قزوینِ کتاب‌دوست، محروم از کتابخانه‌های استاندارد
علی‌رغم اینکه طبق آخرین آمار میانگین مطالعه استان قزوین از میانگین کشوری بالاتر است و این استان به دیار عرفان و کتاب‌دوستی معروف است اما از زیرساخت‌های لازم در این زمینه و به ویژه کتابخانه مرکزی محروم است.
به گزارش سایت صبح قزوین، «کتاب‌ها با در اختیار گذاشتن اطلاعات در مورد موضوعات مختلف، دانش عمومی را افزایش می‌دهند و می‌توانند در کسب علوم با ارزش و مفید بسیار کمک‌کننده باشند.
امروزه با گسترش فضای مجازی، کتابخوانی افراد کاهش یافته که مشکل‌ساز شده در حالی که مطالعه فواید بسیاری را در بر دارد.
در ادامه به مهم‌ترین دلایل مطالعه کتاب می‌پردازیم تا باعث شود افراد با نگرشی جدید به این موضوع نگاه کنند و با تأمل سطح اطلاعات عمومی خود را در زندگی افزایش دهند.
ایجاد فضاهای جدید در کتابخانه‌های استان
فاطمه محمدبیگی در گفتگو با خبرنگار فرهنگ و هنر پایگاه خبر تحلیلی «صبح قزوین»، اظهار کرد: در حال حاضر ۱۸ کتابخانه عمومی مشارکتی، ۴۱ کتابخانه عمومی نهادی در استان قزوین در حال فعالیت هستند، همچنین پنج سالن مطالعاتی دارای مجوز در سطح استان مشغول فعالیت است.
او افزود: بر اساس آخرین آماری که مرکز آمار در سال ۹۹ منتشر کرده؛ درصد مطالعه استان قزوین بالاتر از میانگین کشوری است و پس از ایام کرونا شاهد افزایش مراجعه عمومی به کتابخانه‌ها بودیم.
مدیر امور کتابخانه‌های استان قزوین بیان کرد: کتابخانه‌ها با برگزاری کارگاه‌ها، نشست‌های روان‌شناختی، شاهنامه‌خانی، آموزش رباتیک، خیاطی و برنامه‌های متنوع و متعددی در راستای توانمندسازی شهروندان و افزایش سواد اطلاعاتی مردم ایفای نقش می‌کنند.
این مسئول اذعان کرد: علاوه‌بر کتابخانه‌های شهری، کتابخانه‌های روستایی هم فعال هستند و شاید بتوان گفت تنها مرکز فعال فرهنگی و اجتماعی که برای اهالی، جوانان و نوجوانان روستا جذابیت دارد، فضای کتابخانه است زیرا علاوه‌بر کتاب، نشریات، مجلات دسترسی به پایگاه‌های اطلاعاتی هم به همراه دارد و در کلیه کتابخانه‌های عمومی این امکانات فراهم است.
محمدبیگی در ادامه با اشاره به عملکرد کتابخانه‌های استان اظهار کرد: اکنون در استان قزوین خدمات میز مرجع مجازی فراهم شده است که مردم می‌توانند سوالات خودشان در رابطه با هر موضوعی را از طریق پورتال اداره‌کل کتابخانه‌ها در میان بگذارند و جواب خود را در کوتاه‌ترین زمان ممکن دریافت کنند.
او اضافه کرد: دسترسی به وای فای رایگان در کلیه کتابخانه‌های استان فراهم شده است، همچنین بحث بازطراحی کتابخانه‌ها در دستور کار قرار گرفته است و در سال گذشته فاز یک بازطراحی کتابخانه عمومی امام خمینی (ره) به بهره‌برداری رسید که با این عملکرد چهار سالن مطالعه استاندارد ایجاد شد که خوشبختانه در این راستا رضایت مراجعین را شاهد بودیم.
مدیر امور کتابخانه‌های استان قزوین تاکید کرد: به‌سازی بخش کودک و ایجاد اتاق علم و بهره‌برداری فازهای دیگر بازطراحی علاقه کودکان به این زمینه را در بر دارد.
