحه بدهد و این را راست می گویند).

دوم وزارت ارشاد که آن قدر سرگرم کارهای روزمره هست که فرصتی برای رسیدگی به این امر ندارد. اگر فرصت داشت و کاری کرده بود که ما باید آثار آن را می دیدیدم. آنها در زمینه توسعه فرهنگ اگر یک قدم بر می دارند، در حال حاضر، به خاطر این هرج و مرج، بزرگترین ضربه را به فرهنگ و تحقیق خواهند زد. آنها هیچ راه حلی برای این کار نداده اند و فقط به حرف بسنده کرده اند. این ننگ برای آنها در این دولت مدعی فرهنگ باقی خواهد ماند.

مقصر سوم، قوه قضائیه است که باید بداند، با وضعیتی که پیش آمده، حقوق بسیاری از پژوهشگران از بین رفته و در مسیر غلطی که تعریف شده و آثار ناشران و مولفان به راحتی و مجانا از چنگ آنان به در می آید، نه تنها یک حق کشی آشکار در جامعه فرهنگی در حال رخ دادن است، بلکه از نظر علمی کار پژوهش را در آینده دشوار خواهد کرد. خواهش ما این است که ریاست قوه قضائیه، هیئتی از قضات را برای بررسی این وضع معین کند و گزارشی تهیه کنند.

مشکل مهم این است که بسیاری از تولید کنندگان آثار، هیچ نوع حقوق ثابت دانشگاهی ندارند، و تولید کتاب، تنها ممر درآمد یا در کنار حقوق ناچیز دولتی، کمک هزینه زندگی آنهاست. باز هم باید تأکید کنم، بنده مدافع دیجیتالیزه کردن کتابها هستم، اما این راه باید قانونی و در چارچوب باشد. بسیاری از افراد، به دلیل دردسرهایی که دارند، حاضر به دنبال کردن مساله پایمال شدن حقشان در زمینه یک یا دو کتاب نیستند، اما در کل، این مسأله وضعیت مهلکی را برای مجموعه جامعه فرهنگی از مولف و ناشر ایجاد کرده است.

لطفا تا دیر نشده، قوه قضائیه وارد میدان شده، و اگر بتواند موردی با چند نمونه روشن این تصرف های نادرست مقابله کند، مطمئنا اثر خود را خواهد گذاشت.