بی‌آبی و گرما مانع تولید و صادرات سیب سمیرم
سهیل سنایی در سایت نصف جهان (اصفهان) نوشت: «سیب سمیرم هم از نظر کمیت و هم از نظر کیفیت افت پیدا کرده است. این را محسن پیرمرادیان، پژوهشگر و عضو هیات علمی مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی اصفهان می گوید. موضوعی که برای یکی از مهم ترین محصولات صادراتی اصفهان به مقاصد داخلی و خارجی چیزی در حد فاجعه است.
شهرستان سمیرم در جنوب استان اصفهان به سرزمین هزار چشمه معروف است و طی سال‌های اخیر به عنوان یکی از مقاصد مهم طبیعت‌گردی مطرح شده است. این شهرستان که در رشته کوه‌های زاگرس واقع است دارای آثار تاریخی باارزشی است اما چیزی که نام سمیرم را در ایران و جهان بلند آوازه کرده، کیفیت، طعم و عطر سیب به عمل آمده در خاک این منطقه است که سالانه بخش بزرگی از صادرات استان اصفهان را به خودش اختصاص می دهد.
وسعت باغات شهرستان سمیرم ۲۲ هزار هکتار است که ۱۸ هزار و ۵۰۰ هکتار آن سیب درختی است و به همین دلیل این شهرستان قطب باغبانی استان اصفهان به‌شمار می‌رود. سمیرم در طول یک‌سال ۵۰ هزار تن سیب را به کشورهای هندوستان، سودان، سومالی، شمال آفریقا و کشورهای منطقه و حوزه حلیج فارس صادر می‌کند.
حالا اما شواهد حاکی از به وجود آمدن یک مشکل عمده بر سر تولید این محصول مهم استان اصفهان است. مشکلی که یک سر آن به معضل ظاهراً لاینحل کمبود آب بر می گردد و سر دیگرش به گرم شدن هوا.
آب و هوا علیه سیب سمیرم
سمیرم همواره در زمره شهرستان های پر آب استان قرار داشته اما حالا کم آبی دامن این شهرستان را هم گرفته و بر میزان کیفیت و کمیت محصول سیب تولیدی این اقلیم تاثیر گذاشته است.
محسن پیرمرادیان پژوهشگر و عضو هیات علمی مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی اصفهان در خصوص تاثیر کم آبی بر کیفیت سیب سمیرم می گوید: «سیب سمیرم از نظر کمیت نسبت به گذشته بسیار کاهش پیدا کرده و از نظر کیفیت نیز انبار مانی‌اش افت پیدا کرده است که یکی از دلایل این افت کیفیت، کم آبی و کاهش منابع آبی است به طوری که عدم تعدیل سطح زیر کشت با میزان آبی که در اختیار باغدار است، تاثیر منفی بر کیفیت میوه داشته است.»
باید توجه داشت که یک درخت سیب بالغ، در مرحله باردهی طی ماه‌های تابستان بسته به جثه به ۲۰۰ تا ۱۲۰ لیتر آب بطور روزانه نیاز دارد و در صورتی که این آب تامین نشود از کیفیت و کمیت محصول کاسته می شود. اما چرا منطقه ای که همیشه از مناطق پر آب استان اصفهان بوده است حالا دچار تنش آبی شده و نمی تواند این میزان آب مورد نیاز تولید سیب را تامین کند تا جایی که این تنش بر کشاورزی منطقه هم تاثیر گذاشته است؟ ظاهراً دو دلیل عمده باعث بروز این مشکل شده است. دلیل نخست به جنس بارش ها مربوط می شود و دلیل دوم به هدررفت آب.
به گفته مصطفی طایی، مدیر جهاد کشاورزی سمیرم، عمده منابع آبی این منطقه سطحی است و منابع آبی سمیرم با ذخیره برف در ارتفاعات و گرم شدن هوا و ذوب یخچال ها، تغذیه می‌شوند، اما امسال ۵۰ درصد از بارش‌های سمیرم در پاییز و زمستان به صورت باران بوده است و با این باران‌ها حتی منابع برفی ذوب از بین رفته است. این در حالی است که هدر رفت آب به دلیل شیوه های سنتی آبیاری هم دلیل دیگری است که باعث افزوده شدن بر بار مشکلات آبی منطقه شده است.
اصغر هدایت فرماندار سمیرم نیز با مدیر جهاد کشاورزی این شهرستان هم نظر است: «میزان بارش‌ها در سال زراعی جدید ۴۲۰ میلی متر بود که هرچند این میزان بسیار خوب بوده است، اما با نگاه به زمان و تنوع بارش‌ها و سطحی بودن آب در منطقه، تابستان سختی در پیش‌رو خواهیم داشت.۵۰ درصد از بارش‌ها در پاییز و زمستان بصورت باران بود و با این بارش‌ها منابع ذخیره آبی ما که به شکل یخچال بود، ذوب شد و از بین رفت و ۵۰ درصد بارش‌ها نیز در بهار اتفاق افتاد که آن هم بصورت باران بود که تنها برای مراتع دیم اثربخشی خوبی داشت و اکنون قوی ترین مراتع دیم در استان اصفهان متعلق به شهرستان سمیرم است.»