کمبود سالن‌های مطالعاتی در استان قزوین
این مسئول مطرح کرد: پس از کتابخانه امام خمینی (ره)، کتابخانه عارف قزوینی بازطراحی می‌شود و سالن‌های مطالعه عمومی استاندارد در این کتابخانه ایجاد می‌شود و همچنین برای تسهیل دسترسی عموم مردم به منابع اطلاعاتی، این بخش به طبقه اول تغییر پیدا می‌کند و طبقه دوم به سالن مطالعه تبدیل می‌شود.
محمدبیگی خاطرنشان کرد: بازطراحی خدماتی و فعالیت‌های کتابخانه یکی از اقداماتی است که در سال‌های اخیر نهاد امور کتابخانه‌ای کشور در دستور کار قرار داده است. با بازطراحی ما شاهد ایجاد فضاهای جدید در کتابخانه، متناسب با نیاز مخاطبان جدید هستیم.
او با اشاره به کمبودهای استان قزوین در خصوص کتاب و کتابخوانی ابراز کرد: متاسفانه با وجود بازطراحی‌ها همچنان کمبود سالن‌های مطالعاتی در استان قزوین وجود دارد و نیاز است که فضاهای مطالعاتی تقویت شود، با توجه به هزینه‌های رو به رشد کتاب، در برخی موارد اولویت خانواده‌ها نیست و هدف از کتابخانه‌های عمومی تسریع دسترسی عموم به کتاب و کتابخوانی است.
ارتباط کسب و کار مخاطبان با کتابخانه‌ها
مدیر امور کتابخانه‌های استان قزوین یادآور شد: استان قزوین جزو معدود استان‌هایی است که متاسفانه فاقد کتابخانه مرکزی است، کتابخانه‌ای که بیش از ۴۰ خدمت در آن ارائه می‌شود و می‌تواند تراز فرهنگی استان را تغییر دهد.
این مسئول تصریح کرد: با ایجاد این فضاهای مطالعاتی و تقویت بنیادین و زیرساختی می‌شود تا یک حدی شکاف بین استاندارد فضای مطالعاتی و وضع موجود استان در این زمینه را کمتر کرد.
محمدبیگی تشریح کرد: از طرفی در هفته‌های آتی شاهد بهره‌برداری از پروژه‌های کتابخانه پاسارگاد در روستای نیکویه و کتابخانه فردوسی در شهر بیدستان خواهیم بود که برای نخستین بار توانستیم از ظرفیت بانک پاسارگاد در ساحت کتابخانه بهره‌مند شویم. کتابخانه بیدستان هم توسط شهرداری ساخته شده است و برای تجهیز این کتابخانه بنیاد علمی آموزشی قلم‌چی مساعدت داشته است.
او در خصوص فعالیت کتابخانه‌ها در زمینه کسب و کار گفت: با توجه به یکی از کارویژه‌هایی که برای کتابخانه‌های عمومی به عنوان فضایی جهت ارتقای دانش عمومی که نقش آموزش را می‌تواند داشته باشه تعریف شده، کتابخانه‌های عمومی هم با برگزاری کارگاه‌ها و نشست‌های مختلف آموزشی توانستند در این حوزه فعالیت داشته باشند.
مدیر امور کتابخانه‌های استان در پایان یادآور شد: هفدهمین رویداد ملی کسب و کار با میزبانی استان قزوین در شهریور ماه در استان برگزار شد که در این در این رویداد به معرفی تولیدات و محصولاتی که افراد با حضور در کتابخانه توانسته بودند این مهارت را کسب کنند پرداختیم و خروجی این مطالعات در این رویداد به نمایش گذاشته شد.
تجربه حس بودن در لحظه‌های کنونی با کتاب
محسن جلیلوند در گفتگو با خبرنگار فرهنگ و هنر پایگاه خبری تحلیلی «صبح قزوین» اظهار کرد: در روزگار هجوم فضای مجازی و شرایطی که این قبیل رسانه‌ها برای کاربران ایجاد کرده‌اند، «کتاب» خواندن یکی از راه‌های مناسب افزایش تمرکز و تعمق در زندگی است، چرا که برخی رسانه‌ها مخاطب را به عدم تمرکز و سطحی شدن سوق می‌دهند.
