ابتکاری در راه است؟

یک استاد روابط بین‌الملل می‌گوید که ایران می‌تواند در سه سطح دست به ابتکاراتی دیپلماتیک بزند تا از تنش‌های فراگیر در منطقه بکاهد.

مهدی ذاکریان در گفت‌وگو با انصاف نیوز این سه سطح را ۱. روابط دو جانبه، ۲. دیپلماسی چندجانبه در بستر سازمان ملل و ۳. استفاده از ظرفیت‌های سازمان‌های منطقه‌ای می‌داند.

به باور او ایران به دلیل مواضع اتخاذ شده در جنگ روسیه و اوکراین و همینطور جنگ عربستان و یمن و مسائلی دیگر تا به حال نتوانسته از ظرفیت سازمان ملل و سازمان‌های منطقه‌ای برای به سرانجام رساندن ابتکارات دیپلماتیک استفاده کند.

با بالا گرفتن تنش‌ها در منطقه و افزایش احتمال جدال مستقیم میان ایران و اسرائیل این پرسش مطرح شده است که جمهوری اسلامی ایران در کنار توجه به ظرفیت‌های ‘میدان’ چه ابتکاری را در ‘دیپلماسی’ در دستور کار دارد؟

مهدی ذاکریان، استاد روابط بین‌الملل در پاسخ به خبرنگار انصاف نیوز گفت: ابتکار دیپلماتیک در سه عرصه امکان بروز و ظهور دارد. روابط دو جانبه با کشورهایی که با ایران و طرف‌های دیگر رابطه‌ای خوبی دارند و موثر هستند. سفرهای اخیر وزیر امور خارجه به کشورهای منطقه و دیدارهایی که با مقام‌های آن کشورها انجام داده در همین راستا است.

او ابتکار دیگر را توجه به دیپلماسی چندجانبه در بستر سازمان ملل دانست و گفت آن حضور موثری که ایران باید در این عرصه داشته باشد را تا به حال نداشته است. لازم است که ایران در شورای امنیت و همینطور شورای حقوق بشر سازمان ملل فعال باشد تا بتواند مواردی مثل نقض حقوق بشر و حمله به اماکن دیپلماتیک و ترورها و … از سوی اسرائیل را پیگیری کند.

ذاکریان درباره‌ی دلیل حضور کمرنگ ایران در این عرصه گفت: موقعیت ایران در سازمان ملل به‌خاطر مواضع اتخاذشده در جنگ اوکراین، مسائل هسته‌ای، جنگ غزه و… تضعیف‌شده است. بیشتر این موضع‌گیری‌ها در بستر هنجارهای سازمان ملل نبود.

این تحلیلگر سیاست خارجی در ادامه گفت: ابتکار سوم هم به استفاده از ظرفیت‌های سازمان‌های منطقه‌ای بازمی‌گردد. البته آقای عراقچی ملاقات‌هایی با شورای همکاری داشته اما این نوع ملاقات‌ها کفایت نمی‌کند و انجام چنین ابتکاری به همکاری‌های نزدیک‌تر با این شورا و سازمان همکاری اسلامی و… نیازمند است.

ذاکریان گفت: ایران در سازمان‌های منطقه‌ای هم‌ مثل سازمان ملل سیاست‌هایی را اتخاذ کرد که نتواند بهره‌ی لازم از حضور در آنها داشته باشد. برای مثال شکل مواجهه‌ی ایران با جنگ عربستان و یمن باعث شد که عربستان به شدت در مقابل  ایران قرار بگیرد. این واقعیتی است که ما در منطقه هم منزوی شده‌ایم.

او در ادامه با انتقاد از تبلیغات درباره‌ی پیوستن به بریکس و شانگهای گفت: ما در این سال‌ها به سازمان‌هایی نظیر بریکس و شانگهای وارد شدیم که با وجود تبلیغ و هیاهوی زیاد درباره‌ی ثمرات عضویت در آن فایده‌ی آن‌چنانی برای ایران نداشتند. مگر شانگهای پیمانی امنیتی نیست چه موضعی درباره‌ی بحران اخیر گرفته است؟! یا حتی یک جمله‌ی ساده هم از سوی سران بریکس درباره‌ی اهمیت امنیت ایران برای آنها بیان نشد.

او نتیجه گرفت که از این سه سطح ابتکار عمل دیپلماتیک دو سطح آن (سازمان‌های منطقه‌ای و سازمان ملل) غیر فعال است و یا اگر مدعی فعال بودن آن باشند با نتیجه‌ای همراه نبوده است.

ذاکریان در تحلیل شرایط فعلی منطقه می‌گوید: هنگام مواجهه با بحران‌ها در روابط بین‌الملل جنگ آخرین مرحله و گزینه است و نمی‌توان تصور کرد که چنین گزینه‌ای به کلی وجود نداشته باشد. اما باید توجه داشت که الویت با کدام گزینه است و هنگام انتخاب گزینه‌ها باید به گزینه‌ای توجه کرد که کمترین هزینه و بیشترین فایده را در پی داشته باشد.

به گفته‌ی این استاد روابط بین‌الملل، مذاکره و تبادل امتیاز (بده – بستان) و یا میانجی‌گری گزینه‌هایی است که حتی اگر با آن دو طرف به حل و یا توقف بحران هم نزدیک نشوند دست‌کم به کاهش بحران کمک خواهند کرد.

او در پایان تاکید دارد که در شرایط فعلی همه، از ایران تا طرف‌های دیگر، علاقه‌مند هستند که بحران کاهش پیدا کند و همه‌ی صحبت‌ها مبتنی بر کنترل و مهار بحران است.

انتهای پیام