در حاشیه‌ی مناسک محرم
محمدحسن علایی، جامعه شناس، در کانال تلگرامی خود نوشت: «سال‌هاست در حاشیه‌ی مناسک محرم پرسه می‌زنم، گاه پنداری اشکی هم فشانده‌ام، گاه خود را در افق کربلا انگاشته‌ام و سرتاسر وجودم از اضطراب حادثه لبریز شده‌است؛ اما هماره گوشه‌ی چشمی هم از منظر جامعه‌شناختی به این مناسک داشته ام که در این جستار به پاره‌ای از یافته‌های میدانی پراکنده‌ی خویش اشاره می کنم.
– ترکیب جمعیتی هیئات تغییر چشم‌گیری داشته است این دسته‌جات تقریبا از حضور ریش‌سفیدانی که سالها در این دستگاه کارآزموده بودند، خالی شده است و کمتر دیده می‌شود تجربیات ایشان در برگزاری این مناسک به نحو اصولی به نسل‌های بعدی انتقال یافته باشد.
– فضای عمومی و پیرامونی این دسته‌جات هم آشکارا تغییر یافته است؛ اگر در گذشته‌های نه چندان دور مردان و عموما زنان نشسته به تماشای این مراسمات با چهره‌های غمین و سوگوار ناظر نوحه‌خوانی‌ها و تعزیه‌ها بودند؛ امروز دیگر کمتر چنین یکدستی حزن‌آلودی را در این صفوف می توان شاهد بود؛ و آنچه بیشتر به چشم می‌آید غلغله‌ای و جنب و جوشی نه چندان آیینی و مناسک محور است.
– توده های منتشر بی هدف که اساسا در خیابان ها و معابر سرگردانند و نمی توان گفت در حاشیه‌ی مراسم مذهبی خاصی گرد آمده اند مخصوصا متشکل از جوانان و نوجوانان و دختران و پسران جوان و البته گه گاه جمع های خانوادگی در ایام سوگواری امسال بیشتر مشاهده می شد. که آسیب‌شناسی و توصیف و تبیین آن نیازمند مطالعات جامعه‌شناختی اهل نظر است. در دهه‌های اخیر عبارت NEET(Not in Education, Employment, or Training) برای بررسی مسائل پیرامون بیکاری جوانان بکار گرفته می‌شود. در معنای لغوی این عبارت به معنی جوانانی است که شغلی ندارند و در حال تحصیل و یادگیری یک مهارت هم نیستند.
– منابر و تریبون‌های معرفت‌افزا نیز همچنان سیر نزولی داشته است؛ یعنی باید با تاسف ابراز داشت نه تنها در عموم این مراسمات پیام اساسی واقعه‌ی کربلا تبیین و تشریح نمی شود، که حتی همان شور حسینی که حاوی عشق و محبت به حسین بن علی و همراهان باوفای او بود نیز دیگر به ندرت بازتولید می شود و این حقیقتا خسران بزرگی است که تدابیر جدی فرهنگی مسئولین؛ اهل فرهنگ و متولیان امور را مي‌طلبد.»
انتهای پیام