او افزود: عمدتاً در روزگار کنونی الگوریتم شبکه‌های اجتماعی به شکلی ساخته شده که مخاطب را به لذت آنی، بی‌حوصلگی و شتاب‌زدگی دعوت می‌کند و ما نیاز به فضایی داریم که حس بودن در لحظه حال و آرامش را دوباره به ما بازگرداند.
کارشناس کتاب و کتابخوانی اذعان کرد: هر فردی با هدفی رو به مطالعه می‌آورد و این دلایل، سطوح گوناگونی دارد که از سرگرمی صرف تا تلاش برای خودشناسی و خودیاری و پیدا کردن معنای زندگی را در بر می‌گیرد.
جلیلوند ابراز کرد: شبکه‌های مجازی به صورت گسترده و با زرق و برق فراوان، رقیب جدی برای مطالعه شده‌اند و کاربران با ورود به شبکه‌های مختلف اجتماعی می‌توانند با کمترین زحمت و تفکر، به گردش و غرق شدن در دنیای سرگرمی مشغول شوند اما در دنیای مطالعه، فرد با کوله‌باری از تعمق، تدبر و با زحمت بسیار برای درک مطلب که موجب رشد شخصیت است، روبرو می‌شود.
این کارشناس مطرح کرد: اگر هدف از خواندن و مطالعه سرگرمی صرف هم باشد، حس مفرحی درون آن نهفته است، اما باید به این نکته توجه داشته باشیم که از یک سن و شرایطی به بعد، سیر مطالعه می‌تواند هدفمند باشد و این خواندن‌ها باعث شود فرد در یک حوزه به مهارتی برای بهتر ساختن زندگی خود دست پیدا کند.
او با اشاره به اولین کتاب مطالعه خود بیان کرد: مطالعه بنده از کتب دینی و مذهبی شروع شد و اولین کتاب غیردرسی که مطالعه کردم کتاب جهان‌بینی اسلامی شهید مطهری بود، اما پس از آن، مطالعه برای بنده سمت و سویی به سمت مسائل اجتماعی و سیاسی و روان‌شناسی پیدا کرد اما نقطه پرش من به سمت کتاب و کتابخوانی، تعمق در باورهای مذهبی برای فهم چیستی و کیستی معنویت، عرفان و معنای زندگی بود.
کارشناس کتاب و کتابخوانی در خصوص فواید مطلعه بیان داشت: هنگامی که با دنیای رمان و داستان آشنا می‌شوید، با قرار دادن خود در فضای قصه و شخصیت‌ها، انگار چند بار زندگی کرده و می‌توانید با دید جدیدی به دنیا نگاه کنید و این موارد در نهایت منجر به غنی شدن زندگی کنونی هر فرد خواهد شد.
این کارشناس در خصوص رونق مطالعه از طریق فضای مجازی، خاطرنشان کرد: بسیاری از افراد مطالعه را صرفا منحصر به حوزه کاغذ می‌دانند، ولی استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای خواندن متن و صوت، راهکار به نسبت خوبی است که از راه‌های سنتی خارج شده، اما همچنان باید مطالعه را در دستور کار داشته باشیم.
جلیلوند در پایان در خصوص افزایش هزینه‌های کتاب اظهار کرد: در زمانه‌ای که هر کتاب با قیمت های به نسبت گرانی چاپ می‌شود و این در مقابل شرایط درآمدی نمود فراوانی دارد، نقش کتابخانه‌ها به عنوان میانجی کتابخوانی افزایش پیدا کرده و مخاطب می‌تواند از امکانات فراوان کتابخانه‌ها در حوزه‌های گوناگون بهره کافی ببرند.