هدایت درباره هدر رفت آب در سمیرم هم می گوید: «۳۰۰ کیلومتر از کانال‌های آبیاری باغات این شهرستان سنتی است و برای جلوگیری از هدر رفت آب و عبور از تنش آبی، نیاز به نوسازی دارد. آبی که از قنات‌ها و چشمه‌ها روانه باغات می‌شود چون از مسیرهای سنتی و خاکی می‌گذرد، هدررفت زیادی دارد و آب به اندازه کافی به باغات نمی‌رسد و باغات سمیرم در تابستان پیش‌رو با تنش آبی مواجه است.»
در همین حال به گفته مدیر جهاد کشاورزی سمیرم، علاوه بر مشکل کم آبی، گرمای هوا هم مزید بر علت شده تا تولید محصول سیب در سمیرم با دشواری های بیشتری مواجه شود: «چهار هزار هکتار از باغ‌های شهرستان درگیر تنش خشکی بوده و گرم شدن هوا آن را تشدید کرده است. با اینکه آب موجود در منابع این شهرستان کافی است، اما گرمای شدید هوا، تاثیر زیادی بر تنش خشکی باغ‌ها گذاشته و چهار هزار هکتار از آن زودتر از زمانی که پیش بینی می کردیم، درگیر تنش آبی شده‌اند. با توجه به شرایط کنونی و آغاز تنش آبی، درختان میوه اگر امسال هم تولید داشته باشند در سال بعد شاید خشک و یا ضعیف شوند.»
این مشکل باید زودتر حل شود
اما با این اوضاف راه حل چیست؟ آیا باید شاهد نابودی تدریجی سیب سمیرم و حذف آن از سبد خانوارهای اصفهانی و غیر اصفهانی باشیم؟
محسن پیرمرادیان پژوهشگر و عضو هیات علمی مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی اصفهان برای حل مشکل راه حلی پیشنهاد می کند: «باغدار اگر درصدی از درخت ها را حذف کند هم کیفیت میوه جبران و هم سلامت درخت تضمین می شود. در غیر این صورت کیفیت میوه کاهش می یابد، زیرا مواد غذایی توسط آب جذب شده و به بخش‌های مختلف درخت انتقال می یابد و در صورت کم آبی، درختان دچار ضعف مواد غذایی شده در طول زمان مستهلک می‌شود. طی چند سال اخیر با توجه به افت میزان آب قابل استفاده در باغ‌ها یکی از راهکارهای موثر کم کردن تعداد درختان، متناسب با میزان آب موجود است.
با این کار نه تنها از میزان میوه قابل برداشت کاسته نخواهد شد، بلکه میوه تولیدی از کیفیت بالاتری برخوردار بوده و علاوه بر آن سلامت و بقاء درختان نیز تضمین خواهد شد. در صورت اصرار باغدار بر حفظ همه درختان با وجود کاهش آب در دسترس، افت کیفت و کمیت محصول و فرسودگی درختان حتمی است.»
مصطفی طایی، مدیر جهاد کشاورزی سمیرم نیز راه حل خودش را برای این مشکل و کاهش هدر رفت آب مطرح می کند: «راه عبور از کم آبی نوسازی کانال‌ها و مسیرهای آبیاری سنتی باغات است. با این کار می‌توانیم از هدر رفت آب و بروز خسارت‌ها جلوگیری کنیم. اگر اعتبارات سازگاری کم‌آبی به این شهرستان تخصیص یابد با تجهیز کانال‌های آبرسانی، لایروبی، بازسازی قنوات، لوله‌گذاری، ایزوله کانال‌های آبرسانی و تامین لوله، می‌توان مسیرهای سنتی را نوسازی و با کمترین هدررفت آب، باغات را سیراب کرد و خسارت‌ها را به حداقل رساند.»
این همه در حالی است که مشکلات به وجود آمده برای باغات سیب سمیرم صرفاً موضوعی نیست که در رابطه با کاهش صادارت استان مطرح باشد بلکه به طور مستقیم بر زندگی هزاران باغدار تاثیر می گذرد که از این راه به گذران زندگی مشغول هستند. مدیر جهاد کشاورزی سمیرم در این باره گفته است: «یک درخت، سرمایه زندگی یک کشاورز محسوب می شود و با توجه به تنش آبی، اگر خشک شود یا در معرض تنش آبی قرار گیرد، در سال‌های بعد در معرض آفات و بیماری قرار خواهد گرفت و درنتیجه امنیت غذایی و تولید مردم به خطر می‌افتد.»
به خطر افتادن «امنیت غذایی و تولید مردم» چیزی نیست که به آسانی قابل اقماض باشد. این موضوعی مهم و حساس است که ثابت می کند چرا باید هر چه زودتر درباره بالاتر بردن کیفیت و کمیت سیب سمیرم اقدام شود.»
انتهای پیام