یادگیری مهارت جستجو و تحقیق با کمک کتابخانه‌ها
ولی‌اله کشاورز بهادرنیا در گفتگو با خبرنگار فرهنگ و هنر پایگاه خبری تحلیلی «صبح قزوین» در خصوص نقش و وظایف کتابخانه‌های آموزش و پرورش اظهار کرد: کتابخانه‌های آموزش و پرورش نقش بسیار مهمی در فرآیند یادگیری و آموزش دارند، هدف اصلی این کتابخانه‌ها فراهم کردن منابع اطلاعاتی و آموزشی برای دانش‌آموزان و معلمان است.
او افزود: کتابخانه‌ها با فراهم کردن و در اختیار گذاشتن منابع آموزشی کتابخانه‌ها از جمله کتاب‌ها، مقالات و منابع دیجیتال برای دانش‌آموزان و معلمان قرار به یادگیری و روند تحقیقات کمک می‌کنند. ترویج فرهنگ مطالعه یکی دیگر از وظایف کتابخانه‌های آموزش و پرورش است که کتابخانه‌ها با برگزاری برنامه‌ها و فعالیت‌های مختلف، دانش‌آموزان را به مطالعه و تحقیق تشویق می‌کنند.
رئیس اداره فرهنگی هنری اردوها و فضاهای پرورشی استان قزوین بیان کرد: پشتیبانی از دانش‌آموزان، معلمان و ایجاد فضایی برای یادگیری، و آموزش مهارت‌های اطلاعاتی از دیگر وظایف این نهاد فرهنگی است. معلمان می‌توانند از منابع کتابخانه برای تدریس بهتر و ارائه مطالب آموزشی استفاده کنند. همچنین کتابخانه‌ها فضایی آرام و مناسب برای مطالعه و تحقیق فراهم می‌کنند و به دانش‌آموزان کمک می‌کنند تا مهارت‌های جستجو و استفاده از منابع اطلاعاتی را یاد بگیرند.
این مسئول با بیان اینکه برای جذب بیشتر خانواده‌ها و دانش‌آموزان به کتابخانه‌ها، می‌توان برنامه‌ها و اهداف متنوعی را اجرا کرد گفت: برگزاری کارگاه‌های آموزشی که کارگاه‌هایی در زمینه‌های مختلف مانند نویسندگی، هنر، علوم و فناوری می‌تواند جذابیت کتابخانه را افزایش دهد. برنامه‌های قصه‌گویی با برگزاری جلسات قصه‌گویی برای کودکان و نوجوانان می‌تواند آن‌ها را به کتابخانه جذب کند و علاقه به مطالعه را در آن‌ها تقویت کند.
کشاورز بهادرنیا ادامه داد: همچنین مسابقات و چالش‌های کتابخوانی با برگزاری مسابقات کتابخوانی همراه با جوایز جذاب می‌تواند انگیزه‌ای برای دانش‌آموزان باشد تا بیشتر به کتابخانه مراجعه کنند. ایجاد فضاهای دوستانه و جذاب با طراحی فضاهای مطالعه با دکوراسیون جذاب و راحت می‌تواند محیطی دلپذیر برای مطالعه و تحقیق فراهم کند.
او اضافه کرد: برگزاری رویدادهای فرهنگی و نمایشگاه‌های کتاب، جشنواره‌های ادبی و برنامه‌های فرهنگی می‌تواند خانواده‌ها را به کتابخانه‌ها جذب کند. توسعه برنامه‌های آنلاین با ارائه منابع و برنامه‌های آنلاین، مانند وبینارها و کلاس‌های مجازی، می‌تواند دسترسی به کتابخانه را برای خانواده‌ها و دانش‌آموزان آسان‌تر کند و در آخر همکاری با مدارس و معلمان برای برقراری ارتباطی نزدیک از عملکردهای جذب افراد به مبحث کتاب و کتابخوانی است.
کمبود بودجه، چالشی بزرگ برای تامین کتاب
رئیس اداره فرهنگی هنری اردوها و فضاهای پرورشی استان قزوین با اشاره به چالش‌های این حوزه مطرح کرد: یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در این زمینه، کمبود بودجه برای تأمین کتاب‌ها، تجهیزات و فضای مناسب برای کتابخانه‌ها است. همچنین بسیاری از خانواده‌ها و دانش‌آموزان هنوز به اهمیت کتابخوانی و استفاده از کتابخانه‌ها آگاه نیستند و نیاز به فرهنگ‌سازی جدی در این زمینه وجود دارد.
این مسئول خاطرنشان کرد: کمبود نیروی انسانی متخصص و نبود کتابداران و متخصصان آموزش‌دیده در کتابخانه‌ها می‌تواند به کاهش کیفیت خدمات و منابع ارائه‌شده منجر شود. کتابخانه‌ها ممکن است به منابع متنوع و به‌روز دسترسی نداشته باشند که این موضوع می‌تواند انگیزه دانش‌آموزان را برای مراجعه به کتابخانه کاهش دهد. همچنین برخی از کتابخانه‌ها ممکن است فضای کافی و مناسبی برای مطالعه و فعالیت‌های گروهی نداشته باشند.
کشاورز بهادرنیا اظهار کرد: گاهی اوقات ارتباط بین کتابخانه‌ها و مدارس به خوبی برقرار نمی‌شود که این موضوع می‌تواند مانع از استفاده بهینه از منابع کتابخانه‌ای شود. عدم برگزاری برنامه‌ها و فعالیت‌های جذاب برای جذب دانش‌آموزان و خانواده‌ها به کتابخانه‌ها می‌تواند یکی دیگر از دلایل کاهش مراجعه‌کنندگان به این مکان فرهنگی باشد.
افزایش سرانه مطالعاتی نیازمند تلاش جمعی است
او ادامه داد: تشویق به مطالعه در خانواده و برگزاری گروه‌های کتابخوانی از جمله راهکار بالا بردن سرانه مطالعاتی است. والدین می‌توانند با ایجاد فضایی مناسب برای مطالعه در خانه و خواندن کتاب برای فرزندان خود، علاقه به مطالعه را در آن‌ها تقویت کنند. تشکیل گروه‌های کتابخوانی در محله‌ها یا مدارس می‌تواند فرصتی برای تبادل نظر و بحث درباره کتاب‌ها فراهم کند و انگیزه مطالعه را افزایش دهد.
رئیس اداره فرهنگی هنری اردوها و فضاهای پرورشی استان قزوین عنوان کرد: رسانه‌ها به عنوان الگویی تاثیرگذار می‌توانند با معرفی کتاب‌های جدید و برگزاری برنامه‌های مرتبط با کتاب و مطالعه، مردم را به خواندن تشویق کنند. همچنین فراهم کردن دسترسی آسان به کتاب‌ها از طریق کتابخانه‌ها، کتابفروشی‌ها و منابع آنلاین می‌تواند به افزایش مطالعه کمک کند.
این مسئول یادآور شد: حمایت از نویسندگان و ناشران محلی و خرید کتاب‌های ایرانی می‌تواند به رشد صنعت نشر و افزایش سرانه مطالعه کمک کند. همچنین برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی در زمینه مهارت‌های مطالعه و یادگیری می‌تواند به افراد کمک کند تا به‌طور مؤثرتری مطالعه کنند و استفاده از اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌های دیجیتال برای مطالعه کتاب‌های الکترونیکی و مقالات می‌تواند به افزایش دسترسی و علاقه به مطالعه کمک کند.
کشاورز بهادرنیا در پایان ابراز کرد: در آموزش و پرورش با توجه به محددویت تعداد کتاب‌ها و فضای کتابخانه‌ها برآوردها حاکی از استقبال حداقل ۷۰ درصدی دوره ابتدایی و ۳۰ درصدی دانش‌آموزان متوسطه از کتابخانه‌های مدارس دارد. آموزش برای جذب استقبال دانش‌آموزان و خانواده‌ها دست به ابتکار عمل زده است و به راه‌اندازی کافه کتاب در مدارس اقدام نموده است تا به حضور دانش‌آموزان و خانواده در کتابخانه‌ها رونق ببخشد.»
انتهای پیام
